Eusko Jaurlaritzak 2024ko udaberrian amaituko du Hernani eta Astigarraga arteko euskal Y-aren 2,5 kilometroko zatia, eta zatirik «konplexuenetakoa eta berezienetako» da, Iñaki Arriola Lurralde Plangintza, Etxebizitza eta Garraioetako sailburuak adierazi duenez. Izan ere, «Espainian abiadura haundirako dagoen lehen zubibidea da», eta datozen asteetan lanak amaituta egongo dira.
Arriolak azaldu duenez, biaduktu tirantedunak 483 metroko luzera eta 30 metroko altuerako hiru masta ditu, eta Urumea ibaia bi aldiz gurutzatzen du. Konplexutasun nagusia izan da lanak, 94 milioi euroko aurrekontuarekin, Madril-Irun trenbide-linearen zerbitzu erregularrak errespetatuz egin direla. Linea hori obren eremuarekin paraleloan doa.
Biaduktuaren ondoren, obra bere «azken txanpan» sartzen da, azken luzapen-zubi batekin. Zubi hori Madril-Irun linearen zabalera konbentzionaleko trenbideen artean sartuko da, eta, ondoren, haiekin lotuko da, eta, horrela, abiadura haundiko trafikoekin sartuko da Donostiako geltokian.
Hogei egun falta dira espainiar estatuko abiadura haundiko lehen bidezubi tenkatuaren eraikuntza amaitzeko.
Hernani-Astigarraga da Espainiako Gobernuak eta Eusko Jaurlaritzak 2006an Adifekin batera sinatutako lehen kudeaketa-agindua osatzen duten 18en arteko azken-aurreko tartea –Astigarraga-Lezo tartea informazio-azterlaneko fasean dago–. 2017an bi administrazioen arteko hitzarmena aldatu izanak, besteak beste, Atotxako geltokia, Ezkiokoa (obra zibila amaituta dago), Astigarragako geralekua eta Astigarraga-Oiartzun-Lezo tartearen eraikuntza gehitu zizkion aginduari. «Euskal Autonomia Erkidegoko trenbide-sare berria funtsezko azpiegitura da hiru lurraldeak eta haien metropoli-eremuak azkar eta era jasangarrian lotzeko eta Euskadik Iberiar Penintsularen eta Europa osoaren artean duen kokapen estrategikoari balioa emateko», azaldu zuen sailburuak.
Donostiako geltokiari dagokionez, Arriolaren arabera, aurreikuspena da «2024aren amaieran edo 25aren hasieran» amaituta egotea.
Lehen zubi tenkatuaren ezaugarri teknikoak
Obra hiru tipologia desberdineko egitura jarraitu batean datza: hurbilketarako bidezubia, erdiko bidezubia eta luzapeneko zubibidea.
Erdiko bidezubia 483 metro da luze, eta Estatuko abiadura haundiko lehen zubi tenkatua da. Aukeratu den tipologiaren arrazoia, Urumea ibaia bi aldiz zeharkatu eta A15aren azpitik igaro behar duela da. Ibaiaren gaineko bidegurutzeko baoak 67 eta 120 metro librekoak dira, eta egitura hori eta Uraren Euskal Agentziaren bideratze-proiektua bateragarri egiteko aukera ematen dute, uholdeen aurrean babesteko.
Ia 30 metroko altuera eta U formako sekzioa duten hiru masta tenkatu izateaz gain, egitura izugarria da, eta, aldi berean, teknikoki oso konplexua, oinplanoan duen trazadura S erako bihurgunea baita.
Bestalde, luzapeneko zubibideak 347 metro ditu, eta nazioarteko zabalerako trenbideak plataforman sartzeko aukera ematen du. Horretarako, Ergobiko goiko pasagunearen gainetik igarotzeaz gain, eskuineko trenbideari haren taularen azpitik igarotzen utzi behar dio. Laugarren estributik aurrera, lau trenbideak paraleloan doaz, ondoren sei bihurtzen diren eta etorkizuneko Astigarragako geltokiaren aldirietako bi nasatarako tokia uzten duten arte.
Trenbideko zabalgune hori egiteko eta luzapeneko bidezubia eraikitzeko, dauden trenbideetatik hainbat desbideratze egin dira.
Gaur egun, trenbide bakarreko trenbide-zirkulazioa mendi aldera doa, eta, horrela, behin betiko eskuineko trenbidea eraiki ahal izango da, baita luzapeneko bidezubiaren taula, eta lehendik dagoen trenbide-plataformaren kota eta abiadura handia 500 urteko uholde-alditik gora altxatzeko aukera ematen duen horma-sistema ere. Lan guztiak amaitu ondoren, azken mozketa batean, behin betiko trenbideak azken posizioan jarriko dira martxan. AHTa noiz jarriko den martxan oraindik ez dago argi.