PREBENTZIOARI buruz hitz egiten bada, gida-txakurrak dira txapeldunak. ONCEren arabera, «itsu den edo ikusmen-gabezi larria duen pertsonari lekuz aldatzen laguntzeko espreski hezitako txakurrak dira», eta pertsona horien «autonomia eta mugikortasuna hobetzen dute».
Oztopoak antzemateko eta jabeak horiekin estropezurik ez egiteko ardura dute animali horiek. Euren zentzumen guztiak entrenatzen dituzte arriskuak antzemateko.
Hernanin Luis Gorrotxategik gida-txakurra aldatu berri du eta txakurraren egin beharrak eta bien arteko nondik norakoak inork baino hobeto ezagutzen ditu. «Astebete daramagu elkarrekin Axelek eta nik» hori da gida-txakur berriaren izena.
Orain elkar ulertze prozesuan daude bai Axel eta bai Luis. «Bata besteari egokitzen ari gara, bikotea sortzen. Bi urte dauzka eta bi hilabete dauzkan arte txakurtegian egon da». Euren lana egiteko presta–kuntza jasotzen dute. Entrenamendu zehatza egin beharra dute: zazpi asterekin hasten dute, eta 18 hilabete bete arte jarraitu; hala ere, behin jabe bati egokitzean, hark jarraitzen du prestakuntzarekin.
Lehen hilabeteetan, denda, saltoki handi, zinema eta garraio publiko orotara sartzen ohitu behar da animalia. Bigarren fasean, ikaskuntza zehatza hasten da. Bertan ikasten dute arnesa erabiltzen, marra zuzenaren printzipioa (beti zuzen joatea, aldatzeko agindua jaso ezean), eta zintzarri eta beste oztopoekin zein trafikoarekin lan egiten.
«Labrador Retriever, Golden Retriever, Artzai Alemana eta Labraniche erabiltzen dira»
«Familia hezitzaile batekin egoten dira eta hori oinarrizko epe bat da. Urte eta urte eta erdi egoten dira gutxi gora behera familia horrekin. Eta gazteak direnean, garatzen direnean, sendotasun bat lortzen dutenean pasatzen dira adiestratzaile edo trebatzailearengana».
Lan honetarako txakur arraza bat baino gehiago erabiltzen direla dio Luis Gorrotxategik, baina badira batzuk gehiago erabiltzen direnak. «Gehien bat erabiltzen dira Labrador Retriever arrazakoak, gutxiago baino baita ere erabiltzen dira Golden Retriever, Artzai Aleman batzuk ere erabiltzen dira eta Axel ez da arraza purua, nahasketa bat da Labrador eta Caniche artean. Deitzen zaie Labraniche. Canicheak izan daitezke txikiak, ertainak eta haundiak eta nahasketa Labrador eta Caniche haundiaren artekoa da».
«Lasai edo geldi badago baimena eskatu eta ez dago arazorik ukitzeko»
Gida-txakurrak ezin dira ukitu, arrazoi xume batengatik, lanean ari dira eta ez zaie arreta galerazi behar. Gorrotxategik gida-txakurraren dekalogoa ezagutarazi nahi du. «Gizarteari edo herritarrei eskatzen zaizkien portaerak dira. Horien artean dago txakurra lanean ari denean ezin dela ukitu edo kasurik egin behar. Zergatik? Despistatu, arreta galdu eta horren ondorioz istripu bat gertatu daitekeelako. Autobusetan bazegoen lehen notatxoa gidariarekin ezin da hitzegin jartzen zuena. Arrazoi bera da».
Luisen arabera hobe da baimena eskatzea. «Ez dago arazorik lasai badago eta ukitu eta kasu egin nahi bazaio. Baimena eskatu eta kitto. Are eta gutxiago eserita baldin bagaude. Kalean bagaude nahiago dut baimena eskatzea eta txakurra eserita kontrolpean dago dena».
Gida-txakurren dekalogoa dago. Arauetako bat da txakur hauek ezin direla ukitu edo kasurik egin behar. «Despistatu, arreta galdu eta ondorioz istripua gertatu daiteke»
«‘Xido’ orain urtebete jubilatu zuten zalantzak edukitzen hasi zelako»
Axel, Luis Gorrotxategik duen hirugarren gida-txakurra da. Baina berak bi zenbatzen ditu. «Lehendabizi bat eduki nuen, baino gaixotu egin zen eta hura oso denbora gutxi eduki nuen. Bederatzi urtetan Xido eduki dut. Orain urtebete jubilatu zuten zalantza batzuk edukitzen hasi zelako. Autobuseta igotzeko esaterako zalantza batzuk izan zituen eta trebatzaileak hoberena jubilatzea zela erabaki zuen».
Zihurtasuna da baloratzen dena. Luisek ikastaro batzuk egin zituen aurretik, baina ez zuen lortu gustoko bikoterik. «Ez nuen hartu. Azken ikastaro bat egin nuen Axelekin eta biok elkartu gara». Biak elkarren arteko ikasketa prozesu batean daude orain. «Trebatzailearekin dagoenean berriz ere familiarengana itzultzen da, beraz familiarekin izaten duen lotura hori ez du eten. Gero bai, aste batzuk egin ditu txakurtegian eta orain etorri da Hernanira eta beste mundu bat aurkitu du. Segurtasun falta batekin dago Axel, orain asentatu egin behar du inguruan arrotza egiten zaion guztira. Egia esan oso ongi ari da. Bere portaera oso ona da».
«Harreman afektibo sendoa sortzen da»
«Axel nire begiak da eta hori da elkartu gaituen funtsa. Berak ikasi du pertsona eramaten eta nik behar det eramango nauen norbait bat. Pertsona lortzea zaila denez, lanpetuak baitzaudete denbora guztian, pertsonak adikor egotea ez da erraza, Axelek hartu du funtzio hori. Txakurra eta ni egun guztian elkarrekin gaude. Jeiki gara, gosaldu dugu, bere egin beharrak egitera atera dut, bilera batera eraman nau, elkarrizketa egitera ere bai, gero pentsionisten kontzentraziora joango gara... egun guztia egiten dugu elkarrekin eta horrek sortzen du lotura haundia. Ez da bakarrik beharra, ematen dizu nola bait esateko laguntasuna eta maitasuna. Harreman afektibo sendoa sortzen da eta hori ez duzunean hutsunea nabaritzen da». Horregatik nahiz eta Xidok, aurreko gida-txakurrak, gida lanak ez egin Luis Gorrotxategirekin bizi da. «Guk nahi genuen txakurra gurekin geratzea, baina ez genekien hori posible zen. Eta aukera eman ziguten ONCEkoek horrela izan zedin eta gurekin bizi da». Ez da ahaztu behar txakur hauen jabea ONCE dela.
«Osasun-baldintza zorrotzak bete behar dituzte»
Gida-txakurra izateko, animaliek osasun-baldintza zorrotzagoak bete behar dituzte. «Muga zehatz batzuk dauzka» dio Gorrotxategik. Adibidez, «ezin du ebakuntza gela batera sartu edo kura gela batera sartu, baina bestela edozein tokira joan daiteke. Txakur horiek legez lokal publiko guztietara sar daitezke, eta urtean behin amorruaren aurkako txertoa jartzen diete, eta aldian-aldian bizkarroiak hil. Gainera, urtean bitan, gizakiari eragin diezaiokeen gaixotasunik ez dutela berretsi behar du albaitari batek ziurtagiri batean». Duda izpirik gabe, lan-prebentzio eta higienearen txapeldunak dira zakur hauek.
Seguru poliza bat ere badu edozein kalte sortu baldin badu eta hala ere behin kapitulu nahiko desatsegin bat bizi behar izan zuen Luis Gorrotxategik. «Gida-txakurrak dauzkan gaitasunak nahiko ezagunak dira, baina tarteka sortzen dira arazoak. Batekin nahiko desatsegina izan zen. Salatu egin nuen. Eskatzen zidan txakurra kanpoan uztea eta nik legeak ahalbidetzen didan bezala txakurra nirekin sartuko zela esan nion. Edozein leku publikora, ez pribatura noski, ahalbidetzen du eta dendak leku publikoak dira nahiz eta jabetza pribatua izan. Isuna jarri zioten». yy