«Nahi dugu jendeak esperimentatzea zine mota ezberdinekin, gustukoen duen horretatik harago»

Bi zinezale amorraturen pasioak bultzatuta, datorren asteazkenean hasiko du bere ibilbidea Hernani Zineklubak, 'Aftersun' filmaren emanaldiarekin, arratsaldeko 19:00etan Biterin. Doakoa izango da aurreneko saioa, egitasmoaren aurkezpen gisa; eta gonbidapenak eskuragarri daude kultura.hernani.eus webgunean. 

Andrés Daniel Sainz Hernando eta Gaizka Izagirre Brosa dira Zineklubaren sortzaileak. Zinegilea bata, zine kritikaria bestea; baina aitortu dutenez, pelikulak ikustea dute biek gustukoen, eta hori konpartitu nahi dute hernaniarrekin. Egitasmoari buruz aritu dira Kronikarekin.

Zinearen munduan ibilbide luzea daukazue biok. Egin errepaso laburra...

Gaizka Izagirre: Nik saiakera egin nuen bere garaian, film laburrak egiteko eta zinegintzan lan egiteko; baina konturatu nintzen ez zela nire indargunea...

Andrés Daniel Sainz: Tira, egin zenuen film laburretako bat ez zen batere txarra.

G.I.: Ez zen txarra... baina zinegintza ez zegoen niretzat eginda, ez emaitzagatik, eta ezta bizita­ko­agatik ere. Oso estresantea iru­ditu zitzaidan, eta frustrazioa eragin zidan. Baina orain zinearen munduan egin dezaket lan, beste aldean; pelikulak komentatzen, alegia. Pixkanaka hasi nintzen zineari buruz hitz egiten, blog bat sortu nuen, eta deiak jaso nituen hedabide ezberdinetatik: Argiatik, Euskadi Irratitik... Bola gero eta haundiagoa izan da, orain arte beti euskeraz, pelikulei eta telesailei buruz hizketan. Gaur egun, Gaztezulon egiten dut lan, eta hainbat hedabiderekin kolaborazioak egiten ditut. Norbaitek esan zuen, zine kritikari bat dela zuzendari frustratu bat, eta beharbada egia da nire kasuan (barrez).

A.S.: Niri alderantzizkoa gertatu zait, gutxi gorabehera. Gazteagoa nintzenean, nire ametsa zen zine kritikaria izatea, eta zinegintza ikastera joan nintzen Parisera. Eta kritika egitea eta idaztea sekulako lana iruditzen zitzaidan. Tira, gidoiak idaztea ere lan haundia da... Baina konturatu nintzen, nahiago nuela gidoiak idaztea, kritikak eta analisiak idaztea baino. Edozein kasutan, aitortu behar dut gehien-gehien gustatzen zaidana dela pelikulak ikustea. Horixe da bion kasua, eta Zinekluba sortzera eraman gaituena. Hori konpartitu nahi dugu hernaniarrekin.

Aspalditik datorren ideia da, zinekluba sortzekoa?

A.S.: Urte pare bat izango dira, komentatzen hasi ginela. Nik lau urte daramazkit Hernanin bizitzen, eta iritsi nintzenetik, pena ematen zidan zineklubik ez izatea. Filmak bertsio originalean ikusteko aukera falta zela sumatzen nuen. Gaizkarekin hizketan, zineklubaren ideia sortu zen, eta proposamena landuta, Udalari aurkeztu genion. Hasieratik lagundu ziguten ideia gauzatzen, eta oso eskertuta gaude.

Zuen pasiotik sortutako egitasmoa...

G.I.: Bai, erabat. Niri izugarri gustatzen zait zineari buruz idaztea, eta berari, aldiz, zinea egitea. Baina gauza bakarra aukeratu behar bagenu, zinea ikustea izango litzateke. Bion pasioa da, horrek elkartu gintuen. Eta konturatzen gara, pelikula asko daudela, oso onak, baina jendeak ezagutzen ez dituenak. Zinekluba izan daiteke aitzakia, sekula ikusiko ez lituzketen pelikula horiek ikusteko, izan aurreiritziengatik edo gomendatuko dizkien norbait ezagutzen ez dutelako.

A.S.: Zineklubaren sorrerak, era berean, badakar zinea erakusteko modu bat, nire ustez Gipuzkoan ez daukaguna. Urte askoan bizi izan naiz Frantzian, eta Frantziako Zinematekan eta Simaceko Forumean ikusi ditut filmak. Horietan, zinea erakusteko eta zinezaletasuna sortzeko modua, askoz ere irekiagoa da, gaur egun hemen daukaguna baino. Dauzkagu programatzaile batzuk, oso pelikula komertzialak aukeratzen dituztenak, eta beste batzuk egile zinemaren oso aldekoak. Batzuetara ikusle mota bat joango da, eta besteetara beste bat, baina nahastu gabe. Ez daukagu zinezaletasunak sortzen duen sinergia hori, Frantziako zinea erakusteko moduan badagoena. Frantziako Filmotekak denetik jarriko dizu, zine esperimentaletik komertzialenera. Logika hori gurera ekartzea da ideia. Zine mota ezberdinak gustuko dituztenak elkartzea, bakoitzak deskubritu eta ezagutu dezan bestea.

Zinea konpartitzeko gune bat ere izango da Zinekluba, solasaldi formal zein informalen bitartez.

 

Nolakoak izango dira Zineklubaren saioak?

G.I.: Hilean behin izango dira, eta lau oinarri izango dituzte: euskal zinema, kalitatezko zinema komertziala, egile zinema eta zinema klasikoa. Bertsio originalean eskainiko ditugu pelikulak, jatorrizko hizkuntzan, euskerazko edo gaztelaniazko azpitituluekin. Nahi dugu gutxienez erdia izatea euskeraz edo euskerazko azpitituluekin; eta erdia, era berean, emakumeek zuzendutakoak. Saio bakoitzean, aurkezpen bat egingo dugu biok, azalduz zergatik aukeratu dugun filma, testuingurua, nor den zuzendaria, nolako zinea egiten duen... Eta beharbada, gure iritzia ere emango dugu filmaren inguruan. Ondoren, pelikula ikusiko dugu. Eta bukaeran, kasu batzuetan, solasaldia izango dugu, filmaren egileekin edo aktoreekin. Aurreneko saioen artean, esaterako, bigarrenean etorriko zaizkigu 'Gelditasuna ekaitzean' filmeko zuzendaria, Alberto Gastesi, eta zenbait aktore.

A.S.: Aurreneko saioa, datorren asteazkenekoa, doakoa izango da; eta hurrengoak 3 euroan jarri ditugu. Urtean 12 saio izango dira, eta eskaintza orekatua egin nahi dugu, aipatutako lau oinarriekin.

Herritarrek ikuspegia zabaldu eta esperimentatzea da helburua, beraz?

A.S.: Hala da, bai. Urtean bi edo hiru film eskaintzen baditugu kalitatezko zine komertzialeko­ak, ikusle batzuk horietara joango dira, gustatzen zaielako; baina gure hautaketa gustatu bazaie, akaso guregan konfiantza pixka bat jarriko dute, eta beste mota bateko filmak jartzean ere etorriko dira. Berdin beste mota bateko filmak gustuko dituztenen kasuan ere. Lortu nahi dugu publiko zabal bat elkartzea, anitza, eta deskubritu dezatela beste mota batzuetako zinea.

G.I.: Eta izenak berak dioen bezala, zinearen inguruko klub bat sustatzea, fideltasuna lortzea. Quentin Tarantinoren pelikulak gustuko dituena, ez dadila eto­rri bakarrik Tarantinorena ikustera; hurrengo hilabetean, ikusi dezala Jonas Mekasena edo Charlotte Wellsena. Ez dadila etorri bakarrik ikustera gustatuko zaiola ziur dakien film hori.

Aukeraketa egitea ez da lan erraza izango...

G.I.: Aurreneko aldiz elkartu ginenean aukeraketa egiteko, pentsatu genuen bakoitzak zerrenda bat egitea, gustuko filmekin. Eta filtro bat egin behar izan genuen, 100 pelikulatik gorako zerrendak osatu genituelako.

A.S.: Nik 400 filmeko zerrenda bat daukat egina... (barrez).

G.I.: Horregatik markatu genituen aipatutako irizpide horiek, aukeraketa egin ahal izateko, eta oreka mantentzeko. Baina bai, ordu asko ematen ditugu eztabaidatzen eta aukeraketa egiten. Momentuz ados jarri gara...

Nolako osasuna dauka zinezaletasunak Hernanin?

A.S.: Ba ez dakigu ziur, baina laster deskubrituko dugu...

G.I.: Donostiako Zinemaldian, ikusle bezala joaten nintzenean, hernaniar askorekin egiten nu­en topo, autobusean edo areto­etako ilaran zain. Beharbada gaz­teak gutxiago, eta horiek erakarri nahi genituzke Zineklubera. Zinezaletasuna sortu nahi badugu, behar dugu 18 edo 20 urteko gazteak hasi daitezela zinea ikusten, eta engantxatu daitezela. Zoragarria litzateke guk zinezaleak sortu ahal izatea Hernanin. Proba modura baliatuko ditugu aurreneko saioak, eta ikusiko dugu. Nik Biterin ikusi nuen azkeneko filma '20.000 especies de abejas' izan zen, eta publikoa heldua zen nagusiki. Ez dakit hori orokorra edo puntuala den, baina ikusiko dugu Zineklubarekin hastean.

A.S.: Garrantzitsua da gazteak ere etortzea, bereziki haiek direlako aretoetara joateko ohitura galtzen ari direnak. Gainera, gure asmoa da epe luzerako izatea Hernani Zinekluba.

Eta Hernanitik harago, oro har, beherakada izan du zinezaletasunak?

G.I.: Gazteei dagokienean, begibistakoa da. Plataformen eragina haundia da, eta lotura zuzena dauka zinezaletasunarekin. Horrekin ere badago eztabaida: zine guztia etxean kontsumitzen duena zinezalea da? Ba bai, zinezalea da, baina Andrésen esaldi bat aipatuko dut horren harira: 'La Gioconda' ikustera museo batera joaten zaren bezalaxe, zinea ikustera zine aretora joango zara. Aretoa da zinearen museoa, nolabait esateko. Bere burua zinezaletzat duen norbaitek, zinea babestu behar du aretoetara joanda. Donostiako Zinemaldian jende asko mobilizatzen da eta aretoak beteta daude, baina bi egun beranduago Truebara joanez gero pelikula bat ikustera jatorrizko bertsioan, ez dago hainbeste ikusle.

A.S.: Zinezaletasuna aretoetan dago, hori garbi daukat betidanik. Ikuspuntu nostalgiko bat da hori, beharbada; eta etorkizunean, ikusiko dugu zein joera hartzen duen... Baina pelikulen museoa da aretoa, eta ezinbestekoa da, filmak eginda daudelako erabateko inmertsioa lortzeko. Hori ez dugu inoiz lortuko etxean. Gipuzkoan ezin gara kexatu, filmak jatorrizko bertsioan eskaintzen dituzten aretoak dauzkagulako. Munduko beste txoko batzuetan oso zaila da filmak jatorrizko bertsioan ikustea.

Zinezaleei buruz hitz egin dugu, eta ez direnei buruz ere bai. Haiei guztiei zuzenduta dago Zinekluba, ezta?

A.S.: Filmak plataformetan ikustera ohituta dagoen gazte hernaniar batentzat, uste dugu aukera ederra dela herrian bertan filmak bertsio originalean ikustea, hilean behin, prezio merkean eta proiekzio-baliabide onekin. Zinekluba ere bada haientzat, aretoetara joatera ohituta dauden zinezaleentzat bezalaxe.

G.I.: Zineklubean ez dugu inor kanpoan geratzerik nahi; alderantziz, denak etorri daitezen nahi dugu. Etxean 'La casa de papel' edo 'Élite' ikustera ohituta dagoenak, bere tokia izango du Zineklubean. Eskatu nahi diegu 'ahalegin' hori, beraien ohiko gustuetatik kanpoko filmak ikusteko.

Egitasmo honetatik abiatuta, elkartea ere sortu duzue.

G.I.: Hernani Zinekluba elkartea sortu dugu, zinezaletasuna pizteaz gain, kultura sustatzea ere badelako gure helburua. Hasi berriak gara, baina badaukagu gogoa herrian ekitaldiak martxan jartzeko, horretan laguntzeko edo parte hartzeko.

A.S.: Zinekluba martxan jartzeko sortu genuen elkartea, baina zinezaletasuna piztea da gure ideia. Eta zinezaletasun horrekin, gauza gehiago egin nahiko genituzke. Demagun etorkizunean sortu dezakegula laburmetraien jaialdi bat Hernanin, edota zinearekin lotutako erakusketak antolatu ditzakegula, adibidez. Zinezaletasuna sortzea lortuz gero, bizitasuna eman nahiko genioke Zineklubetik kanpo ere, eta badauzkagu hamaika ideia. Baina oraingoz, zentratuko gara Zineklubak funtzionatu dezan.

Ohiko saioez gain, emanaldi berezi batzuk ere prestatuko dituzue, ezta?

G.I.: Bai, hala da. Haurrentzako prestatutako saioak egingo ditugu, esaterako. Haurrek, zoritxarrez, ez daukate euskerazko eta kalitatezko produkziorik telebistan kontsumitzeko. Beraz, keinu txiki bat egin nahi diegu txikienei, telesailei ere bai, eta dokumentalei. Oraindik guztiz zehazteko daukagu, baina Gabonetako oporraldian egingo dugu aurreneko saioa haurrentzat. Haiengan zinearekiko interesa piztu nahi genuke pixkanaka, etxean daukaten pantailatik edo tabletetik harago.

Hemendik urtebetera, kultur ikasturte berria hastear, Hernani Zinekluba zein egoeratan egotea gustatuko litzaizueke?

A.S.: Publiko fidel bat izan nahiko genuke, eta saio bakoitzera gutxienez talde bat etorriko denaren ziurtasuna, edozein pelikula jartzen dugula ere. Espero dugu talde hori hazten joatea, aukeratutako pelikulen arabera. Udalaren konfiantza ere mantendu nahi dugu, noski, egitasmo honi eutsi ahal izateko.

G.I.: Eta gauza polita litzateke, emanaldien ondoren jendea gerturatzea guregana, komentatzeko pelikula gustatu zaion edo ez. Horrelakoetan, ederra da jendeak esatea, adibidez, pelikula jakin bat jarri izanari esker deskubritu duela zuzendari bat, eta bere pelikula gehiago ikusi dituela. Aurreneko saioan, ziurrenik, inkesta bat zabalduko dugu bertaratuen artean, jakiteko aukeraketa gustatu zaien, zer nolako zinea duten gustuko, filmak jatorrizko bertsioan ikusteko aukera ote duten, aurrera begira zein pelikula ikusi nahiko luketen... Imajinatu inkesta egin eta den-denek esaten digutela 'Torrente' ikusi nahi dutela; ba ez dugu 'Torrente' jarriko! (barrez). Baina antzeko zerbait bilatuko dugu agian...

Saioaren amaieran jendearen iritzia jasotzea aipatu duzu... Zuzendari edo aktore gonbidatuak ez dauzkazuenetan, ez duzue aurreikusi ikusleen arteko solasaldirik?

A.S.: Berez, ez da solasaldi 'ofizialik' izango pelikula horien bukaeran. Baina ikusle batzuek gogoa izanez gero pelikulari buruz hitz egiteko, proposatuko dugu aretotik kanpo, tabernan trago bat hartzen adibidez, solasaldi informal bat egitea. Ez dugu solasaldi bat 'inposatu' nahi aretoan bertan. Ikusle bezala, niri ere ez zait gustatzen pelikularen bukaeran aretoan geratu behar izatea, itsusia delako altxa eta alde egitea, hizketan ari direnean. Horretarako, hobea da solasaldi horiek aretotik kanpo egitea.

G.I.: Izan dadila zerbait boluntarioa. Noski, aretoan ez zaude eserlekura kateatuta... Baina egoera horiek bizi izan ditut Zinemaldian, bukaeran solasaldia proposatzen dutenean. Jendeak alde egin nahi du, baina ezin du, denak begira geratuko zaizkiolako; eta inork ez du galderarik egiten, denak ixilik. Oso egoera deserosoa da. Beraz, egin dezagun modu informal eta eroso batean. Tabernara joan eta hitz egin dezagun lasai, nahi dugunok.