Sagardoa edari tradizionala al da AEBtan?
Kolonizazio garaitik datorren tradizio luzea du. Sagastiek jatekoa emateaz gain, sagardoa egiteko aukera ere eman zieten. Edari alkoholdunen debekuaren ondoren, garagardoa hedatu egin zen, bere ekoizpena hazi, eta sagardoa atzean gelditu zen. Azken 15 bat urteotan suspertu egin da, garrantzia hartzen joan da eta oso ondo hazten ari da.
2006an zabaldu zenuen Vander Mill. Nola aldatu da AEBtako sagardo industria urteotan?
Ekoizle askoz gehiago daude orain. Gu hasi ginenean gutxi zeuden Michiganen edo Midwesten, baina orain askoz gehiago daude. Gainera, elkartu egin gara herrialde osoan sagardoa nola sustatu ikusteko. Zalantzarik gabe, hazten ari da merkatua.
Latan saltzen lehenetakoa izan zinen. Zergatik egin zenuen hautu hori?
Hastapenetan aukeratu egin behar izan genuen latak edo botilak betetzeko makineria erosi. 2011n oraindik latan saltzea egokia ote zen eztabaidan zegoen, baina berritzailea eta eroslearentzat berezia izan zitekeela pentsatuta, horren aldeko apustua egin genuen. Erabaki ona izan zen: lagundu egin digu hazten eta gure produktua kontsumitzaileei irisarazten. Normalean, AEBtan sagardoa garagardoaren antzera edaten da, pinta baten edalontzian. Badira kristalezko botilako sagardoak, eta horiek kontsumitzeko modua ardoaren antzekoagoa da. Ekoizleak erabakitzen du zer estilo eta zein edateko modu nahiago duen.
Zeintzuk dira lataren abantailak eta desabantailak?
Alde du arina eta eramangarria izatea, %100 birziklagarria denez iraunkorragoa dela, eta erosoa. Erosotasuna da nire ustez abantaila nagusia. Kontra, berriz, nahiko teknikoa izan daitekeela eta ez dela kristala bezain segurua, beraz, kontuz ibili behar da. Beste arazo bat erosi beharreko kopura da; oso haundia da, eta ekoizle txikientzat garestiegia izan daiteke.
Hemen, txotx sasoia eta sagardotegiak ditugu; han, halakorik ez duzue. Oro har, non edaten da sagardoa?
Ez ditugu, ez; baina gustatuko litzaidake! Txotxarena tradizio zoragarria iruditzen zait eta oso bizipen polita izan dut sagardotegian. Halakorik ez dugunez, munduko beste leku batzuetan egiten dutena ikusi eta ospatzen dugu. Hemengo sagardotegien moduko leku zehatzik ez badugu ere, jan eta edan daitekeen lokalak baditugu. Sagardogile askok jatetxe edo taproom bat dute eta leku ona da jendeari sagardoari buruz irakasteko. Izan ere, ekoizle handiak eta oso txikiak daude, beraien produktuen arteko aldea haundia da, beraz, garrantzitsua da horren gaineko informazioa ematea jendeari. Edonola, sagardoa tabernetan edo jatetxeetan edaten da nagusiki, eta dendetan erosi.
Zer nolako harremana dago euskal ekoizleen eta estatubatuarren artean?
Duela bost bat urte sagardoaren kulturan sakondu eta sagardoa ekoizteko modua ikasteko Euskal Herrira eta Asturiasera bidaia egin zuen sagardogile estatubatuarren delegazio batean parte hartzeko zortea izan nuen. Lagunak egin nituen sagardogileen artean eta aukera izan dut bisita gehiago egin eta ekoizpen moduekin esperimentatzeko. Azken hamar urteotan sagardogintzari buruzko komunitatea batzen ari da, ez AEBtan eta Euskal Herrian bakarrik, baizik eta mundu osoan, eta oso pozik nago horren parte izateagatik. Jende atsegin eta maitagarriak osatutako talde txikia da.
Zer ikas dezakezue elkarrengandik euskal eta estatubatuar ekoizleek?
Produktua ekoizteko modua desberdina da eta beste batzuek sagardoa nola egiten duten ikustea inspiratzailea da. Hemen badira latak zein lupulua eta beste osagai batzuk dituzten sagardoak, argi eta garbi, estatubatuarren eraginez. Hori dibertigarria eta zirraragarria da.
Ekoizpenari dagokionean, zer joera nabari dituzu AEBtan?
Azken hamarkadan bide ezberdinak jorratzen ari dira: batzuk beste herrialde batzuetan ikasitako metodologian jarri dute arreta, eta beste batzuek, aldiz, ardogintzan. Ekoizpena ez dagoenez tradizioari hain lotuta, sagarraz gain bestelako osagaiak ere badituzten produktu bereziak egiten dira.
Sagardo naturala egiten duten ekoizleak badira, ezta?
Badira guk espainiar edo euskal estiloko sagardoa deritzoguna egiten dutenak, baina oso zaila da. Estiloa baino gehiago da: frutari edo tradizioari lotuago dago. Oso zaila da sagardo naturala egitea, fruta ezinbestekoa baita.