Ilusioz beteta eta aurrera egiteko gogotsu dago Txema Pikabea Bereziartua. Hernaniko Haur Eskolako langilea da, eta nongoa den galdetzen diotenean, «mundukoa» dela esaten du. Haurtzaroa eta gaztaroa Lasarten pasa zituen, eta Hernanin ere bizitakoa da. Gaur egun, Orio du bizitokia.
Pikabeak argi du zein den bere pasioa: idaztea. Eta ez da nolanahiko idazlea, gainera. Bere bigarren liburua kaleratu berri du, Lía, gaztelaniaz idatzitakoa, eta aitortza borobila jaso zuen joan den irailean; izan ere, Letrame sarietan, irabazle irten zen Eleberri Beltzaren kategorian. «Ezin sinetsi» dabil oraindik, «gertatutakoa barneratu nahian».
Elkarrizketa gelan, motxila ireki eta liburua atera du barrenetik. Goxo-goxo begiratzen dio bere azken lanari, pozik. Berehala hasi da hizketan, eta bere ibilbide guztiaren berri eman dio Kronikari. «Haur Eskolako gurasoak harritu egingo dira ziurrenik; hau guztia kontatzeko desiratzen nago!».
Letrame sariak irabazi berri dituzu Eleberri Beltzaren kategorian. Zeri buruzkoa da lana?
Ezer baino lehen, esan beharra dut nire liburuen nondik norakoak azaltzea nahiko zaila dela. Makina bat istorio dituzte eta kontakizunak horiek guztiak lotzen ditu. Horrez gain, noski, nukleo edo muin indartsua dute eta, liburuaren amaieran, istorio guztiak bateratzen dira. Kasu honetan, nobela beltza batez ari gara. Lía (Natalia) da protagonista, eta hari buruzko kontakizuna egiten du eleberriak. Lía da emakumea, laguna eta ama; 17 urteko semea du. Bere inguruan daude, baita ere, hildako senarra, oraingo senarra, lagun mina, eta beste hainbeste pertsonaia.
Baina, esaten den bezala, ezer ez da dirudiena. Izan ere, misterio asko daude argitzeko. Líak sekreturen bat du atzean, bere barruan, argitu beharrekoa. Liburuaren hasieran, hain justu, ahots batek zera esaten dio: noizbait zure sekretua argituko dut. Beraz, momentu horretan, irakurleak badaki zerbait arraroa, misteriotsua, dagoela narrazioan.
Aitortu beharra dago hasierako orrialdeetan irakurlea nahiko galduta egoten dela, ez dakielako istorioa ondo kokatzen. Gainera, norabide aldaketa ugari daude kontaketan; alegia, zerbait bide zehatz batetik doala uste denean, bapatean, guztia aldatzen da. Baina, pixkanaka-pixkanaka, amaieran, guztiak zentzua hartzen du.
Ez da soilik misteriozko nobela bat. Pertsonaia bakoitzaren nortasuna nahiko sendoa eta finkoa da, eta horietako bakoitzaren alde iluna, kezkak, zein gatazkak islatzen ahalegindu naiz. Azken hori lantzea asko gustatzen zait: psikologia aldetik norbanakoak nola sentitzen diren, barruan duten nahastea, zergatik duten jarrera hori, eta abar. Are gehiago, Programazio Neurolinguistikaren teknika (PNL) eta Coaching ikasi nuen, eta horren bueltako gaiak izugarri gustuko ditut.
Nork kontatzen du istorioa?
Bi narratzaile mota daude. Alde batetik, narratzaile orojakilea. Hau da, liburua nik idazten dut, nire ikuspuntutik, hirugarren pertsonan. Beste alde batetik, bere barruko kontuak lehenaldian azaltzen dituen beste pertsonaia baten narrazioa ere txertatu dut. Azken horren papera oso garrantzitsua da haria jarraitzeko. Nahiko autoestimu txarra du pertsonaia horrek, eta bere ikuspuntutik azaltzen du kontakizuna. Líataz maiteminduta dago, baina Lía 40 urtetik gorako emakumea da eta beste horrek, berriz, 20 urte ditu. Beraz, xehetasun horrek ere guztia nahasten du eta xarma ematen dio gertakizunari.
Jakin badakit nahasketa arraroa dela narratzaileena, baina liburu honetan hori egin nahi nuen eta helburua lortu dudala uste dut.
«Finalistetako bat nintzela esateko deitu zidatenean, abenduak 28 ez zela konprobatu eta adarra jotzen ari al ziren galdetu nien»
Zergatik ‘Lía’?
Natalia izenaren laburdura da, baina, horrekin batera, beste hainbat esanahi ere izan ditzake. Lía: guztia liatzen duena, adibidez. Egia esateko, izenburuak ez ditut bukaerara arte erabakitzen, bestela erotu egiten naiz. Baina hau nahiko azkar erabaki nuen, buelta gehiegi eman gabe: laburra, argia eta erakargarria. Gainera, esango nuke aproposa dela kontakizun honetarako, Líaren bueltan hasten eta bukatzen delako guztia.
Garrantzitsua iruditzen zait izenburuek ezaugarri horiek izatea eta, era berean, portadako irudiak atentzioa ematea ere ezinbestekoa da irakurlea erakartzeko. Izan ere, liburu-dendara sartzean, ehunka aukera izango ditu irakurleak. Kasu honetan, nire lagun batek egin du ilustrazioa, Jon Costasek, eta eskerrak eman behar dizkiot, ezin hobe islatu baitu liburuan adierazten dena. Arrakasta haundia izan du bere lanak; jendeak oso gustuko duela esan dit. Azalean ikus daiteke emakume bat gora begira, nora jo ez dakiela, bere bizitza erabat nahastu delako. Arazo mordoa ditu, eta zeruak ere horixe bera erakusten du: zurrunbiloa.
Ba al dago helarazi nahi duzun mezurik?
Liburua oso dinamikoa da. Esan bezala, istorio asko ditu batean bilduta, eta bakoitzak bere mezua duela esan genezake. Zerbait azpimarratzekotan, pertsonen alde psikologikoa izango litzateke. Zergatik jokatzen dugu horrela? Istiluak sortzen dituen nerabe horrek zer du atzean? Zergatik dago galduta? Zer gertatu zitzaion iraganean?
Galdera horiei guztiei erantzuna bilatzen saiatzen naiz. Eta, horrez gain, emakumearen indarra ere goraipatuko nuke; kasu honetan, Líarena. Bere semea galduta dagoen arren eta arazo mordoa baditu ere, sekulako ausardia erakusten du. Sendo mantentzen da kontakizun osoan. Nobelako pertsonaia indartsuenak, hain zuzen, Lía eta beste emakume heldu bat dira.
Laburbilduz, zaila da galdera honi erantzuna ematea. Baina, agian, labur adierazteko, esan genezake mezua dela besteen errealitatea ulertzeko, gogoeta egin eta barrura begiratu behar dela.
«Ez da soilik misteriozko nobela bat. Pertsonaia bakoitzaren nortasuna da nahiko sendoa eta finkoa, eta horietako bakoitzaren alde ilunak, kezkak zein gatazkak islatzen ahalegindu naiz»
Letrame sarien lehenengo edizioa izan da aurtengoa. Nola bururatu zitzaizun parte hartzea?
Letrame editorialak autoedizioa lantzen du. Hau da, bidelagun lana egiten du idazleekin. Idazleek ordaintzen dute guztia, baina beraiek izugarri laguntzen dute prozesuan.
Editorialarekin akordioa sinatzean, zuzenean, sarietan parte hartzeko lehiaketan sartzen dira idazleak. Horregatik, liburua entregatu nuenean, esan zidaten multzo horren barruan sartuko zutela nire lana.
Baina, egia esateko, nobela beltzean hiru finalistetako bat nintzela esateko deitu zidatenean, ez nintzen sari hauekin gogoratu ere egiten. Sekulako sorpresa izan zen, eta txantxa zelakoan, abenduak 28 ez zela konprobatu eta adarra jotzen ari al ziren galdetu nien. Ezin nuen sinetsi ere egin, 1000 liburu baino gehiagoren artean saria jasotzeko hautatua izan nintzelako. Eta, gero, gainera, nobela beltzen kategorian, ziurrenik, gehien irakurtzen direnen artean, irabazle izan nintzen. Oraindik ez dut barneratu eta uste dut denbora beharko dudala horretarako. Ez da Donostia edo Gipuzkoa mailako kontua izan, estatukoa baizik, eta hori sinestezina da niretzat.
Nola bizi zenuen sari banaketaren eguna?
Almeriara joan ginen irailaren 10ean, bost izarreko Golf Almerimar Hotelera. Hollywood zirudien, izarra sentitu nintzen. Gainera, esan ziguten etiketaz jantzita joateko, eta egoera aprobetxatu nuen, pajarita eta guzti dotore-dotore janzteko. Sekula ez dut horrelakorik erabiltzen, baina han ez ninduen inork ezagutzen eta pentsatu nuen: Zergatik ez?
Kategoria bakoitzeko hiru finalistak izan ginen gonbidatuak. Oscarren antzera, gutun batetik txartela atera eta irabazleen izena esaten zuten. Nirea esan zutenean, berriro ere, zur eta lur gelditu nintzen. Ospatu baino, mahaira begira gelditu nintzen segundo batzuz.
Tabladura igo eta minutu bat izan nuen zerbait esateko. Aurretik esan ziguten diskurtso motza prestatzeko, baina nik ez nuen ezer egin. Horrelakoetan, ez zait gustatzen aurretik ezer lantzea; nahiago dut momentuan burura datorkidana esatea, inprobisatzea. Idazteko ere gidoitxoa izaten dut, baina benetako jarioa, etorria, idazten ari naizenean ateratzen zait, aurretik ezer gehiegi landu gabe. Horregatik, oholtza gainean ere, bapatekoari ekin nion.
Sari banaketa amaitzean, zuzendariarekin hitz egin nuen. Ordura arte ez nuen harekin harreman esturik izan, baina, orain, kontaktu zuzena dugu. Buru-belarri ari da promozio kanpainak prestatzen, topera. Asmoa da Gabonetan, udaberrian eta udaran aurkezpenak egitea. Horietako bat Madrilen egitea aurreikusi zuen zuzendariak. Zortzi irabazle izan ginen eta aipatu zuen zerbait haundia antolatu nahi zuela pantailekin, limusinekin eta guzti. Ni txundituta nago, Operación Triunfon ere ez da horrelakorik ikusi! Baina, azken orduko arazo pertsonal bat dela eta, printzipioz, bertan behera gelditu da hori.
«Gehiago kontzentratzen naiz jende asko dagoen toki batean, jende gutxi dagoen batean baino; hau da, ez dut isiltasuna behar ideiak lantzeko eta inspirazioa lortzeko»
Sumatzen duzue, beraz, editorialaren babesa…
Bai, zalantzarik gabe. Gainera, uneoro ari dira gure asmoen berri galdezka. Zer egingo duzue? Nola zabalduko duzue zuen lana? Egingo al duzue aurkezpenik?
Hitz gutxitan esateko, esaten digutena da idazleak izateko mugitu egin behar dugula; hau da, liburu-dendetara joan, hedabideekin harremanetan jarri, eta abar. Hortaz, noski, beraiek beti hor daude laguntzeko prest. Idazleak garela sinesteko azpimarratzen digute, eta guztia koordinatzeko erremintak ematen dizkigute.
2015ean ekin zion Txema Pikabeak 'Lía' liburua idazteari.
Haur Eskolako irakaslea idazlea ere bada, orduan. Aurretik ere idazten zenuen?
Beti gustatu zait idaztea. Egunerokoa idazten dut 1988. urtetik, egunero-egunero. Txikitan ere gozatu egiten nuen idazlanekin, eta gogoan dut irakasleek esaten zidatela oso ondo zeudela idatzita. 9koak eta 10ekoak jartzen zizkidaten. Hala ere, ez nion garrantzi haundirik eman esaten zidaten horri.
Baina, duela 10 urte, nire lehenengo liburua idazten hasi nintzen: Gritos. Istorio bat bururatu zitzaidan eta, besterik gabe, idazteari ekin nion. Pixkanaka-pixkanaka, haunditzen joan zen ideia eta, azkenean, Lía baino nobela potoloagoa den liburua izan zen emaitza. Amaitzean, nire lagun onenak irakurri zuen eta argitaratu behar nuela errepikatu zidan behin eta berriz. Nik, ordea, niretzako idatzi nuen eta, norbaitek irakurri nahi izanez gero, aurrera. Hasierako asmoa, behintzat, horixe zen: gertukoei uztea eta kitto. Baina gainerako lagunek ere animatu egin ninduten eta, beraz, kaleratzea erabaki nuen. Nahiko ondo saldu zen, baina salmenta gehienak gertukoentzat izan ziren: lagunak, lagunen lagunak, lagunen lagunen lagunak. Hala ere, garrantzitsuena eta nirekin beti eramango dudana da jendearen erantzuna. Oso kritika onak jaso zituen.
Eta horixe izan zen nire bultzada. Prozesua ikaragarri gozatu nuen eta horregatik jarraitu nuen idazten. Izan ere, niretzat idaztea ez da lana; plazeragatik egiten dut. Horregatik, gustuko dudan zerbait egin eta, gainera, saria irabaztea, izugarria izan da.
Non idazten duzu?
Gehiago kontzentratzen naiz jende asko dagoen toki batean, jende gutxi dagoen batean baino. Hau da, ez dut isiltasuna behar ideiak lantzeko eta inspirazioa lortzeko. Gusturago nago taberna batean, mendi puntan baino. Baina, ez dit axola, bi modutara nago eroso. Kaskoak jarri, musika entzun, eta kitto, idaztera. Ez dut gehiago behar.
Zer-nolakoa izan da ‘Lía’ idaztearen prozesua?
Aurreko libururako ideiak oso argi nituen, baina honi heltzea gehiago kosta zitzaidan. Are gehiago, ia urtebetez aparkatu nuen lana. Ideia hortxe nuen, baina erritmoari ezin heldu ibili nintzen gora eta behera. Batez ere, hasieran izan zen konplikatua, eta liburuan ere hori sumatzen da, hasiera bera mantsoagoa edo astunagoa delako.
Arrazoi horrengatik, prozesua gorabeheratsua izan da. Haur Eskolako irakasle izateaz gain, beste lanbide bat ere badut eta, horregatik, tartea bilatzea zaila da. Baina nik patxadaz hartzen dut, lasai, inolako presiorik gabe. Kokatze aldera, Gritos 2015ean kaleratu nuen. Líaren lehenengo orriak ere urte hartan idatzi nituen eta azkenekoak, berriz, 2020an, konfinamenduan. Nolanahi ere, esan beharra dago tartea haundia bada ere, 5 urte horietatik ia 2 urtez ez nuela ezer idatzi.
Zertan oinarritu zara?
Idazle arraroa izango naiz, baina ez naiz ezertan oinarritu. Bi edo hiru ideia nituen buruan, eta hari horiei tiraka josi dut istorioa. Hortik abiatuta, liburuan hiru atal nagusi finkatzen ditut: hasiera, trama edo gorputza, eta amaiera. Guztietan engantxea izatea ezinbestekoa da.
Inspirazio-iturri berezirik izan al duzu?
Egia esateko, ez. Burura datozkidan kontuak idazten ditut. Aurreko batean, Haur Eskolako guraso batek komentatu zidan ezagun batek esan ziola ez zekiela Txemak, nik, halako pentsamendu ilunik zituenik, beldurra ematen zuela. Eta nik pentsatu nuen: Ene! Hau liburu bat da, ni ez naiz horrelakoa. Fikzioan bai, hori lantzen dut, baina errealitatean ez, inolaz ere.
Beste norbaitek lagundu al dizu?
Liburua amaitzean, editorialera bidali aurretik, 4 bat lagunek irakurri zuten testu osoa. Akats ortografikoak baino, beste hainbat kontu aztertu zituzten, eta… eskerrak!
Lagun batek bi akats potolo identifikatu zituen. Adibidez, kontakizunak atzera egiten du momentu batean, 1991 urtera, eta hor aipatzen dut protagonista mugikorrez ari dela hizketan. Eta, noski, hor dago kontua: garai hartan ez zegoen mugikorrik edo, behintzat, edonork ez zuela gailu elektronikorik.
Horrela bada, moldatu egin behar izan nuen xehetasun haundi hori. Mila aldiz irakurrita ere, ziurrenik, ez nintzen horrelako kontuak identifikatzeko gai izango. Izan ere, hiru edo lau aldiz irakurri dut liburu osoa, baina, azkenean, perspektiba galtzen da. Horregatik, ikusi den moduan, ideia ona da beste norbaiti uztea eta mota horretako zuzenketak egitea. Hau da, gauzei zentzua hartzea, errepikapenak saihestea, inkoherentziak ez izatea, eta abar. Adibidez, pertsonaia bat morena dela esaten bada eta aurrerago, ile horia duela badiogu, irakurlea berehala nahastuko da.
Zer moduzko erantzuna izan du?
Oso kritika onak jaso ditut. Aitortu behar dut, dena den, paradojikoa den arren, niri gehiago gustatu zitzaidala Gritos. Gogorragoa da, baina, seguruenik, jendeak horregatik nahiago du Lía. Bi liburuak irakurri dituztenen artean, %90ak esan dit nahiago duela bigarren hau. Saria ere Líak jaso du, eta ez nuen espero balantza horren nabarmena izatea Líaren alde, baina pozez gainezka nago. Biekin oso gustura gelditu naiz eta saria jasotzea oparia izan da.
Oso mezu politak eta baikorrak jaso ditut, eta horietako batzuk ezagutzen ez ditudan pertsonak ere idatzi dizkidate. Horrek asko pozte nau, liburua irakurri ondoren ez dutelako zertan ezer esan behar; eta, kasu honetan, gainera, nabari da benetan diotela, eta ez, ordea, ondo gelditzeko. Mezu bat, adibidez, hauxe izan zen: Erreberentzia egitea besterik ez zait gelditzen. Eskerrik asko horrela idazteagatik. Horrek asko hunkitu ninduen; idazten jarraitzeko indarra ematen du. Beste batean, Gritos irakurri ostean, erdi negarrez, emozionatuta, gerturatu zitzaidan herritar bat; eta Haur Eskolako guraso batek ere esan hauxe esan zidan: Txema, dirutza lortuko duzu lan honekin! Eman beste bi ale, oparitu egingo ditut-eta.
Mezu horiek jasotzea oso pozgarria da, baina oraindik oso arraroa egiten zait. Hasieran, niretzat idazten nuen, eta orain, berriz, liburuak salgai daude hainbat plataformatan eta dendatan, edonork irakurtzeko prest. Horren haritik, editorialekoek ere gogoa haundia dute guk geure buruengan sinesteko eta esateko: bai, idazleak gara. Baina oraindik ezin barneratu nabil. Egunen batean bai... ziurtasunez esango dut!
Zeintzuk dira zure irakurle fidelenak?
Printzipioz, adin guztietako herritarrek irakur ditzakete nire lanak. Edonola ere, egia esateko, liburuak nahiko gogorrak dira. Hausnarketarako eta gogoetarako bidea zabaltzen dute, eta autokritika egitea latza izaten da batzuetan. Horregatik, kosta egiten da irakurtzea; jendeari ez zaio gustatzen alderdi ilunean sakontzea.
Gainera, askori ez zaie gustatzen tratu txarrei, lapurretei, drogei edota bortxaketei buruz irakurtzea. Horrenbestez, irakurri aurretik, nire mezua argia da: amodiozko nobela bat irakurri nahi baduzu, hau ez da aukera egokiena.
Líak ez du inpaktu zuzeneko efektu gogor hori, baina Gritosek, berriz, bai. Hain justu, irakurleren batek esan zidan gelditu egin behar izan zuela, liburua aparkatuta utzi zuela egun batzuetan, testuak barrenak nahastu zizkiolako. Horrela, bada, ziurrenik, Gritosen kasuan, aproposena da helduek irakurtzea. Azken lan hau, aldiz, pertsonaia ilun asko agertzen diren arren, samurragoa da eta, agian, beraz, irakurtzeko errazagoa.
«Egia esateko, nire liburuak nahiko gogorrak dira. Hausnarketarako eta gogoetarako bidea zabaltzen dute, eta autokritika egitea latza izaten da batzuetan. Horregatik, kosta egiten da irakurtzea; jendeari ez zaio gustatzen alderdi ilunean sakontzea»
Liburuen muinaz aritu gara, baina non eskura daiteke?
Hainbat dendatan eta plataformatan eros daiteke. Orion, Ontza liburu eta paper-dendara zenbait ale eraman nituen, eta baita Donostiako Arrasate kaleko Ubi liburu-dendara ere.
Horretan ari nintzela, konturatu nintzen ez dela hain erraza dendetan liburuak uztea. Herriko komertzio batzuetan hori egiten saiatu naiz, baina esan didate beste hainbatek ere mesedea eskatu dietela eta, gero, nahastea izaten dutela guztia koordinatzeko. Eta, horrekin batera, Elkarren, adibidez, makina bat liburu dituzte, eta nirea uztera joan nintzenean, aipatu zidaten dendan kokatzea zaila izango nuela. Horren ordez, katalogoan edo online saltzeko aukera eskaini zidaten.
Horregatik, ez dakit dendan fisikoki izango duten, edo soilik katalogoan eros daitekeen, baina La casa del libron, El corte Inglésen, Elkarren eta Amazonen ere eskura daiteke. Orokorrean, edozein liburu-dendek lortu dezakeela esango nuke. Web orrialdean sartuz gero, estekan klik egin eta erosteko aukera dago.
Zer behar du eleberri batek ona izateko?
Liburu osoan irakurlearen arreta piztuta mantentzeko engantxea lortzea. Hori da nobela batek behar duena, dinamikoa izatea. Hasiera ona baldin badu, baina muina, berriz, aspergarria… akabo. Irakurtzeari utziko dio. Horrekin batera, irakurlea tentsio moduko batean izatea ere garrantzitsua da. Horretarako, istorioan lortu behar dira norabide aldaketak. Alegia, zerbaitek modu bateko amaiera izango duela uste denean, bapatean, bira eman eta espero ez den beste zerbait gertatzea.
«Beste ezertan gehiegi murgildu aurretik, 'Lía' zabaltzea da erronka eta, horretarako, nire esku dagoen guztia egiten ahaleginduko naiz»
Aurreratu duzu zerbait, baina ba al duzu etorkizunerako proiekturik eskuartean?
Bai. Beste ezertan gehiegi murgildu aurretik, Lía zabaltzea da nire erronka eta, horretarako, nire esku dagoen guztia egiten ahaleginduko naiz. Atzo, adibidez, aurkezpena izan nuen Oreretan, Lekuona Fabrikan; eta, urtarrilaren 4an, Donostiako liburutegi nagusian egongo naiz. Horrez gain, Biterin ere data zehaztea gustatuko litzaidake eta Durangoko azokan parte hartzeko izena ere eman nuen. Horrelaxe nabil, hara eta hona, liburuari zabalkundea eman nahian. Gipuzkoatik kanpo ere antolatu nahi dut aurkezpen edo ekitaldiren bat, hemen, dagoeneko, dexente ibili naizelako. Saria jaso zuen beste irabazle batek ezagun bat du Teruelen eta, agian, bertan egingo dugu zerbait. Horregatik, Teruelera joan behar bada, joango gara; Madrilera, ba Madrilera; eta Sevillara, ba Sevillara. Aukera baldin badut eta ordutegiak koordinatzea lortzen badut, aurrera, noski. Baina hemen ez du inork ezer oparitzen; zuzendariak dioen moduan, idazleek beren burua ezagutzera emateko, bidaiatu egin behar dute, ateak jo eta aurpegia eman.
Bestelakoan, hirugarren liburua da nire proiektua. Ideiak nahiko nahasiak ditut, baina badakit zer nahi dudan. Gainera, gainerako liburuak baino askoz azkarrago ari naiz idazten, eta dagoeneko 90 bat orrialde idatzi ditut. Saria jaso aurretik ere, liburu honekin gertatu zaidana da gogo haundiagoa dudala idazten jarraitzeko. Líarekin eta Gritosekin ezin nuen etxean idatzi; etxea etxean egoteko zen. Baina honekin, aldiz, ordenagailua toki guztietara eramaten dut. Tabernan, kalean, etxean… leku guztietan idazten dut.
Mamiari dagokionez, 10 nerabe problematikoren istorioa kontatuko dut. Elkarte batek irla batera eramaten ditu gazteak beren jokabidea hobetzeko. Bertan daudela, egiten duten lehenengo gauza da horietako bakoitzari izena kendu eta deabru batenagatik aldatu. Adibidez, homosexual bati Belial izena jartzen diote. Esperimentuak egiten dituzte gazte guztiekin eta horrek ere guztia okertzen du. Ondoren, 16 urte beranduago, pertsonaia batzuk nola dauden eta irlan egoteak zein ondorio utzi dizkien kontatzen du liburuak. Hau da, lotura egongo da iraganaren eta orainaren artean. Azken finean, tentsioz eta intrigaz betetako kontakizuna da.
Oraingoz, horretan nabil lanean, guztia haritu nahian eta bideaz gozatzen. Ziurrenik, besteak baino azkarrago bukatuko dut. Baina, nork daki, ikusiko da!
