Bederatzi esku pelotari izan dira Kolonbian Euskal Pilota Federazioarekin, Esku Pilota Konfederazio Internazionalak (CIJB) antolatutako IX. Munduko Pelota Txapelketan parte hartzen, eta horietako lau dira hernaniarrak edo Hernaniko klubarekin harremana dutenak: Jokin Esnal, Eñaut Esnaola, Patri Espinar eta Amaia Araiztegi.
Azken hauek dominaz beteta iritsi dira, One Wall modalitatean munduko txapeldun izan baita Espinar, banaka, eta baita binaka ere, Araiztegirekin batean. Mundu osoko 16 herrialdek hartu dute parte lehian: 27 pelotarik bakarka, eta 8 selekziok, binaka.
Hiru egunetan, 8 eta 11 partidu artean
Bizitako esperientzia «ikaragarria» izan dela diote bi pelotariek, eta azpimarratu nahi izan dute hautatzaileek egindako lana. «Aitor Erauzkin, Federazioko Zuzendari Teknikoari eta Jose Mari Mitxelenari eskertu behar diegu CIJBen egon ahal izana. Gainera, selekzioko guztiak koadrila baten moduan ibili gara; nahiz eta adin desberdinetakoak izan, ederki moldatu gara». Hernaniarrekin batean osatu dute taldea Inhar Ugartek, Iban Jauregik, Ekhi Ziarrustak, Pantxoa Valenciak eta Egoitz Amantegik. «Kolonbia bera ezagutu, munduko pelotari onenen artean egon, esperientziak eta materiala konpartitu, bertako jendearengana eta kulturara gerturatu... oso aberasgarria izan da!».
Lana ere, ordea, majo egin behar izan dute. Hasteko, hautatuak izateko. «One Wallean ezin duzu edonor sartu. Eskuz jokatzen aritu garen neskak, ezagutzen gintuztenak izan gaituzte kontuan», azaldu du Araiztegik. 2012an Irlandako txapelketan jokatu zuen, eta oraingoan, hautaketa probetarako deitu zioten. Espinar, berriz, 2007 eta 2008an Euskal Herriko One Wall txapelketako txapeldun izan da, eta beste hainbat txapelketatan ere aritu da. «Hautaketa probetan argi ikusi genuen Amaia oso ondo zebilela. Azkenean, biok aukeratu gintuzten!».
Baina probarik gogorrenak txapelketan egin dituzte. Espinarrek 3 egunetan 11 partidu jokatu ditu, eta Araiztegik 8. «Valentziaren kontrako aurreneko partidua oso gogorra izan zen», dio Espinarrek. «Gero, Mexikoren kontrako binakako ligaxkako finalerdian ere sufritu genuen. Orkatillean bihurritua egin nuen eguneko aurreneko partiduan, eta beste hiru geratzen ziren. Ezin nuen. Eta banakako finalerdian ere, lehertuta nengoen. Ana Belen Giner Facila valentziarraren kontra aritu nintzen. Oso pelotari ona. Goizeko bi finalerdien ondoren, bertako fisioterapeuten masajeari eta ondorengo dutxa hotzari esker jokatu ahal izan nuen arratsaldean».
«Hernani da emakume pelotari gehien dituen herria, batez ere, palan»
«Euskaldunok oso pelotariak gara; pixka bat probatu eta bereahala egokitzen gara»
Proben gogortasunaz gain, joko modalitate berrietara egokitu beharra ere gainditu behar izan dute pelotari euskaldunek. One Wall modalitatean, joko ez zuzenean (pareta baten kontra) aritu dira Espinar eta Araiztegi nesketan, eta Esnaola hernaniarra eta Amantegi mutiletan. Gainontzekoak, Llargues, Internacional eta Chaza joko zuzenetan aritu dira.
One Wall eta euskaldunon jokoaren arteko desberdintasunak nabarmendu dituzte bi txapeldunek. «Hemen eskuz larruzko pelotarekin aritzen gara. One Wallean, frontenisekoa da. Beraz, ez du pisurik, eta esku ahurrarekin emanez gero, alde egiten du. Horregatik, eskua pala bat balitz bezala, alde gogorrarekin eman behar diozu. Gorputzaren posizioa ere desberdina da; behetik gora egin ordez, gorputza aurrera eta behera mugitu behar da; ez dago txaparik, eta tantoa egiteko errazena da lurraren arrasera jotzea. Kokapenaren inguruko arauak ere desberdinak dira. Hasieran, joko zikina iruditzen zitzaigun. Izan ere, pelotari jo eta erdian geratzeko teknika erabiltzen da, nahiz eta aurkariari traba egin. Eta azkenik, puntuatzeko era. Ikaragarri luzatzen dira partiduak, izan ere, sakea daukazunean bakarrik egiten da tantoa». Espinarrek barrez oroitzen du: «11ko bi set jokatzen ziren, eta nik ez nekien nola zegoen markagailua ere. Beti topera nenbilen!». Araiztegiren ustez, «euskaldunok agresibitate haundiagoarekin» jokatzen dute. Argi daukatena da, maila eman dutela.
«Aurkari batzuk beren modalitatean profesionalak dira. Hortik bizi dira! Guk hango fisioterapeutak erabili ditugu, adibidez. Eta kamixetak! Askok eskatu egiten zizkiguten, eta ez geneukan emateko; juxtu-juxtu jokatzeko pare bat! Baliabideetan pobreenak izan gara, baina kalitatean aberatsenak. Euskaldunok oso pelotariak gara; pixka bat probatu eta berehala egokitzen gara. Hurrengo urteei begira, aukera asko ditugu!».
Harrobia eta berdintasunaren alde, makina bat lan
Hain zuzen, pelotarien maila ona kasualitatea ere ez dela badakite. Araiztegik, adibidez, mallabiarra izanda ere, lau urte daramazki Hernaniko klubean. «Ezker horman eta trinketean teknifikazioak egiten dira. Ez dakit hori den edo ez, baina zerbait egingo du. Maider Mendizabal baten kontra jokatzea, 16-17 urte nituela, ikaragarria zen! Era berean, Euskal Herrian aldeko daukagu eskuzko pelota betidanik ezagutzen dugula».
Emakumea Pilotari ekime-na ere azpimarratzen du Espinarrek. Hemen pala sustatzen da gehien, baina Bizkaian, baita esku pelota ere. «Nik uste dut federazioak biak bultzatu behar dituela». Baina dagoeneko lan asko egiten dela ere badio. «Hernani da emakume pelotari gehien dituen herria, batez ere, palan. Eta hori da, eskolatik bultzatzen delako. Harrobitik egiten da lan Hernanin, neska zein mutiletan. Horregatik dago hainbeste pelotari on. Aitor Gorrotxategik oraintxe irabazi du Munduko Kopa Frantzian. Ariane Arrieta eta Maider Huici, berriz, munduko azpitxapeldun izan dira trinketean, 22 urtez azpikoetan, Argentinan».
«Harrobitik egiten da lan Hernanin, neska zein mutiletan. Horregatik dago hainbeste pelotari on»
Bertso Pilota jaialdia eta raketistak, egungo proiektuak
Astearte eguerdian iritsi ziren Euskal Herrira, eta bi txapeldunek ez dute atsedenerako tarterik ere izan. Hurrengo egunean lanera eta unibertsitatera joan beste erremediorik ez dute izan.
Eta zurrunbiloan sartuta, esku artean proiektu gehiago ere badituztela aitortzen dute.
Patri Espinarrek Bertso Pilota Jaialdi mixtoa sustatzen badaramaki denbora, eta Santo Tomasetarako saioa prestatzen ari da, Donostiako Trinitate plazan. «Mikel Olazabal eta ni, Iñaki Esnal eta Maite Ruiz de Larramendiren kontra ariko gara, eta bertsotan, Adoni Egaña eta Iratxe Ibarra. Berdintasuna, gure kultura eta kirola sustatu nahi ditugu».
Amaia Araiztegi, berriz, One Wallean sakontzeko gogoz etorri da, baina ez daki denerako emango dion. «Buruan orain lehengo raketisten modalitatea berreskuratzea daukat. Ari gara horretan. One Wallean ere aritu nahi dut. Baina Euskal Herrian dagoeneko 278 modalitatea badauzkagu!