18 urte egin dituzu EAJren bozeramaile, eta 22 urte daramazkizu zinegotzi gisa. Oso bide luzea da hori...
Oso luzea, bai. Azkenerako luze xamar ere egin zait. Herritarren begietara 18 urte izan dira bozeramaile gisa, baina berez 22 urte dira. Aurreneko lau urteetan, EArekin batera gobernatu genuenean, gobernu taldean ni nintzen EAJren bozeramailea.
Uste dut nire bizitzako lan esperientziarik onena izan dela. Eta denetan onena, ziur, aurreneko lau urte haietakoa. Oraintxe ari nintzen errepasatzen, zer egin genuen lau urte haietan. Eta benetan diot hau, ez soilik gu ginelako: sekulako lana egin genuen. Elkartu ginen jende gaztea eta esperientziaduna, eta sekulako gogoa geneukan gauzak aldatzeko eta lan egiteko.
Izugarri gustatzen zait lan hau. Askok galdetu didate nolatan utziko dudan, hainbeste gustatzen zaidan hori. Baina uste dut, 22 urteren ondoren, nire garaia bukatu dela.
Dagoeneko aurreratu diguzu hurrengo galderaren erantzuna. Zure azkeneko legegintzaldia izango da hau, beraz...
Bai, hala izango da. Legegintzaldi hau bukatutakoan, utzi egingo dut. Uste dut lan asko egin dudala urte hauetan, eta pozik nago zein egoeratan uzten dudan gure udal taldea. Bi zinegotzi ginela iritsi nintzen, eta sei gara orain, bigarren indar nagusia izanik. Eman nezakeen guztia eman dut, eta orain beste baten esku uzteko garaia iritsi da.
Uste nuen gehiago kostako zitzaidala, bozeramaile bakoitzak joera daukalako lanak bere modura egiteko. Baina kontziente naiz hala behar duela, zure ondorengoak bere ikuspegia dauka, zer eta nola egin behar duen. Ez dut inoiz izan arazorik lanak delegatzeko, eta orain ere ez. Nik 22 urtez ondokoen babesa izan dudan bezala, Mikel Gurutzeagak nire babes osoa izango du bi urte hauetan.
Garaiz garai eta atalez atal heldu aurretik, nolakoa izan da 22 urteko bide hau, oro har?
Hau lan gisa hartu badaiteke, lanaren ikuspegitik zoragarria izan da, bereziki agintean izan ginen urteetan. Betetzen zaituzten egoera asko bizitu ditut, herritarrei arreta emanez eta lagunduz. Zerbitzu enpresa gisa ulertu behar da udal bat, eta hala ulertzen baduzu, ez zaizu kostatzen herritarrei zerbitzua ematea. Noski, zinegotzi gisa beti zaude lehenengo lerroan, bai onerako eta bai txarrerako.
Aldaketa garai batean iritsi nintzen Udalera, eta nik ez dut inoiz sufritu, ez dut inoiz kezkarik izan. Beti tratatu naute ondo. Ezker Abertzalea ilegalizatuta zegoela iritsi nintzen, eta udal hura osatzeko ekitaldia ezin izan genuen udaletxean egin, Ezker Abertzaleko jendeak hartuta zeukalako. Horrek alerta jarri gintuen, baina hortik aurrera ez da halakorik izan. Tentsio haundiko plenoak bai, baina ez besterik. Ni neroni, beti ibili naiz Kaxkoan, koadrilarekin, eta ez dut sekula arazorik izan. Kezkagatik gaueko bizitza pixka bat galdu nuen hasieran, baina dena bere bidetik joan da gerora.
Gustuko lan askotan aritzeko aukera izan dut, baina honek eman didan asebetetze pertsonala ez didate besteek eman. Angel Olarani laguntzeko bazkariak egin zirenean, laguntzera joaten ginen, mahaiak zerbitzatzera; eta igande hartan etxera bueltatzean, sekulako poza zeneukan barruan. Horrelakoak izan ziren aurreneko lau urteak. Hortik aurrera, borrokarako urteak izan dira, galdu egiten genuelako, egiten zen politika ez zelako gurearekin bat zetorrena, helburuak ere ez...
Eta arlo pertsonalean, iritsi nintzen pentsatuz mundu guztia dela ona, eta Udala utziko dut sinetsita hori ez dela egia. Sartu nintzena baino pertsona okerragoa izanda aterako naiz udaletxetik.
«Hau lan gisa hartu badaiteke, lanaren ikuspegitik zoragarria izan da, bereziki agintean izan ginen urteetan. Betetzen zaituzten egoera asko bizitu ditut, herritarrei arreta emanez eta lagunduz»
Joxan Rekondoren hirugarren agintaldian sartu zinen zu, eta Udal Gobernuaren parte izan zinen: Zerbitzu publikoetako zinegotzi eta Ongintza Patronatuko lehendakari. Ezker Abertzalea ilegalizatu zuteneko hauteskundeak izan ziren haiek. Nola gogoratzen duzu garai hura?
Nire ikuspegitik, ez zen izan tentsio haundiko legegintzaldia. Joxanek oso ondo hartu gintuen. Topatu nuen pertsona bat, sufritu zuen guztia sufritu ondoren, indartsu eusten ziona, eta burua hotz mantentzeko gai zena. Berak erakutsi zidan lasaia izaten, pazientzia edukitzen. Kontua ez dela soilik zuk uste izatea egingo duzun hori ondo dagoela, baizik eta jendeari ere hala iruditzea. Proposamen batzuk egiten nituen, eta berak azaltzen zidan kontuz ibili beharra zegoela; borondate onez egin arren, akaso ez zegoela ondo ikusita. Erakutsi zidan nola gobernatu behar den. Kaletik zetorren herritar bat nintzen ni, eta Ezker Abertzalearekin lotutako ideiak proposatzen nizkion. Izan ere, denok daukagu senide bat, lagun bat edo ezagun bat Ezker Abertzalekoa, eta nik ez neukan arazorik haien proposamenak mahai gainean jartzeko. Baina Joxanek erakutsi zidan programa politiko bat geneukala, eta horren arabera egin behar genuela lan. Esperientzia polita izan zen niretzat. Ezagutza haundia zeukan pertsona bati galdetu eta harengandik ikasteko aukera izan nuen. Askatasun haundia eman zigun, eta gauza asko egiteko aukera izan genuen legegintzaldi hartan.
Udalaren ezagutza orokorra eta zabala emango zizun legegintzaldi hark, ezta?
Hasiera hartan, nahiko lan baneukan niri zegokidan lana ikasten. Hirigintza zer zen, adibidez, ez nuen jakin laugarren urtera arte, ezinezkoa zelako hura ulertzen. Joxanek liberatzea proposatu zidan, zerbitzu publikoen ardura hartzeko; eta galdetu nion ea nahikoa ote zen hori liberatzeko. Horregatik hartu nuen Ongintza Patronatuaren lehendakaritza. Asteko egun batzuetan zaharren egoitzan bazkaltzen nuen, bertako kudeatzailearekin, jakiteko zer bazkaltzen zuten adinekoek eta zer gertatzen zen Ongintza Patronatuan. Etengabe ari zinen lanean edota laneko kontuetan pentsatzen.
Hurrengo legegintzaldian, berriro aldatu zen Udaleko mapa. Ezker Abertzalea sartu zen jokoan, legalizatuta. EAJ eta EA banatuta aurkeztu zineten, eta alkategai izan zinen aurrenekoz. Hirugarren alderdia izatera pasa zen EAJ, EAE-ANVren eta PSE-EEren atzetik. Nola bizitu zenuen hori guztia?
Ezker Abertzaleak ez zuen gehiengo absoluturik lortu. Beraz, jendea konturatuko zen zerbait ondo egin genuela. Dena den, ikasi genuen lan haundia egiteak balio izan zuela Hernani hobetzeko, baina politikoki toki berera bueltatu ginela. Orduan, saiatu ginen Hernanirentzat lan egiten, baina beste toki batetik. Ezker Abertzaleak ez zeukanez gehiengo absoluturik, negoziatu beharra zeukan, nahiz eta bazeukan oso gertuko alderdi bat. Hartu zituzten zenbait neurrirekin, pare-parean jarri ginen. Beti saiatu gara modu positiboan lan egiten, baina atez atekoarekin hasieratik azaldu ginen kontra. Horrek aukera eman zigun gure lana ikusarazteko.
Nik zenbait artikulu argitaratu nituen hedabideetan, garbi neukalako idatzi beharra neukala, herritarrek jakin zezaten zer pentsatzen nuen. Hedabideek beti tratatu gaituzte oso ondo. Jendeak galdetu izan dit, adibidez, zuengatik: «Eta Kronika, zer?». Baina guk ez daukagu kexarik. Bidali ditugun artikuluak argitaratu dizkiguzue beti. Eta berdin El Diario Vascorekin, ez dugu arazorik izan. Harreman ona izan dugu beti.
Niretzako lasaiagoa izan zen bigarren legegintzaldi hura, eta Marian Beitialarrangoitiarekin ere asko ikasi nuen. Oso azkarra da, primeran hitz egiten du eta erraminta asko dauzka adierazteko eta argumentatzeko garaian. Ikasi nuen nola elkartrukatu ideiak, nola argumentatu zure postura, nola eztabaidatu... Ondo azaldu behar duzu zer ari zaren esaten, eta ondo defendatu esaten duzun hori. Uste dut Marian oso gogorra izan zela herritarrekin, baina niretzat aurreneko froga interesgarria izan zen. Hori alde politikoan, noski. Pertsonalean gertukoa zen. Ni beti saiatu naiz bi arloak bereizten. Erabaki politikoetan kontrako postura azaltzen dugunean, ez da eraso pertsonal bat. Hori garbi izan behar da.
2011tik gehiengo absolutuz gobernatu du Ezker Abertzaleak. Zein neurritan sentitu duzu oposiziotik eragiteko gaitasuna?
2011tik 2025era bitartean asko aldatu da gaitasun hori. Luis Intxausperen bi legegintzaldietan ezin izan genuen batere eragin. Nire euskera irakaslea izana zen Luis, eta oso bestelako pertsona bat topatu nuen alkate izan zenean. Nire etxean beti esan izan da, batzuei boterea ematen diezunean, aldatu egiten direla; eta uste dut Luisi hala gertatu zitzaiola. Uste nuen gertuko alkate bat topatuko nuela, politikatik kanpo izan genuen harremanagatik, ikuspegi politiko ezberdinak izan arren. Guztiz kontrakoa izan zen, eta 'flash' bat izan zen niretzat. Are gehiago, leporatu zidan euskerari eraso egitea.
Kargu politikotik kanpo, zinegotzi eta alkate izateari uzten genionean, harreman kordiala izan dugu. Baina alkate gisa ez zen halakoa izan. Politika pertsonek egiten dute atsegina eta erakargarria, eta ez zitzaidan gustatu nola gauzatu zen garai hartan. Gehiengo absolutua zeukan Ezker Abertzaleak, eta hala jokatzen zuen. Orduan idatzi eta argitaratu nituen artikulu gehien hedabideetan, ez nengoelako batere ados gehiengo absolutua baliatzeko modu horrekin. Guk gobernatu genuenean, harreman pertsonala geneukan oposizioko alderdi guztiekin. Ezberdina zen, eta orain ere ezberdina da egoera, garai horrekin alderatuta.
Diozu orain ez dela egoera bera, Xabier Lertxundiren alkatetzarekin. Zer aldatu da sei urte hauetan?
Horretan guztian eragiten du pertsona bakoitzaren izaerak, egoera politikoak, alderdiek hartutako erabakiek... Xabiren aurreneko legegintzaldian, oso antzeko ildotik jarraitu zuten. Luisekin zinegotzi izana zen bera, eta ildo beretik ekin zion. Orduan ere ez geneukan harreman egokia. Baina legegintzaldi berria hasi denean, gauzak aldatu egin dira. Eta ni ziur nago, beraiek ezetz esango duten arren, Ezker Abertzalearen estrategia politikoa aldatu egin zela botoetan behera egin zutelako, 200 boto gutxiago. Sekula ez zuen beherakadarik izan Ezker Abertzaleak Hernanin. EAJk ere asko egin zuen behera, beraiek baino gehiago. Baina haien beherakadak aldaketa ekarri zuen. Estrategia politikoa ezberdina izan da, eta ez dago hainbesteko enfrentamendurik. Orain arte beti geunden liskarretan. Baina gehiengo absolutua izan arren korapiloa pixka bat askatzen baduzu, hobera egiten du egoerak. Eta azkeneko bi urteotan, elkarrizketarako askoz ere irekiago egon dira. Gertukoagoa izan da Xabi bera, eta baita zinegotziak ere. Elkarrekin pentsatu eta hitz egin dezakegu, elkarlaneko sistemak ezarri... Lehenengo aldia izan da 2025ekoa, EAJk EzKer Abertzalearen udal aurrekontu baten alde bozkatu duena, atez atekoa martxan dagoenetik. Beti izan dugu proposamenak egin eta elkarrekin lanean aritzeko borondatea, eta orain ireki da horretarako aukera. Ondorioz, ikusi duzue Andoniren gutun gutxiago izan direla hedabideetan...
Oposizioko buru izan zara azkeneko 14 urteetan. Ardura haundia sentitu duzu?
Ez dut ardura gehiago sentitu horregatik. Erantzukizun berdina sentitu dut EAJ laugarren alderdi bozkatuena izanda edo bigarrena. Eserleku batetik edo bestetik, nire helburua berbera izan da: Hernani hobetzea. Kalera ateratzen nintzen, gaizki zegoena apuntatu, eta horren inguruko kezka adierazi.
Liskarra aipatu duzu lehenago, eta kanpotik badirudi mokoka aritzen zaretela beti. Baina nolakoa da alderdien arteko harremana etxe barruan, egunerokoan?
Primerakoa. Tratu adeitsua da gure artekoa. Oposizioko alderdion artean, atsegina; eta Gobernu Taldearekin ere oso tratu kordiala daukagu. Noski, pertsonaren araberakoa ere bada. Zinegotzi batzuekin 'feeling' hobea daukat eta barre egiten dugu elkarrekin, eta beste batzuekin harremana hotzagoa da. Eta egia da adinean gora zoazen heinean, 'feeling' gutxiago daukazula jendearekin, iruditzen zaizulako txorakeriak esaten ari direla eta denbora galtzen ari garela...
Baina harremana ona da, orokorrean. Adibide bat jarriko dizut. Jaione (Aristregi) Udaleko zinegotzi sartu zenean, harrituta geratu zen: «Nik uste nuen hau gerra izango zela, baina elkarrekin hitz egiten duzue». Prentsan argitaratzen dena ez dira gure arteko erasoak edo harreman txarra, baizik eta ez gaudela ados ideia politikoetan eta egiten diren gauzetan. Duela 10-12 urte, nik eskatu nuen ez erabiltzea zinegotzien izen-abizenak. Izan ere, nik ez dut hitz egiten Andoni Amonarraiz bezala, EAJko bozeramaile bezala baizik. Eta alkateari zuzentzen natzaionean, ez naiz Xabier Lertxundiri hizketan ari, alkateari baizik. Saiatu behar dugu bereizten pertsonak eta karguak.
2003an Udalean hasi zen Andoni eta egungoa, zertan dira antzekoak eta zertan desberdinak? Udaletxetik pertsona okerragoa izanda aterako zarela aipatu duzu...
Bai, hala da. Sartu nintzenean, uste nuen dena zegoela ondo, dena bideratu zitekeela, akordioetara iritsi gintezkeela... 22 urteren ondoren, konturatu naiz badaudela kontu asko, akordioetara iristea posible den arren, ez garena ados jarriko ez delako ona ikuspegi politikotik. Zergatik daukagu egungo arazoa etxebizitzaren arloan? EAJk proposamen bat aurkeztu zuen AMR zegoen tokian etxebizitzak egiteko, baina gobernu taldeak erabaki zuen ez ziola kasurik egingo EAJri, eta horrek ekarri du 12 urteko atzerapena. Arau Subsidiarioetan dokumentu bat dago, erregulatzen duena nola eraiki behar den. Eta horren arabera, AMRkoak egin arte, ezin ziren etxebizitzak egin beste toki batzuetan. Horrela, sekulako folloia daukagu orain, eta gu haserre gaude. Ez dira etxebizitzak eraiki, eta Hernaniko seme-alabak Astigarragara edo Urnietara joan dira bizitzera.
Politika ikusteko modua ere aldatu da zugan?
Politika pertsonek egiten dute. Niretzat, politika da daukagun erramintarik onena, edo bakarra, herritarren bizi-kalitatea hobetzeko. Eta tokatzen bada politikan daudela bi alderdi enfrentatuta, eta biak gurutzatuta, akabo. Batek gehiengo absolutua baldin badauka, egingo da horrek nahi duena bakarrik. Eta ez badauka gehiengo absoluturik, ez da ezertxo ere egingo. Baina aldiz, mahaiaren bueltan esertzen badira bi alderdi politikotako kideak, elkarren beharra izan edo ez, herria hobetzeko asmoz... Hori politika zoragarria litzateke. Egoera hori orain ari da ematen Hernanin, neurri batean, eta arlo jakin batzuetan. Ezker Abertzalearen estrategia aldaketak ekarri du zerbait ona herriarentzat; akaso txarra izango da EAJrentzat, baina ona da Hernanirentzat. Adibidez, Kaxkotik Portura egitekoa zen igogailuaren inguruan, EAJk proposamen batzuk egin eta Gobernu Taldeak, horiek kontuan hartzeko beharrik izan gabe, onartzen dituenean, konturatzen zara zerbait aldatu dela. Positiboa da hori guztia. Gobernu batek modu irekian jasotzea oposizioaren proposamenak eta pentsatzea ekarpen positiboak egin ditzakeela, aurrekoa beste kolore batekoa izan arren.
Lehen oso idealista nintzen, eta uste nuen denak zirela onak. Baina hori desagertu da. Orain, nik pentsatzeko norbait ona dela, erakutsi behar dit hala dela.
Eta Hernani bera, zertan eta nola aldatu da? 22 urtez, udal barrutik ikusi duzu herriaren eboluzioa...
Herria bera gutxi aldatu da, nire ikuspegitik. Etxebizitza gutxi eraiki dira, eta biztanlerian ez da gorabehera haundirik izan. Askoz ere funtzionario gehiago daude, eta ez dakit kudeaketa hobetu den. Orain gobernu paraleloak antolatu dira, Hernani Burujabe bezala. Ez dut sekula ulertu nola erabaki dezaketen 50 herritarrek nolakoa izango den Hernaniko proiektu energetikoa, edo zein izango diren etxebizitzaren arloko lan-lerroak, alderdi politiko batek 5.000, 2.000 edo 1.000 lagunen babesa daukanean. Egitura paralelo horiek ez daukate eskubiderik erabakiak hartzeko, gero Udalarentzat lotesleak izango direnak. Aholkularitza organoak balira, tira. Baina gehiengo absolutua daukan alderdiak asumitzea bertan hartutako erabakiak, eta horiek gauzatzea, zentzugabekeria ikaragarria iruditzen zait.
Nik politika ulertzen dudan moduan, herritarren ordezkariak gara erabakiak hartu behar ditugunak, eta erabaki horien erantzukizuna gure gain hartu behar dugunak. Eta beraiei dagokie zehaztea Gobernu Taldeak jarraituko dituen lan-ildoak. Noski, ezinbestekoa da herritarren partehartzea bilatzea. Auzoek zer behar duten jakiteko, auzoetara joan eta bertakoekin hitz egingo duzu, erabakitzeko hori nola garatu. Baina ildo nagusiak Hernani Burujaberen baitako kolektiboek markatzea, txundigarria da.
Lizeaga auzoko kasua aipatu nahi nuke. Proiektu bat egin zen duela auskalo zenbat urte. Panelak osatu ziren, egingo ziren fase guztiak azalduz. Eta oraindik zain daude fase horiek betetzeko. Orain, berriro ari dira planteatzen nola planifikatu. Baina bide hori egina zegoen. Eta ez zenuenez gauzatu, orain beste planifikazio bat egin behar duzu. Erotu egiten nau horrek. Eta hori guztia, orain Hirigintzan talde tekniko oso oso ona daukagunean. Era berean, beste zenbait arlotara sekulako dirutza bideratzen da, jakin gabe horrek zenbateko mesedea egiten dien herritarrei. Udaletik eta administrazio publikotik egiten diren ekintza guztiek izan behar dute herritar guztien onurarako.
Gai arantzatsuak izan dira urte hauetan guztietan. Horietako bat, zerbitzu publikoen zinegotzi izanik gertutik ezagutzen zenuena, eta oraindik eztabaidagai dena: hondakinen
kudeaketarena.
Nik jarraitzen dut defendatzen atez atekoa gezur baten inguruan eraiki zela. Gauza on bakarra izan du: mahai gainean jarri zuen hondakinen bereizketa. Ni Udalean nagoenetik hitz egin da hondakinen bereizketaz eta hori gauzatzeko moduaz. Baina hortik aurrera, atez atekoarekin dena izan da gezurra hasieratik. Aurreikusten ziren kostuak ez ziren egiazkoak, eta Kataluniako alkateek ere esaten ziguten, bi langilerekin hasi zirela eta dagoeneko 35 zirela. Urtean bi milioi euro baino gehiago gastatzen ditugu hondakin bilketan. Beste udalerri batzuetan edukiontziak erabiltzen dituzte, antzeko emaitzak dauzkate, eta urtean 600 edo 800 mila euro gutxiago gastatzen dituzte. 2010ean ezarri zen atez atekoa Hernanin. Urtean milioi erdi aurreztea balitz ere, denera 7,5 milioi euro lirateke. Sekulako dirutza da, erabili zitekeena lurra erosi eta etxebizitzak egiteko, edota orain Urumea ikastolaren eremuko auditorio hori eraikitzeko. Kontzientziatu dezagun jendea, eta bildu ditzagun hondakinak bereizita, baina ez dezagun alperrik gastatu dirua.
Atez atekoa martxan jarri zenean, jendeak 'jan' egiten zuen zaborra, desagertu egin zen. Beste herri batzuetara eramaten zuten zaborra. Noski, ezingo duzu horrela jarraitu bizitza osoan, eta bideratu zen hori. Baina ikusi besterik ez dago, oraindik ere, zintzilikarioen azpiak nola egoten diren egunero, zabor poltsak lurrean utzita. Ni txikitan Hernanin bizi nintzenean, zaborra lurrean uzten zen kalean. Eta gaur, 2025ean, lurrean uzten da berriro. Arratoiak areagotu dira, jateko puntu gehiago eskaini dizkiezulako. Hori ez da normala. Eskatu genuen edukiontzi bat pardelak eta konpresak botatzeko, eta ezetz esan ziguten, 'edukiontzi' izena duelako. Nik zergatik daukat jakin beharra 5garren pisuko bizilagunak pixa-galerak dauzkala eta pardelak erabiltzen dituela? Pertsona horrek aukera izan behar luke pardelak edukiontzira bota eta inork ezertxo ere ez jakiteko.
Baina tira, gerra hori izan dut eta horrekin utziko dut udaletxea. Orain osatu da 2010etik eskatzen ari ginen Hondakinen Mahaia, horregatik bozkatu genuen aurrekontuen alde. Eta ezin dugu ahaztu, 2010ean herriko bi emakumek 6.000 sinadura bildu zituztela, eskatuz galdeketa bat egitea erabakitzeko atez atekoa ezarri edo ez. Baina Gobernu Taldeak zaborretara bota zituen, argudiatuz erroreak zeudela sinadura bilketan. Usurbilen galdeketa egin zuten eta baiezkoa bozkatu zuten, ba aurrera. Zergatik ez zen galdeketarik egin Hernanin?
Etxebizitzarena da arazo nagusietako bat, eta horretan jarri duzue indarra azkeneko urteotan. Dagoeneko bideratu da AMR zeneko lehenengo fasea. Nola ikusten duzu
etxebizitzaren egoera Hernanin?
2021ean AMRrako etxebizitzak proiektatu zirenerako, guk urteak generamazkien eskatzen aktuazio programa aldatzea eta etxebizitzen eraikuntza desblokeatzea. 11 urtetako atzerapena daramakigu, eta hori ez dugu sekula berreskuratuko. Etxebizitza eremu tentsionatu izendatuko dugu, eta beste ekintza batzuk egin, bai; baina ez ditugulako neurriak eta erabakiak lehenago hartu. Zenbatetan eskatu dugu aldatzea lokal komertzialak etxebizitza bilakatzeko ordenantza? Urteak daramazkigu hori eskatzen, eta orain aldatu da, 2025ean. Eskaini diezaiegun aukera gehiago herritarrei. Aktuazio programa modu egokian gauzatu balitz, askoz ere etxebizitza gehiago izango genituen orain.
Orona-Galarretako industriagunea aktibatzea ere eskatu duzue askotan. Hori ere bidean da...
Ameslaria izatea da hori. Marianek esan zuen 2011n, sekulako erreferentzia izango zela eremu hori. Eta 2023an hasi da garatzen. Duela oso gutxi arte, bazirudien industriaren garapena pekatu mortala zela. Baina ezinbestekoa da industria garatzea, lanpostuak sortzea, baldintza erakargarriak eskaintzea Hernaniko enpresei... Parke Teknologikoa desesperatuta zegoen. Enpresa asko eta asko ziren Galarretara joan nahi zutenak. Eta orain, Parke Teknologikoa da eraikitzen ari dena, enpresak behingoz bertan ezarri ahal izateko. Eremu horretan, 2011tik 2025era aldatu den bakarra izan da Orona, zoragarri dagoela, eta Couth. Kasu hori ere sekulakoa izan zen. Couth Zikuñagan zegoen, eta eskatu zuen Galarretara mugitu ahal izatea. Baina Hernaniko Udalak hainbeste traba jarri zizkion, Zubietara joatea erabaki zuela. Azkenean ez zen joan, nik bilera informal batean proposatu nuelako teknikari independente bat jartzea hori kudeatzeko. Horrekin ados azaldu ziren Eusko Jaurlaritza eta Couth, eta Udalak onartu egin behar izan zuen. Arkitekto bat jarri zuten, proiektuak ontzat emango zituena, eta Couth Galarretan ezarri zen.
EAJrentzat, industria beti izan da laguna. Eta orain gutxi arte, bazirudien Ezker Abertzalearentzat etsaia zela. Orain ez dakit. Kanpotik ere ikusten da horrela, Hernanira ezin dela etorri proiektu bat egitera, kostako zaizulako sekulako dirutza, eta urtetako papeleoa. Hori da daukagun irudia.
«Aldaketa garai batean iritsi nintzen, Ezker Abertzalea ilegalizatuta zegoela; baina nik ez dut inoiz sufritu, ez dut inoiz kezkarik izan. Beti tratatu naute ondo»
Zer dago oraindik egiteko? Zein dira Hernanik dauzkan lehentasunak?
Etxebizitzarena da presazko gai nagusia. Arazo serioa da daukaguna. Eta horrez gain, energiaren arloa ere lehentasunezkoa da. Orain azaldu digutenez, lan-lerro bat gauzatuko dute, nire ustez konplikatua dena. Eguzki-plakak jarriko dira eraikin publikoetan, eta baita pribatuetan ere. Ni espazio naturalak eta landa eremukoak bideratzearen aldekoa naiz, eguzki-plakak edo elektrizitatea sortzeko sistemak ezartzeko.
Trafikoaren arazoa ere sekulakoa da Hernanin. Bertakoa ez den norbaitentzat, herrian sartu eta ateratzea oso zaila da. Hernanik zirkulaziorako daukan logika oso ezberdina da beste herrien aldean. Eta aparkalekuekin berdin. Urumea ikastola zen eremuan aparkalekua egingo da kulturgunearen azpian. Orain doako 60 plaza baino gehiago daude bertan. Hori eraikitzean, ikusiko dugu zenbat diren. Guk proposatuko dugu hiru pisu izatea. 2015etik ari gara eskatzen aparkalekua egitea, egoera penagarria delako. Inor ez dator Hernanira erostera, ez dakielako non aparkatu. Baina antza denez, 2023ra arte ez geneukan arazorik aparkalekuekin. Luis alkate zen garaian, azterketa bat egin zuten, eta herrian zegoen ibilgailu kopurua eta aparkalekuak alderatuta, nahikoak omen ziren. Orain, bat-batean, aparkaleku gehiago behar dira. Tira, berandu bada ere, hobeto konturatu izana. Baina urte askotako atzerapena daramakigu. Eta ea horietatik zenbat aparkaleku diren doakoak...
Nolako Hernani irudikatu nahi zenuke 10 urte barru?
Gustatuko litzaidake ez izatea hain politizatua. Inguru osoko herri politizatuena da Hernani. Hemen, oraindik ere, 'halako alderdikoa' zara, eta hori oso txarra da. Ez badago gatazkarik, ez da ezer gertatzen. Baina gatazkaren bat dagoen unean... Norberak dauka bere 'kolorea', baina kolore horrek ezin du bizitza gobernatu edo menperatu. Hala izatea gustatuko litzaidake. Hori gertatuz gero, talde-lana askoz ere hobea izango da, eta emaitza ere bai.
Herritar gehiagok helarazi beharko liokete Udalari zer sentitzen eta pentsatzen duten gai ezberdinen inguruan. Horren adibide da Jauregiko kasua. Guk duela lau hilabete jakin dugu urteak daramazkitela lur kutsatuen plantaren inguruan negoziatzen Udalak eta enpresak. Ezin ziguten lehenago esan? Gure proposamenak egingo genituen, esango genien egokiagoa zela beste toki bat bilatzea. Baina ez, dagoeneko itxita dago eta bertan ezarriko da. Eta orain alde bozkatu behar dugu, horrelako proiektu bat egitearen alde gaudelako, nahiz eta kokaleku hori ez gustatu. Politikak ezin du horrela funtzionatu.
Koloreetatik harago, naturaltasuna izan behar dugu herritar batek kalean esateko gauza bat ondo edo gaizki dagoela iruditzen zaion. Nik zortea izan dut, beti herriko zinegotzi bat izateko aukera eduki dudalako. Eta gustatuko litzaidake, 10 urte barru edo ahal dela urtebete barru, bakoitzak edozer proposatu ahal izatea bere bihotzetik edota ezagutzatik, eta bere koloreak ez baldintzatzea proposamenak izango duen harrera.