Petilla de Aragon herriko lurretan kokatzen da Mendiriz Mendik apirilaren 15erako proposatu duen ibilbide hau. Nahiz eta herriaren izenak kontrakoa esan, lur hauek Nafarroakoak dira. Herria Aragoiko lurraldez inguratuta dagoen irla txiki bat da. Euskal Herriko herririk ezkutuenetariko bat dela esan daiteke.
Erregeen arteko karta jokua
Kondairak omen dio Aragoi eta Nafarroako erregeak kartetan jolasten ari zirela herri okerrena nork zuen apustu egin zutela. Herri okerrena zuenak besteari bere herria emango ziola adostu zuten. Aragoiko erregeak Petilla de Aragon herria jarri omen zuen eta Nafarroakoak Galipentzu. Bi herriak bisitatu ondoren okerrena Galipentzu zela adostu zuten eta horrela, Petilla Nafarroako erreinukoa izatera pasa omen zen.
Historiak, ordea, beste gauza bat esaten du. Petilla Aragoi erreinuko herria izan zen XIII. mendera arte. Nafarroako Antso VII indartsuak Aragoiko Pedro II erregeari eginiko 20.000 marabediko mailegu baten garantia Petilla de Aragon jarri omen zuten. Aragoiko erregeak mailegua ezin izan zuenez bueltatu, 1231an herria Nafarroako erreinukoa izatera pasatu zen. Urte batzuk beranduago, 1312an, aragoitarrek herria indarrez berreskuratzen saiatu ziren, baina bertako herritarrek, Zangotzakoen laguntzarekin, setio gogorrari eutsi eta erasoari aurre egin zioten. Nafarroako erreinuari izandako leialtasun horren truke hiribildua titulua jaso eta zergak jaitsi zizkieten.
Nobel saridunaren herria
Petilla de Aragón herrian jaio zen Santiago Ramón y Cajal ikertzaile famatua 1852. urtean. Bertan bere bizitzako lehen bi urteak soilik igaro zituen familia Larrés herrira aldatu zelako. Ikasketak Jacan, batxilergoa Huescan eta medikuntza ikasketak Zaragozan egin zituen. XIX. mendean teoria zelularren ideiak nagusitzen joan ziren. Ideia horien arabera zelula guztien jatorria beste zelula bat da. Ideia hori nahiko onartua eta zabaldua zegoen, baina nerbio ehuna salbuespena zela uste zen. Zelulez baino zuntzez osatutako sarea zela uste zen garai hartan. Ideia hori baztertzen lagundu zuen ikerlaria Santiago Ramón y Cajal jakintsua izan zen. Berak nerbio ehunaren oinarrizko egitura zelularra neurona zela demostratu zuen. Bere ikerketengatik, Camillo Golgi ikertzaile italiarrarekin batera, Fisiologia eta Medikuntzako Nobel Saria jaso zuen 1906. urtean.
Petillatik La Selvara
Ibilbidea Petilla herrira iritsi baino 3 km lehenago hasten da, Nafarroako Diputazioarena den etxabe baten parean dagoen aparkalekuan. Hor, eskuin aldean jaiotzen den pistari jarraitu behar zaio. Zubi batetik El Vado erreka zeharkatu eta borda bat igaro ondoren gora egin behar da La Val izeneko sakanetik. Zementuzko tarte bat eta iturri bat pasa ondoren Cantadero izeneko lepora (966 m) iritsiko gara.
Lepo honetan pista ugari elkartzen dira. Guk ezkerrekoa jarraituko dugu. Pistak parke eolikoaren aerosorgailuetara eramaten gaitu; hor ezkerreko bidezidorra hartu, mendiaren hego isurira joateko. Pista batera iritsiko gara. Pistari jarraitu eta egoki ikusten denean, mendiaren galdor aldera, errotak dauden aldera, egin behar da. Horien lerroa jarraituz puntu geodesikoa den La Selva edo Uncastillo (1.158 m) izenarekin ezagutzen den gailurrera iritsiko gara.
Gailurretik ikusten den paisaia zoragarria da. Ori gailurretik Colladara mendiraino dauden bistak zoragarriak dira. Hego aldera Moncayo eta Iberiar mendizerrako gailurrak ikus daitezke.
Datu interesgarriak
-Non kokatzen da: Aragoiko lurralde barruan, baina Nafarroako lur eremuetan.
- Luzera: 15 km
- Denbora: 3 ordu
- Desnibel metatua: 450m gorantz eta beherantz.
- Zailtasuna: Zailtasun berezirik gabekoa.
- Beharrezko materiala: Mendiko material arrunta.
Mendiriz Mendik apirilaren 15ean egingo du irteera hau.