Lapiko eta zartagiak hartuta, dozenaka lagun abiatuko dira gaur, gaueko 21:00etan Elur Txori elkartetik, kaleak kolpe hotsez eta kantuz betetzera: «eguraldi ona bada, 200 edo 300 lagun inguru izan gaitezke; eta bestela, txarra eginez gero, 100 baino gehiago elkartuko gara behintzat», dio Josu Lopezek, kaldereroen konpartsaren zuzendariak. Izan ere, elkartean aurretik egingo duten afarian, 19:30etan, 100dik gora lagun elkartuko dira.
Ia 20 urte daramazki berak, konpartsako zuzendari bezala. Askoz ere gehiago dira, ordea, kaldereroetan ateratzen daramazkienak: «badaukat argazki bat, aurreneko aldiz atera nintzenekoa. Amak esaten dit lau urte neuzkala. Eta ordutik, gaur arte, behin bakarrik huts egin dut, nire aita hil eta hurrengo urtean», dio Lopezek.
«Amaren etxe aurrean abesten dugun momentua da hunkigarriena niretzat»
Etxetik jaso zuen berak, kaldereroak bizitzeko grina: «aita dama bezala atera zen kaldereroen aurreneko urtean, eta gerora, ingudearekin ere bai. Amak, berriz, dama eta erreginak jantzi eta apaintzen ditu urtero, aurreneko urtetik».
Horregatik, beraiei eskaintzen diete kaldereroek, geldialdietako bat: «elkartetik atera eta aurreneko parada, amaren etxe aurrean egiten dugu, ama eta aitaren omenez abesteko. Niretzako, momentu bereziena eta hunkigarriena izaten da».
Nork ekarri zituen kaldereroak Hernanira?
1961an izan zuen estreinakoa, Elur Txoriko kaldereroen konpartsak: «uste dugu, elkarteko kide batzuek Donostian lan egiten zutela, eta beraiek ekarri zutela kaldereroak egitearena. Gainera, Francoren garaian, elkarteek herriarentzat zerbait antolatu beharra zeukaten, ez pentsatzeko elkartea ezer politikoa zenik», dio Lopezek.
Ordutik, urte batzuetan ez da atera konpartsa, baina ez dute galdu ohitura, belaunaldiz belaunaldi: «bazkide batzuek, txikitatik ezagutu dugunok, zerbait oso gurea bezala sentitzen dugu, bizi egiten dugu».
Baina ez bazkideek bakarrik. Herritar asko dira zita gorriz markatuta daukatenak: «ateratzen garenon hamarrena izango gara bazkideak. Orain, gero eta gehiago, haur asko etortzen dira. Gaurko afarian adibidez, erdia haurrak izango dira, pentsa!».
Izan ere, orain eskolan ikasten dituzte kaldereroen abestiak. Eta horrek ere eragin du kaldereroetan: «euskeraz ikasten dituzte orain, eta horregatik, 2002an pasa ginen gaztelaniaz kantatzetik euskeraz kantatzera».
Urte guzti hauetan zehar, beste elkarte batzuekin batera ere atera izan dira Elur Txorikoak, kaldererotan; eta baita herriko abesbatzekin ere.
«Eguraldi onarekin eta jendea animatzen bada, Plazakoa ikusgarria izaten da»
Aldatuko ez dena, ibilbidea izango da, gaurkoan behintzat. Josu Lopezen amaren etxe aurrean kantatu ondoren, Sandiusterriko atarira hurbilduko dira, eta bertan ere abestuko diete, egoitzan daudenei. Handik Plazara jaitsiko dira gero, eta Andrekaletik behera, Atxur parean egingo dute hirugarren geldialdia: «Antonio Fernandez Pasiegori kantatzen diogu bertan, kaldereroen konpartsako zuzendari izan zenari».
Laugarren omenaldia, Juan Olanori egiten diote, Andrekaleko 62garren portalean kantatuta. Handik Plaza Berrira joko dute, bosgarrenez kantatzeko, eta Kale Nagusitik, Plazara igoko dira. Orduan, damak eta erregina igoko dira udaletxeko balkoira, diskurtsoa irakurtzera. Eta abesti guztiak kantatuko dituzte kaldereroek, Plazatik: «eguraldi onarekin eta jendea animatzen bada, ikusgarria izaten da Plazakoa. Momentu berezia da».
Bereziki jendetsua gogoratzen du Lopezek, 50garren urteurrenekoa, 2011n: «izugarri jende pila elkartu ginen. Gogoratzen naiz, ni zuzendari bezala Onddi pasata, Peña inguruan nengoela, eta azkenekoak Zumitza baino beherago. 400 lagun izango ginen akaso! Niretzat, gainera, oso berezia izan zen. Gasteizen bizi den arreba ere etorri zen, eta ilobek aurreneko aldiz ikusi zituzten kaldereroak», kontatu du.