José Ignacio Asensio Ingurumeneko eta Obra Hidraulikoetako diputatua da eta Gipuzkoak iraunkortasunerantz eta ekonomia zirkularrerantz egiteaz arduratzen da; hondakinen kudeaketaren arazoa ebatzi eta natura-baliabideak aurrezteko formulak aurkitzea dira bere eginkizunak. Horri dagokionez, zalantzarik gabe adierazi du “ezin dela herritarren ahalegina zabortegira bota. Beharrezkoak dira azpiegitura modernoak, gaika bildutakoa birziklatu eta birziklatu ezin denak sortzen duen hondakinen energia aprobetxatzeko. Hondakinak dira etorkizuneko lehengaia eta energia”.
Ekonomia zirkularra al da hondakinen arazoari irtenbidea emateko eredu onena?
Ekonomia zirkularrak jarduera ekonomiko orok hondakina sortu behar duela dioen paradigma birpentsatzera bultzatzen gaitu, eta erakusten digu hondakinak balio handiko baliabideak izan daitezkeela, lehengai edo energia bihur daitezke. Erronka horri aurre egiteko koordinatutako ahalegina egin behar dugu, pentsamoldeak aldatzeko, hondakinak aprobetxatzeko formula berriak ahalbidetzeko berrikuntza teknologikoa sustatzeko, birziklatzeko edo berreskuratzeko zailak diren materialak erabiltzea mugatzen duten arauak egiten jarraitzeko eta baliabide-xahutzea zigortzeko zerga-politikak ezarri eta gure lehengaiak erabat aprobetxatzen dituztenak saritzeko. Proposamen hori aztertzen hasiak gara Gipuzkoan eta ildo horretako proiektuak abiarazteko lanean ari gara. Esaterako, birziklapenaren alorrean diharduten eta hondakinak lehengai modura erabiltzen dituzten enpresen klusterra dugu.
Ba al dago Gipuzkoan ekonomia zirkularraren alorrean lanean dabilen enpresa edo entitateren bat?
Klusterraren ekimenaz gain, badira esperientzia interesgarriak ere: plastikozko botiletatik abiatuta ehun-zuntza ekoizten duten enpresak, etxeko olioarekin biodiesela ekoizten dutenak edo birziklatutako ehunetatik arropa diseinatzen dutenak. Gizarte-alorrean ere badira balio handiko ekimenak, Elikagai Bankua edo Emaus, esaterako.
Ekonomia zirkularra diogunean, pentsamolde-aldaketaz ere ari gara. Ari al dira hori lortzeko gazteekin lanean?
Gazteenekin horren inguruan lan egitea funtsezkoa da. Haurrak bereziki sentiberak dira ingurumen-balioei dagokienean eta hori norbanakoen jokabidearekin eta hondakinen kudeaketarekin lotzen denean, gure aliatu onenak dira. Ingurumen Sailetik gazteenei zuzendutako ekimen didaktikoak eta dibulgaziozko jarduerak sustatzen ditugu, hala nola, sentsibilizazio-tailerrak –Kutxa fundazioarekin eta Ekogunerekin batera egiten ditugu−, Hondakinen prebentziorako Europako Astearen baitako ikastetxe-lehiaketak, baita urte osoan zehar egiten diren hainbat jarduera pedagogiko ere.
“Ezin da herritarren ahalegina zabortegira bota. Beharrezkoak dira azpiegitura modernoak, gaika bildutakoa birziklatu eta birziklatu ezin denak sortzen duen hondakinen energia aprobetxatzeko. Hondakinak dira etorkizuneko lehengaia eta energia”
Gipuzkoako jendartea benetan inplikatzen al da baliabideen iraunkortasunaren helburu horretan?
Gipuzkoako jendartea asko inplikatu da, gaikako bilketan batez ere. Hori frogatzeko, portzentajeen bilakaera ikusi baino ez dugu: azken hamar urteotan % 20tik ia % 50era igo da, herrialde aurreratuenen zifretatik eta Europak 2020rako ezarritako helburuetatik gertu gaude. Une hauetan, erakundeek dute azpiegiturak abian hartzeko betebeharra, herritarren ahalegina zaborretara ez botatzeko eta hondakinak erabat aprobetxatzeko. Eta hori birziklapenaren bitartez edo energia-ekoizpenaren bitartez egin daiteke. Hori guztia, kalitate handiko zerbitzu moderno bati esker eta ingurumena errespetatuz egin behar da.
Birziklatzea ingurumenaz arduratzearekin lotzen dugu maiz, ez dugu aukera ekonomiko gisa ikusten. Ba al du horrek garapen ekonomikorako benetako aukerarik?
Aukera hori ukaezina da. Hondakin bat lehengai modura erabiltzen badugu, arazoa aukera bihurtzen ari gara eta balioa ematen diogu hasiera batean hondakin zen horri eta isurtzeko kostua eskatzen zigun horri. Hori lortzeko, birziklatzeaz gain, prebenitu ere egin daiteke, adibidez, elikagaiak ez baditugu alferrik galtzen. Azken batean, baliabideak ahalik eta hoberen aprobetxatzea eta hondakinen tratamendu-kostuak murriztea lortzea da, behar baino lehengai gehiagoren kontsumoa ekiditea eta horren eraldaketan energia aurreztea. Prozesu horietan guztietan teknologia- eta enpresa-aukerak zabaltzen dira eta Gipuzkoarentzat aberastasun- eta enplegu-iturri bilaka daitezke, Europako herrialde aurreratuenetan gertatzen den moduan.
Hondakinen prebentzioari eta kudeaketari begira, industria- eta enpresa-ehuna ezinbesteko eragilea da. Inplikatzen al da lan horretan?
Orokorrean uste duguna baino gehiago inplikatzen dira enpresak. Alderdi askotan, eta baita honetan ere, kudeaketa modernoa eta eraginkorra duten enpresak ditugu. Horren adibide dira industria-poligonoetako hondakin asimilagarrietatik hasi eta hiri-hondakinetara (RICIA deiturikoak) egindako bilketa-zifrak. Horien arabera, gaikako bilketa % 60 eta 70 baino handiagoa da. Gainera, industria-jardueraren berezko hondakinen tratamendua nabarmen hobetu da, ibaiak ikustea besterik ez daukagu.