Hernaniar askori Atsegindegiko Futbol Torneoak haurtzaroaren oroitzapenik hoberenak ekartzen dizkio. 35 urtetik gora dituen mutil hernaniarrik ez da egongo bertan jokatu ez zuenik. Bai, Atsegindegin, bai Biterin, bai Etxeberriko frontoian, bai Karabeleko futbol zelaian, bai Txantxillan edota San Antonio Paradorreko lurretan jokatu izan zen orain 25 urte arte txapelketa garai, adin eta maila desberdinetan.
Hernaniko historiaren ikurrik ezagunetakoa izan da Atsegindegiko Torneoa, eta orain, 60 urte bete dira desagertuta dagoen txapelketa sortu zela. Ehundaka hernaniarren irudia bildu zuen Xalapartak liburu batean orain 25 urte. Gaur egungo hernaniarrentzat, Atsegindegiko Torneoa ezagutu ez zutentzat, herria astebururo girotzen zuen futbol lehiaketa hura nolakoa zen gogoratzea Hernaniren iragana berreskuratzea da.
Lehendabiziko Atsegindegi Torneoa, infantil mailan, 1958garren urtean jokatu zen. Hernaniko Urtekarian Jose Mari Aldasorok idatzi zuen erreportajea 50garren urteurrenean, 2008an. Aldasoro urte askotan antolatzaile nagusia izan zen. Bertan irakurri daiteke Luistarrek hasi zutela ibilbidea eta talde horren barruan zeudela Don Juan José Arregui apaiza, Eduardo Loyarte, Juan Miguel Polo, José Mari Brel, Norberto Uranga, Antton Garin... eta epaile bezela Luis Fernández ‘Perrete’ eta Luis Salillas.
Orduan oraindik ez zegoen Atsegindegin futbol zelairik eta San Antonio Paradorreko lurrak beste egitasmo batzuetara zeuden bideratuak. Antolatzaileek futbol zelai bat bilatu behar zuten eta Atsegindegiko eremua egokiena zela ikusi zuten. Lurra bilatu eta futbol zelai bilakatu behar zen. Baratzak zeuden eta zabortegi bezela ere erabiltzen zen herrian. Betelan batzuk egin behar izan ziren futbol zelaia egokitzeko, eta horretarako, EPOko ikasleen laguntza izan zuten Luistarrek. Ordainetan, sardin eta antxoa bokadillo bana ematen zieten.
Helburua zen herriko gazteek kirola egitea zen eta hasieran ez zegoen inongo laguntza ofizialik. Aldagela Biteri Eskoletako lokal bat zen eta dutxa, ura hotza zuen barrika bat. Pixkanaka baldintzak hobetzen joan ziren.
Araudi bat sortu zen eta CD Hernanirekin aurreakordio antzeko bat hitzartu, 16 urtera iristen zirenean jokalariak klubera pasako zirela esaten zuena. Gogoratu behar da 13 eta 16 urte bitarteko gazteek jokatzen zutela txapelketa lehendabiziko urteetan.
Hala ere jokalari batzuek maila altuagoko taldeen ‘eskaintzak’ jaso eta bertara joaten ziren. Aurreakordio hura ‘borondate oneko’ ekintza besterik ez zen, antolatzaile eta entrenatzaileena CD Hernanirekiko. Ez zen jokalariak derrigortzen zituen akordio ofizial bat.
Aurreneko edizioan sei taldek hartu zuten parte eta finalak, Txantxillan
Lehendabiziko txapelketan sei taldek hartu zuten parte: Viteri, Batxiller, Txinparta, La Salle, EPO A eta EPO B. Lehendabiziko Liga eta Kopa txapelduna Viteri izan zen; Ligako azpitxapeldun, Txinparta eta Kopakoa, Batxiller.
Jose Luis Goñi zen talde horren parte, nahiz eta ez zuen jokatu gaixotasun bat medio. Hortik lau urtera Lagun Onak taldearekin, Lorenzo Lujanbiorekin batera, entrenatzaile lanetan ibili zen eta Liga eta Kopa irabazi zituzten. Antolakuntza lanetan ere aritu zen urteren batean. Pasadizoak ederki gogoratzen ditu: «lehenengo torneoa Paradorren jokatu zen, baina ez zen amaitu. Hori bai Don Juan Josek epaile lanak egiten zituen bide ondoko petrilean eserita».
Hurrengo urtean hasi zen amaitutako lehenengo torneoa. «Biterik irabazi zuen lehenengo txapelketa hura. Izugarrizko taldea zuten. Gazteenak ziren, eta hala eta guztiz ere mendean hartu zituzten beste taldeak».
Finalak ederki gogoratzen ditu. «Txantxillan jokatzen ziren eta Atsegindegin bederatzik jokatzen zuten bitartean, finalean hamaikakoa zen taldea. 2-1 irabazi zituzten bi finalak, Txinpartaren kontra Ligan, eta Batxillerren aurka Kopan. Jose Luis Iturritxak izugarrizko golak sartu zituen Kopako finalean. Zelai erdian hartu zuen baloia eta banan bana denak atzean utzi eta gola egin zuen. Jokalari bikaina zen. Gero Realean ibili zen, eta Burgosen ere bai lehen mailan. Talde horretan gero futbolari onak izandakoak zeuden: Almandoz, Armendariz, Lujanbio, eta Etxarri atezaina. Ni gaixotu egin nintzen eta Pedro Mari Zabala, Realeko Iñaki Zabala jokalariaren aita, zen atezaina. EPOn istripua izan zuen eta hanka apurtuta ezin izan zuen jokatu. Beste atezain bat bilatu behar izan genuen, Jose Joaquín Etxarri. Atezain ona zen».
Orduko antolakuntza taldean ere Antton Garin zegoen. «Torneoa hasi zenean Hernanin jubeniletan jokatzen nuen eta ezin nuen adinarengatik jokatu. Urtean behin Epele Etxeberrikoek bazkarira gonbidatzen ziguten antolatzaileei. Dotore-dotore jantzita joaten ginen. Futbola utzi eta eskubaloian hasi nintzen ondoren». Garinek ere gogoratzen du lehenengo edizio hura. «Viteri taldea gazteena zen, baina oso onak ziren. Txikiak, baino bizkorrak ziren eta ihes egiten zuten agudo. Batez ere, gero Beti Lasai koadrila izan zeneko partaideek osatzen zuten».
Goñi ere Beti Lasai koadrilakoa dugu, eta hortik gutxira Lagun Onak taldean ere ibili zen: «entrenatzaile lanetan edo hobe esanda, Lujanbio eta biok nork eta noiz jokatu behar zuen erabakitzen genuen. Laugarren urtea zen, eta Liga eta Kopa irabazi zituen taldeak. Lehenengo partiduan jokalari batek biraoa bota eta Don Juan Josek denboraldi osorako kanporatu zuen».
Astelehenetan biltzen omen zen zuzendaritza dio Garinek. «Eta han hartzen genituen erabakiak. Don Juan José zen zigorra jarri behar zen edo ez esaten zuena».
‘Playeroak’ eta Atsegindegi torneorik nagusienak
1966an Udalak eskubaloiko pista eraiki zuen futbol zelaian eta Torneoa airean geratu zen denbora batean eta horregatik mutiko asko Kontxako ‘playeroan’ hasi ziren jokatzen. 1968an berriz ere ekin zitzaion Atsegindegi Torneoari, baina eskubaloi taldeek zuten prioritatea partiduak jokatzerako garaian. Ordutik aurrera, larunbat arratsaldetan hasi ziren futbol partiduak jokatzen.
Hala ere, Goñik dio aurretik ere ‘playerotan’ hernaniarrek jokatzen zutela. «Playerotan jokatu eta gero, Atsegindegin ibili zirenak bazeuden. Atsegindegin hasi eta ‘playerotara’ pasatzen zirenak ere bai edota ‘playerotan’ bakarrik jokatu zutenak».
Zenbakiak ikusita Hernaniko Atsegindegi Torneoa Gipuzkoako hirugarren nagusiena zen, Kontxa eta Zarauzko ‘playeroak’ eta gero. Gainera, txapeldunak Gipuzkoako txapelketan parte hartzen zuen.
1969 aldaketa sakona
Luistarren Arriburniko zuzendaritza taldeetan aldaketak egon ziren eta horren ondorioz, hamaika urte eta gero, Torneoaren antolakuntza aldatu zen. Antolakuntzan zebiltzatenak epaile lanetan ere ariko ziren. Horrela ibili ziren 1982garren urtera arte.
Beste aldaketa sakon bat jokalariak federatzea izan zen. Honela ziurtatuta zeuden; hori erabaki zen aurreko denboraldian jokalariren bat larri lesionatu zelako, eta inork ez zuelako ardura hartu, ez zegoelako segururik. Aldaketa honekin, adinean ere aldaketara derrigortu zuten Torneoa eta adina urtebete jeitsi zen. 12-15 urte bitarteko gaztetxoak jokatuko zuten.
Zuzendaritza berrian zegoen Jose Luis Goñi. «Antolakuntzaren ardura hartu genuen Joxe Mari Larretxea, Jose Joaquín Esnal, Angel Gimeno, Josetxo Intsausti, Joxan Aizpurua eta nik. Epaile bezela ibili ginen. Boletin bat ere ateratzen zen, eta bertan herrian zabaltzen ziren Atsegindegiko Torneoaren emaitzak, sailkapenak, golak nork sartu zituen eta zein minututan... kazetari lana egiten zuenik ere bazegoen. Urte batzuk egin eta gero, antolakuntza utzi genuen».
Alebinen Torneoa 1979an eta CD Hernani antolakuntzan
Beste data garrantzitsu bat 1979 urtea izan zen. Biteriko jolastokian alebin txapelketa antolatzen hasi ziren bi gazte. Ordurako talde asko eta asko zeuden. Ikastolek ere taldeak sortu zituzten eta ikasle gehienek adin hauetan jokatzen zuten; zazpigarren eta zortzigarren mailakoek, aldiz, infantilena. Auzo bakoitzak ere bere taldea zuen; elkarte batzuk ere bai. Izugarrizko mugimendua zegoen Biterin eta Atsegindegin larunbatero. Etxeberrin ere alebin Torneoko partiduak jokatu ziren urte batzutan eta adineko jendeak ere txapelketa bat antolatzen zuen, nahiz eta ez izan Atsegindegi Torneoa.
1982garren urtean antolakuntza CD Hernaniren eskura pasa zen. Urte horretatik aurrera alebinak ere federatu egin ziren eta Atsegindegin hasi ziren jokatzen larunbat goizean. Infantilek arratsaldean jokatzen zutelarik.
Herriko kirol dendetan jartzen ziren emaitzak eta sailkapenak, bai alebin eta infantil torneokoak ere. Mitxel kirol denda zabaldu zen Atsegindegin bertan eta Elkano kalean Izaskun kirolak. Bi denda horietako eskaparateetan ikusi zitezkeen emaitzak eta sailkapenak. Egunkarian ere Galdeanok Torneoaren berri ematen zuen eta jarraipena ematen zion.
Aldundiaren arauek behera zetorren Torneoaren desagerpena ekarri zuen
Hala ere, 80garren hamarkadaren azken urteetan Atsegindegi utzi behar izan zen eta Karabeleko zelaira pasa zen Atsegindegiko Torneoa; 1988 urtean, hain justu. Horrek izugarrizko eragina izan zuen. Atsegindegiren kokalekua ezin hobea zen jendeak partiduak ikusi zitzan. Goiz edo arratsalde pasa egiteko modu bat zen herritarrentzat. Karabelera aldiz jeitsi egin behar zen. Gainera futbol zelaiak neurri txikiagoa zuen eta ez zegoen aldagelarik. Kiroldegiko aldagelak erabili ziren lau urtetan eta 1991garren urte amaieran, Zubipe inauguratu bezain azkar, bertako instalakuntzak erabiltzen hasi ziren.
1994. urtean Foru Aldundiak kirol araudi berriak jarri zituen eta esku hartzen hasi zen. Eskola Kirola arautu eta auzo, ikastola eta elkarteetako talde guztiak desagertu ziren. Inguruko herri eta auzoetako taldeak ere ez ziren itzuli Atsegindegi Torneora (Astigarragako Mundarro, Arantzazuko Ama, Ergobia, Villabona, Urnieta...). Hortik gutxira, Torneoa desagertu egingo zen.
Lehen mailako jokalariak
Nazioarteko jokalariak ere eman ditu Torneoak
Jose Manuel Otxotorena zuzenean Real Madridek fitxatu zuen Atsegindegin jokatu eta gero.
Atsegindegiko Torneoak jokalari haundiak, maila altukoak, eman ditu. Eta batzuk zuzenean pasa ziren goi mailara. Horren adibide nagusia da Jose Manuel Otxotorena atezaina. Elizatxon jokatzen zuen eta Hernaniko jubeniletara pasa zen. Hortik zuzenean Real Madridera joan zen. Arakistainek Atsegindegiko Torneoan ikusi omen zuen. Begirale asko egoten zen. Otxotorena Espainiako selekzioan ibili zen eta Italiako Munduko Koparako hautatua izan zen, baita ere. Lehen mailara ere iritsi ziren: Juan Luis Irazusta, Jose Luis Iturritxa, Pedro Mari Quemada Ochotorena, Luis Pérez, Iñaki Zabala, Jose Francisco Oyarzabal, Arano, Corcuera...