Minbizia modu zuzen edo zeharkarkoan jasan duten pertsonei «bizipoz apur bat» helarazi asmoz sortu zen Izan Inurri elkartea. Modu ekonomikoan, emozionalean, edota ametsak errealitate bihurtzeko bidean bidelagun papera hartuz egiten dute lan. Lasarte-Orian jaiotako proiektua da, eta ez dauden horiek gogora ekarri dituzte: «gurekin ez daudenen omenez sortutako proiektua da; haiek erakutsitako indarra iparrorratz hartuta, aurrera goaz». Hainbat proiektu burutu dituzte, eta orain buru-belarri dabiltza, inurri txikien antzera apura-apurka, lan asko eginez, zapi koloretsuekin.
Hiru inurrik osatzen dute Izan Inurri elkartea: Miren Cuerdo eta Julene Illarramendi lasartearrek, eta Irati Jauregi hernaniarrak. Hala ere, Izan Inurriren parte diren beste inurri txiki batzuek ere laguntzen jarduten dute, une oro; Karmele Salsamendi, Iratxe Etxeandia, Ixabel Uzkudun, Sandra Barkaiztegi, Maite Martin, Olatz Mercader eta Nagore.
Minbizia erdigunean jartzen dute inurri hauek, batik bat modu emozionalari garrantzia emanez. Izan Inurrik, elkartearen sorrera eta egindako proiektuen nondik norakoak kontatzeaz gain, momentu honetan eskuartean duten zapi koloretsuen poriektuaren berri eman dio Kronikari.
Inurrien antzera
Duela bi urte jaio zen Izan Inurri proiektua. Julene Illurramendik sortu zuen, bi urte betetzen zirelako ama hil zenetik, azaldu du Miren Cuerdo inurriak: «erabaki zuen zerbait egin nahi zuela minbizia zuten pertsonei laguntzeko, eta inguruari ere bai. Azkenean, Juleneri iruditzen zitzaion beharrezkoa zela laguntzea, eta hau eskaintzeko helburuarekin hasi zen. Familiarrei ere laguntza eskaini behar zitzaiela iruditzen zitzaion, berak hori behar izan zuelako bere momentuan. Instagram kontua sortu zuen, eta bertan proiektu bat hastera zijoala helarazi zuen, ezer askorik zehaztu gabe».
Julene Illarramendik Izan Inurriren sustraiak sortu bezain pronto, Miren Cuerdo batu zen; eta hainbat erabaki hartu zituzten proiektuari forma emateko asmotan: «ikusi genuen, zerbait egin behar genuela, baina horretarako dirua ezinbestekoa zen. Orduan egin genuen lehen kolekzioa; atera genituen kamixeta batzuk, eta hor erabaki genuen honela funtzionatzea. Hau da, egingo genituela produktu jasangarriak, gure filosofiarekin bat egingo zutenak; hala nola, algodoi organikoak, ahal den heinean guk produzitutakoak, orokorrean ekonomia zirkular hori oinarri hartuta».
Sare bat osatuz joan ziren, gutxinaka-gutxinaka, eta hor, Izan Inurrik aukera izan zuen detaile bat oparitzeko minbizia zuten hiru pertsonei: «oparitu genituen bular bakarreko bularretakoak».
Proiektua forma hartzen ari zen bitartean, ekitaldiak ere egin zituzten Lasarteko eta Hernaniko inurriek, «minbiziaren tabuak kentzeko eta naturaltasunez hitz egiteko honi buruz». Ekitaldien tartean, pandemiak mundua gelditu zuen, baina inurriak ez, eta lanean jarraitu zuten, sexualitateari eta minbiziari buruz jarduten: «pertsona gazteei eragiten dien gauza bat baita hau, eta medikuek askotan aipatzen dute ez duela eraginik minbiziak sexuan. Baina badauka, eta garrantzitsua da», dio Izan Inurrik. Eta bertako kide den Irati Jauregik gehitu du, hitz egiten ez diren gauzak adierazteko eremu bat sortu nahi izan dutela.
Izan Inurriko proiektua gutxinaka mamituz, identifikatu zuten zeintzuk ziren gizartean minbiziarekiko zeuden beharrak: «hor konturatu ginen, izugarrizko negozioa dagoela minbiziaren atzean. Minbiziarekin lotutako produktuak oso garestiak dira. Estetikoki guretzat ez dira politak, eta badirudi, minbiziaren produktu hauek ezin dutela erakargarriak izan, denak ortopedikoak dira. Zapiak adibidez, garestiak eta kolore apalekoak izaten dira, bizitzarik gabekoak. Buruko turbanteak ere oso garestiak dira, eta zapien antzera, kolore ilunekoak, eta ez dira batere jantziak gelditzen. Gertatzen dena da produktu hauek ezin dituela edonork ordaindu, asko balio baitute».
Inurriek ideia hau argi zuten: «minbiza izateak ezin du gastu bat izan». Askok nutrizionistak behar izaten dituzte, beste batzuek psikologoak... eta zerbitzu guzti hauek, kostu haundia dakarte. Horrez gain, minbiziak familian ere eragina duela azpimarratu dute inurriek. «Azkenean, familiako kide batek ez du lanik egiten, minbizia duen pertsonari laguntzeko. Eta hor esan genuen: zerbait egin behar dugu, soluzio bat bilatu behar dugu. Horrez gain, gertatzen da, emakumeen kasuan, minbizia izan dutenak edo momentu honetan gaixo daudenak, burusoil geratu direla; eta hori zaila da, egungo gizartean oinarrituta noski».
Izan Inurrik emakumearen irudi horrekin apurtu nahi du, «burusoil joan nahi duenak, burusoil joateko eskubidea duelako. Ez du zertan zapi, turbante, edo peluka batekin estali behar burua. Zapiarekin joan nahi duenak, jantzi dezala, baina ez burusoila estaltzeko, baizik eta adierazteko ni hemen nago eta eder sentitzen naiz. Ahaldundu, ezpainak margotu, eta eder nago esateko eskubidea dute minbizia dutenek; beraz, aukera hori eman nahi genuen. Ileordea jarri nahi duenak ere jarri dezala, norbera eroso dagoen hori egin dezala, bere buruarekin gustura sentitzeko nolabait».
Zapi koloretsuak, egoera grisean
Izan Inurrik, beraz, zapi eder bat sortu du, koloretsua, bizi-bizia eta edozein modutara erabili daitekeena: «buruko zapi gisa erabili daiteke, kamixeta gisa, poltso moduan, gerriko moduan… Denetarako balio du, eta koloretsua da. Merkatuan daudenak garestiak baitira. Ilunak, eta tristeak», diote inurriek. Proiektu honekin, inurrien asmoa da, gaixo ez dauden pertsonek zapia erostean, automatikoki inurriek beste zapi bat oparitzea minbizia duen emakume bati: «hori da proiektuaren muina. Zapi bat erostean, beste bat opari ematen diogu minbizia duen bati, gehi buruko turbante bat».
Zapi koloretsua erosten duenak minbizia duen norbait ezagutuz gero, pertsona horri oparituko zaizkio zapia eta turbantea: «bidaltzen zaizkio eskatzaileari, eta berak ematen dizkio opari minbizia duen pertsonari; esan bezala, bigarren hau doan».
Elkarlana, inurrien antzera
«Zapia sortzerakoan iruditzen zitzaigun ezinbestekoa zela minbizia pasa zuten emakumeek bertan parte hartzea. Oso ondo dago, guk zerbait sortzea minbizia dutenei laguntzeko; baina benetan dakitenak gaixotasuna pasa dutenak edo pasatzen ari direnak dira». Hori horrela, elkarlanean aritu dira beste hainbat inurrirekin, eta oso eskertuta daude: «Sandra eta Ixabel, adibidez egon dira zapiekin laguntzen. Horrez gain, Mondragon Unibertsitateko hiru ikaslek ere lagundu digute. Hauek egin dute zapiaren ilustrazioa. Azken batean, kimioarekin gertatzen dena da, azala horitu egiten dela. Eta elkarlan batekin, jakin dugu zein kolore erabili, zapia jantziko duenari argitasuna emateko nolabait», azaldu dute.
Turbanteak dira bakoitzaren buruaren tamainara egokituak, «pertsonalizatuak». Horregatik, Izan Inurrik, Karmele ekarri nahi izan du erdigunera, «emakume aparta eta laguntzeko prest» dagoena baita: «Karmelek egiten ditu turbanteak. Esan daiteke taldekidea ere badela, asko lagundu baitigu. Bere estudioan tela ezberdinak dauzka, eta bertara gerturatuz, tela aukeratu eta bakoitzaren tamainako turbanteak egiten ditu».
Turbanteak «erosotasunean» oinarrituta sortu ditu Izan Inurrik: «nahi genuen zerbait praktikoa. Jende askok ez dauka trebetasunik zapiak jartzeko; beste askori, berriz, kosta egiten zaie euren buruetan zapiak jartzea, edota minbizia duten pertsona askori mingarria egiten zaie eskuak bururaino igotzea. Eta horregatik, zapiaz gain, pentsatu genuen turbantearen kontua. Algodoizkoak dira, hotza pasatzen dutelako, nahiz eta etxean egon».
Beraz, horretan dabiltza gaur egun inurriak buru-belarri, zapi koloretsuaren proiektuarekin. «Orain nahi dugu jendeak gure proiektua ezagutzea eta zapien berri izatea, jendeak jakitea zeintzuk diren aukerak».
Laguntza psikologiko eta emozionala
Inurritxoek, minbizia duten pertsonei eta ingurukoei laguntza indibiduala ematen diete. Hala ere, adierazi dute ez daukatela oinarri ekonomiko haundirik: «baina gure sarea egiten goaz pixkanaka. Biarritzeko fisioterapeuta batekin egon gara harremanetan; tratatzen ditu bakarrik bularreko eta uteroko minbizia duten emakumeak. Beraz, esan daiteke, gu ere ikasten goazela, eskaini ahal izateko etortzen zaigun guztiari gure aholkuak, eta jendeak esan dizkigunak; hau da, esperientziak. Gure sarea sortzen goaz, apurka-apurka. Akonpainamendu modukoak egiten ditugu, adibidez, esaten badigute: aizue, kafe bat hartu nahiko nuke zuekin… Gu gustura goaz! Esan moduan, sare honetan, minbizia dutenen artean harremanak sortzen dira, Gertatzen da minbizia izan dutenen eta momentu honetan gaixo daudenen artean sortzen dela lotura berezi bat».
Lasarteko eta Hernaniko inurriek, modu ezberdin batean eskaintzen dute laguntza, eta gogora etorri zaie, duela hilabete batzuk egindako argazki saioa: «egin genuen zapien kanpainarekin argazki sesio bat, eta gezurra badirudi ere, argazki sesio hau laguntza bat izan zen. Bertaratu zen emakume orok pasa zuen minbizia, eta hor sortu zena, magikoa eta benetan berezia izan zen».
Argazki sesio horrretan «errealitatea» ikusten zela azpimarratu du Izan Inurrik, «eta ez Ausoniak iragartzen duena. Minbizia ez da arroxa, ez da bide erraza. Gauzak diren moduan azaldu nahi ditugu, puntu errealistak mahai gainean jarriz. Heriotzarekin bezala, errealitate bat da. Ilea galtzeak ere dolu bat dakarki, eta inork ez du hitz egiten dolu horretaz. Edo bular bat galtzeak dakarren dolua, eta ez du esan nahi bular berri batekin errekuperatuko denik. Orbanak ere askotan oso desorekatuak dira. Ikasi behar da horrekin bizitzen, eta minak ere eragin ditzake. Beraz, Izan Inurrin errealitate hauetaz hitz egitea oso garrantzitsua iruditzen zaigu».
Izan Inurri izenaren jatorria
Inurri taldeak, izenaren jatorria zein den modu atsegin eta goxoan eman digu aditzera: «Juleneren amak, inurriak zituen tatuatuta hankean. Erabaki zuten berak eta bere bi alabek, tatuaje bat egitea. Baina ama gaizki jarri zen, eta medikuek esan zioten ez egiteko tatuajerik, ez baitzen ona bere osasunarentzat. Orduan, bi alabek, Julenek eta Labritek, erabaki zuten tatuatuko zituztela inurriak. Julenek bihotzaren parean dauzka, eta Labritek eskuan. Izan Inurriren hasierako ilustrazio batean, istorio hori kontatzen dugu, marrazki batean. Hiru emakume agertzen dira, erdikoa ama da eta alboetan daudenak alabak, hirurak inurrien tatuajeekin». Istorio hunkigarri honetatik dator, beraz, Izan Inurri.
«Nahi dugu hernaniarrek ezagutzea Izan Inurrin egiten duguna»
Lasarten eta Usurbilen, ezaguna da Izan Inurri elkartea. Hain justu, minbizia pasa dutenak edo gaixotasuna pasatzen ari diren emakumeak «barruko korapiloak askatzen» jardun dute beraiekin. Hala ere, Hernanin jarri nahi dute ikusmira: «Hernanira zabaldu nahiko genuke gure proiektua, hernaniarrek jakin dezaten hemen gaudela haientzat ere, beti besoak zabalduta».
Elkarteko kideak bolondresak dira, «ez dugu ezertxo ere kobratzen. Izan Inurrin saiatzen gara ahalik eta gehien ematen. Egiten dugu lan, ahal dugun moduan: esaten badigu batek makilatzailea dela eta prest dagoela gurekin elkarlanean zerbait egiteko, nola esan ezetz. Edo batek, demagun, diola diseinatzaile grafikoa dela, gu oso pozik kartelak egiten badizkigu! Azken kolekzioko diseinuak adibidez, Hernaniko Uxue Bereziartuak egin dizkigu, BerexiArtek».
Inurritegiak, ateak zabalik
Inurritegiko ateak irekita daude, edonorentzat: «herritar orori helarazi nahi diogu, lasai ederrean etorri daitezkeela guregana. Ez du zertan laguntza zehatza izan. Nahi dutenerako hemen gaudela jakitea nahiko genuke. Minbizia pasatzen ari den jendea indartsua da, baina haiek ere barruko korapilo horiek askatu egin behar dituzte, eta gu hemen gaude, entzuteko eta korapilo horiek askatzen laguntzeko. Kasuak daude non, etxe batean, 50 bat urte inguruko emakume batek minbizia duen. Seme-alaben aurrean indartsu egon behar duzu, bikotea hondoratuta dago... Kasu horretan, adibidez, norekin askatzen duzu barrena?».
Horretarako dago, hain zuzen ere, Izan Inurri, behar dutenen askatze eremu bat baita: «lasai asko hitz egin dezakete gurekin. Beste esperientzia batzuetatik ere ikasi dugu, eta harremanak sortzen ditugu minbizia dutenen artean. Azken finean, bakoitzak modu batera bizi du hau; batek agian behar du goxo-goxo hitz egitea gaiaz, eta beste batek, aldiz, egurra behar du. Eta saiatzen gara ematen bakoitzari behar duena, laguntza metodo ezberdinekin».
Datorren urterako, ekitaldiak
2022rako, hainbat ekitaldi antolatzeko asmotan dago Izan Inurri: «bertso saioak, minbiziaren inguruko hitzaldiak… Ekitaldi hauetarako pentsatu dugu sarrera solidarioa jartzea. Gainera, ekitaldiekin, gure proiektua beste modua batera zabaltzeko aukera dago, ikusten dugulako jendeak Izan Inurri zer den jakin eta gure proiektuaren berri izan dezan, proiektua zabaldu egin behar dugula. Azpeitin, adibidez, San Agustinetan zerbait egiteko asmoa daukagu; Idoia Asurmendik ere komentatu zigun prest egongo litzatekeela kontzertu txiki bat eskaintzeko». Datorren urtean antolatuko duten ekitaldietako bat izango da urtarrilaren 30ekoa: bertso solidario musikatua, Dokan.
| HARREMANETARAKO Instagrama: @izaninurri Helbide elektronikoa: izan.inurri@gmail.com |