«Toki lasaia eta berdea da Ugaldetxo, eta dena zeneukan bertan, haurrekin joateko: ibaia, itzala, berdegunea... Eta zerbait behar izanez gero, taberna ere bazeneukan», dio Marixabel Balerdi Arozenak. Joan den urtean, udara bukatuta, itxi zuen Ugaldetxo taberna: «Iñaki jubilatu zen, ondorengorik ez dator, eta nik bakarrik ezin nuen aurrera eraman». Jende asko biltzen zuen toki horietakoa izaten zen Ugaldetxo, ibai denboraldian.
Bizitza osoa egin zuen Balerdik, tabernan lanean: «ez dakit noiztik dagoen taberna zabalik, baina aiton-amonak behintzat hemen aritu ziren lanean, eta aita eta ama gero. Ni txikitatik ibili naiz; batzuetan, eskolara joan gabe ere bai. Fundamentu ederrarekin aritzen ginen hemen!», gogoratzen du.
«Mugimendu haundia izaten zen lehen: zerbezeriko langileak, ehiztariak...»
Azkeneko urteotan, «asko motelduta» zegoen, baina garai batean, «mugimendu haundia» izaten zen tabernan: «baserri inguruko jendea bertan elkartzen zen, karta-jokoan edo; lanetik etxera bueltan zetozenak ere bai... Bilgune bat izaten zen, kontu-kontari aritzeko. Zerbezerakoak ere bai, egunero etortzen ziren; hura itxi zutenean asko jaitsi zen hemengo mugimendua. Eta ehiztari eta basurdezaleak ere izaten ziren hemen, ehizatutakoa ekarri eta guk prestatzeko, bazkaltzeko. Lehen asko egiten zen hori; komuniotarako, adibidez, baserritarrak ekartzen zuen arkumea edo. Gaur egun horrelakorik ez dago, orain oso señorito jarrita gaude».
«Santioko ermitaren 50garren urteurrenean, jende asko bildu zen hemen, eta oso egun polita izan zen»
Egun bereziak ere gogoratzen ditu Balerdik, Ugaldetxon: «Santioko ermitaren 50garren urteurrenean, jende asko bildu zen hemen, eta oso egun polita izan zen. Bazkaria, bertsolariak, musika... Denetik izan zen hemen. Eta horrez gain, San Antonio bigarrenean ere festa haundia izaten zen urtero: toka, pelota, bertsolariak...».
Azkeneko urteotan, mugimendu gutxiagorekin, Goizuetatik etorritakoak, bizikletan zebiltzanak, Hernanitik gerturatzen zirenak... izaten ziren Ugaldetxo tabernan, egunerokoan: «batzuk propio etortzen ziren, Ugaldetxoko salda eta pintxoak jatera. Baziren Donostiatik etortzen zirenak, haragi egosi pintxoa jatera. Pena hartu zuten, itxi genuelako», dio.
«Urtero jende berbera etortzen zen, eta horiekin harreman oso estua genuen»
Udaran, berriz, ibai ondora etorritakoak izaten ziren ohikoenak tabernan: «eguraldi onarekin, jendetza biltzen da ibaiaren inguruan, aspalditik. Garai batean, oso harreman polita egiten zuten beraien artean, etortzen zirenek. Urtero jende berbera izaten zen, eta elkar ezagutzen zuten; oso harreman estua zuten, eta gurekiko ere, lotura berezia izaten zuten. Oso polita zen, baita ere, Olazar irekita zegoenean, handik hona etorri, eta hemendik hara joaten zirela».
Egunpasa joaten da jendea orain, ibaira; baina lehen, akanpatzea ere posible zen Ugaldetxon: «kanpin denda jarri eta hilabete osoa pasatzen zuten familia batzuek hemen; baita oporretan egon gabe ere! Pisutik beharrean, hemendik egiten zuten bizimodua: hemendik lanera joan, eta lanetik buelta berriro hona».
«Oso harreman polita egiten zuten beraien artean, urtero ibaira etortzen zirenek; eta gurekiko ere, lotura berezia izaten zuten. Oso polita zen»
Baina oporretara bakarrik ez, arrantza egitera ere joaten ziren bertara, kanpin dendak hartuta: «Aste Santuan, denda jarri eta hortxe egoten ziren, Fagollagan hasi eta auskalo noraino; hori jendetza! Aparrainsoro ere, dendaz beteta egoten zen». Uholdeak izan zirenez geroztik, ordea, debekatuta dago bertan akanpatzea.
«Hiritik atera eta berdegunea eta lasaitasuna bilatzen dutenentzat, oso toki aproposa da Ugaldetxo», dio Maixabel Balerdik. Hala ere, errespetuaren kontua ere aipatu nahi izan du: «denetik izaten da, etortzen den jendearen artean. Batzuk oso formalak dira; baina beste batzuek ez dute errespetatzen, eta musika sekulako bolumenean jartzen dute», dio.