Sartu da azken fasean, Gipuzkoako Bertsolari Txapelketa. Udaberrian hasi zen, Gipuzkoa Bertsotan sailkatze fasearekin, eta txapelketak berak irailean eman zituen aurreneko pausuak. Azkenak ematen ari da, orain.
Finalaurrekoak hiru izango dira, eta horien artean aurrenekoa bihar jokatuko da. Arratsaldeko 17:00etan hasita, saioa irabazi eta finalerako zuzeneko txartela lortzen saiatuko dira sei bertsolari, Arrasateko Uarkape pelotalekuan. Horien artean, Hernaniko Iraulio Panttalone Bertso Kabiyako hiru: Eñaut Martikorena hernaniarra, Agin Laburu astigartarra, eta Unai Gaztelumendi añorgarra. Seikotea osatuko dute Nerea Elustondok, Unai Mendizabalek eta Iñaki Apalategik.
Lanak, bost
Saioa binakako lanekin hasiko dute bihar sei bertsolariek. Aurrena, hamarreko haundian; gero, zortziko txikian; segidan, sei puntuko motzean; eta bukatzeko, zortziko txikian eta puntutan. Lan guztiekin bukatzeko, kartzelakoan ariko dira.
Lan horiek guztiak jarraitzeko, publikoaz gain, ondoan lanean ariko direnak izango dituzte. Aurkezle lanetan ariko da Iker Iriarte; epaimahaia osatuko dute Aitor Gereñuk, Eneritz Azkuek, Leire Belokik, Mikel Lersundik eta Mikel Urteagak; eta idazkari ariko dira Joxemari Altuna eta Silvia Etxaniz.
Aukera faltarik ez
Hernaniko bertso eskolako kideek lan politak egin dituzte honaino iristeko, eta ez dira esku hutsik geratzeko asmotan taularatuko. Finalaurrekoak hiru izango dira, eta saio bakoitzeko irabazleak zuzenean sailkatuko dira abenduaren 14an Donostian jokatuko den finalerako. Gainontzekoak, sailkapenaren arabera egingo dute aurrera.
Biharko saioan ariko direnen eta txapelketako bertsolari guztien artean, Agin Laburu da puntuazio onenarekin sailkatu dena, 495. Eñaut Martikorena ez du urruti izan, 476 egin baititu; bosgarren dijoa. Biak, azken Gipuzkoako txapeldunak lortu dituenak baino gehiago lortu dituzte beraz, Beñat Gaztelumendi 475ekin sailkatu baita finalaurrekoetara; seigarrena da. Biharko saioan ariko dena anaia izango da, hala ere; Unai Gaztelumendik 451,5 punturekin lortu du tokia; 18garrena da. Biharko gainontzeko aurkarien artean, Nerea Elustondo 4garrena da, 476,5 punturekin; Unai Mendizabal 12garrena, 460,5 punturekin; eta Iñaki Apalategi 13garrena, 458,5 punturekin. Aukerarik ez dute falta beraz, Hernaniko bertso eskolakoek, aurrera egiteko.
Beste biak, hurrengoan
Hernaniko bertso eskolatik finalaurrekoetarako sailkatu diren beste bi bertsolariak Beñat Gaztelumendi añorgarra eta Asier Azpiroz (458,50) zubietarra dira. Hauek, bigarren finalaurrekoan ariko dira, hilaren 24an, Oiartzunen. Azkenekoa abenduaren 1ean jokatuko da Tolosan. Eta finala, Donostian, hilaren 14an. Sarrera guztiak salgai daude: bertsosarrerak.eus.
EÑAUT MARTIKORENA
«Ez nuke esango lehen hain txarra nintzenik, ezta orain hain ona ere»
Aurreneko finalaurrekoan kantatuko du Eñaut Martikorena Lizasok. Sorpresa eman du honaino iritsita, eta behin hasita...
Udaberrian hasi zuen bidea Eñaut Martikorena Lizasok (1995, Hernani), Gipuzkoa Bertsotan sailkatze fasean. Aurten lortu du txapelketara iristea, azkenekoan ez bezala, eta indartsu sartu da lehian. Behin finalaurrekoetarako bidea eginda, finalera joatea ere ez du baztertzen. «Amestea libre da!».
Gipuzkoa Bertsotan sailkapen fasean hasi zenuen ibilbidea. Luzea egiten ari al zaizu?
Pixka bat bai. Baina motza baino hobea da, eta gehixeago luzatzea lortuz gero, kasualitatez, hobeto!
Entrenatzeko, ariketa gehiago egiteko aukera eman dizu?
Bai. Baina bestela ere bertso eskolan aritzen gara gu eta han berdin-berdin ariko ginen bestela ere. Tentsioan mantentzen laguntzen du. Publikoaren aurrean kantatzera ohitzeko ere ondo dator udaberritik hasi izana. Bestela ohituta ez gaudenontzat mesede, jende askoren aurrean baino lehen, areto txikiagoetan hasi izana. Beraz, bai, luze egiten da. Baina hauxe egokitu zaigu.
2015ean Bertsolari Gazteen Osinalde Saria irabazi zenuen. Gipuzkoako sailkapen fasean izan zara lehenago ere eta aurten sailkatu zara. Hobetzen
ari zara?
Ez dakit. Denok pentsatu nahi dugu baietz, jarraitzen dugunez gero. Baina ez nuke esango hainbesteko alderik egin dudanik lau urtetan, faseetan dagoen adinako alderik egin dudanik lau urtetan. Ez nuke esango lehen hain txarra nintzenik eta orain hain ona naizenik ere ez. Zer edo zer hobetuko nuen baina...
Kantaera berezia omen duzu. Bertsoen onena bukaerarako utzita ere, bidean sekulako aleak botatzen omen dituzu...
Umetatik esan izan didate bukaeratik hasteko, eta nik horrekin nahiko problema izan nituen. Hortik datorren zerbait da. Bukaera gehiago zaintzea lortzen dudanetan, aurrealdea ohi baino beteago geratzen zait, ohitura horiengatik.
Bukaera bat baino gehiago pentsatzen duzu orduan?
Askotan egin izan dudana izan da bertsoa hasieratik hastea bukaeratik hasi beharrean! Eta orain, berriz, bukaera gehiago zaintzen dudanetan, hasierako ideia ere mantendu edo, biak izaten saiatzen naiz.
Epaile eta entzuleak pozik dauzkazu, behinik behin. Espero zenuen honaino, finalaurrekoetaraino iristea?
Espero nezakeen, ez iristea bezalaxe. Harritu nauena da iristeko era, gehiago. Zaila izan arren, egingarri bezala neukan helburu hau. Baina, ez behintzat, final laurdenetako saioa irabazita eta hainbesteko lasaitasunarekin. Aldeak harritu nau, iritsi naizen tokira iristeak baino gehiago.
Eta behin honaino iritsita, finaleraino ere, zergatik ez? Pasako zitzaizun burutik...
Beti joan nahi da aurrerago! Finalerdietan egonda, finalera iristeko helburua ere badut. Baina beste lasaitasun batekin, eta jakinda, probableena ez pasatzea dela. Baina helburua, noski; txapelketetara edo edozein lehiatara, joan behar da gogo horrekin.
Irabaztearekin berarekin ez duzu amesten? Alde haundiarekin egin duzu aurrera, esan bezala. Azken txapelduna, berriz, Beñat Gaztelumendi, puntuazio baxuagoarekin pasa da...
Kasualitate eta bitxikeriak ondo daude historia horrela apaintzeko. Amestea libre da, baina ez dut uste horretan pentsatu behar nukeenik. Fasero aritu naiz pentsatzen fasean, eta orain ere, helburu bakarra da finalera pasatzea.
Aurrena, igande honetako saioa daukazu, egia. Besteak beste, Agin Laburu izango duzu aurrez aurre. Puntuazio altuena duen bertsolaria da. Zer espero duzu biharko saiotik?
Agin oso-oso bertsolari ona da. Urte dezente dijoa maila oso haundia ematen. Berez, faboritoa, nik uste dut, bera dela. Eta gero, berriz, Iñaki Apalategi. Finalistak, beti ere, faborito rolean joango direla uste dut. Eta beste bertsokideek ere, ederki egiten dute. Gehienekin ibili izan naiz kantari lehenago ere. Beraz, badakit saio ona egin dezakegula seiok, eta batzuk txarra ere bai!
AGIN LABURU
«Gure kezkak hasi eta bukatu behar luke bertsoan, ez publikoak edo epaileak esango duenean»
Finalaurrekoetarako sailkatu diren bertsolarien arten puntuazio altuena lortu duena izan da Agin Laburu. Ez dio horri gehiegi begiratzen, baina ikusten du bere burua finalean; kanpoan bezainbeste! Aurrena, biharko lanak.
Hirugarren egin zuen Agin Laburuk (1985, Astigarraga), azken Gipuzkoako Bertsolari Txapelketan, finalean. 2015ean izan zen hori. Ondoren, 2017an, finalaurrekoetaraino iritsi zen Bertsolari Txapelketa Nagusian. Esperientzia hori nabaria da. Izan ere, finalaurrekoetarako sailkatutako bertsolari guztien artean (18), puntuazio altuena lortuta hasiko du bihar, finalaurrekoetako fasea. Horrek finaleraino bidea egiteko lagundu dakioke, edo ez. Ez dio horri gehiegi begiratzen; «aurrena, jar gaitezen finalaurrekora».
Gipuzkoako finalean izan zara lehenago, bitan, eta azken Txapelketa Nagusian (2017) finalaurrekoetaraino iritsi zinen. Errodaje haundiarekin jokatzen duzu...
Beti aurretik egindako horrek bentaja eman lezake, azken batean, esperientzia gradu bat badaukagulako. Badakigu zein maila izango den. Gero, beste kontu bat da emango ote dugun! Presioa ere hor dago. Niretzako lorpena dena, jendearentzako bada egin beharrekoa. Baina lasai nijoa eta jakinda, zer egin behar dudan.
Beste batzuk udaberrian hasi dira sailkapen fasean. Hauek, beroketa horri esker, abantailarekin jokatzen dute?
Martxan lehenago jarri ziren bai, baina horrek dakarrena da, baita ere, nekatuta egon daitezkeela. Oso luzea egiten da txapelketa, sailkapenetik hasita. Formari eustea, hainbeste denboran, ez da erraza. Aurreko saioetara begira bentaja bazuten, gu hotzetik abiatu ginelako martxan zegoen trena hartzera. Orain, berriz, beroketa egin dugu, baina freskoago ariko garenez, bentaja guk eduki genezake.
Udaberrian hasitakoen artean dago Eñaut Martikorena, eta urrutira iritsi da, sorpresa emanez. Zer espero duzu bihar?
Bada sorpresa, baina Hernaniko bertso eskolatik ezagutzen genuenok bagenekien Eñautek egin zezakeela. Ezagutzen ez dutenentzat izango zen sorpresa, gehiago. Guretzat, gehiago izan da zerbait pozgarria. Ez da miraria izan. Gu ere aurrenekoz udaberriko sailkapenetik sartu ginen txapelketara. Beraz, horixe, berak ere egin zezakeela! Eta ikusita zein mailan aritu den... Maila horrekin segiz gero, finalean egongo litzateke. Badauzka aukerak, baina besteok ere bai.
Puntuazioari begiratuz gero, zerorri zara altuena daukana. Aukerak ikusten dituzu finalerako sailkatzeko?
Puntuazioari ez diot kasurik egiten. Anekdotikoa da. Aurrekoak beste saio batzuk izan dira. beste gai batzuekin, beste jende baten aurrean... Ez diot pisurik ematen puntuazioari. Hala ere, bai, finalerako aukerak ikusten ditut, baina ez sartzeko, beste hainbeste! Guk egin behar duguna da joan, bertsotan egin, eta gero, epaileek esango dute zer gertatuko den. Gure kezkak hasi eta bukatu behar luke bertsoan, eta ez hainbeste, publikoak, epaileak edo dena delakoak esango duen horretan.
Zein duzu zuk, aurrera egiteko indargunea? Umorearekin erosoago ibiltzen zara?
Egun, klabea da oreka mantentzea, txapelketan. Ez du balio umorean tope ibiltzeak, gainontzekoetan ez bazabiltza ondo. Eta uste dut ikasi dudala nahiko erregularra izaten, eta nire bertute haundiena horixe dela txapelketan; erregulartasuna. Askotan, pentsatu dezakezu umorearekin ibiliko zarela ondoen, eta igual pasatzen da aldrebes. Esan dezakezu: bakarkakoan hobeto arituko naiz. Eta ofiziotan moldatzen zara ondoren. Ez dauka zentzurik hori pentsatzeak, azken batean, gaiaren edo egunaren edo dena delakoaren arabera, zuk uste zenuen horren kontrakoa gertatu baitaiteke.
Finalean izan zara lehenago ere. Baina, txapela falta! Azken txapeldunak baino puntuazio altuagoarekin egin duzu finalaurrekoetarako bidea... Aurten bai?
Aurrena, jar gaitezen finalaurrekora, eta gero, hitz egingo dugu aurrerago, hitz egitekorik baldin badago. Ez da erraza finalean sartzea, nahiz eta jendeak hala eskatu.