«Udalbiltzaren printzipioak ez dira kuestionatu»

Iritziak jasotzeko fasea itxita, zein izan da zure ekarpena?
Udalbiltza da udal eta hau­tetsien bilgune bat, partzuergo bat, eta udal eta hautetsiak dira gure an­to­la­keta juridiko insti­tu­zio­nalean elementu garrantzisu bat; zazpi lurraldeetako insti­tu­zio edo kar­gu komuna. Zentzu horretan potentzial haundia dau­ka, eta prozesu honek la­gun­duko digu finkatzen datozen ur­tee­tako nondik norakoa eta haun­ditzen, hautetsien atxik­i­menduak.

Lizarra-Garaziren ondorengo giro baikorra izan zuen lagun Udalbiltzak, sorreran, eta bake eta normalizazio politikoaren garaia dugu hau. Herritarren aktibazioan laguntzen du?  
Bizi dugun egoera politikoa oso interesgarria da. Euskal Herria hiru egitura juridiko admi­nis­tra­tibotan banatzen da. Hiri El­kar­goaren sorrerarekin, La­pur­di, Zu­beroa eta Behe Nafarroak his­torian lehen aldiz sujeto po­li­ti­ko pro­pio bat osatzen dute. Na­fa­rroan, bestalde, 2015eko hau­tes­kundeetako aldaketa poli­ti­ko­­a­rekin, Euskal Herria sujeto po­­li­ti­ko gisa onartzen duten al­der­­di­ak nagusi dira, eta EAEn, Gas­­teiz­ko Legebiltzarra, eraba­ki­tze es­ku­bidearen aldeko ge­hien­­go ba­tek osatzen du.  ETAren ar­ma­­­ga­be­tze­ak ere, eka­rri dezake po­si­zio­namendu po­li­ti­koak hur­bi­ltzea eta ha­rre­man politiko ins­titu­zio­na­lak erraztea. Hala ere, Udal­biltza, alderdiena bai­no, hau­te­tsiek eta udalek osa­tu­ta­ko partzuergoa da, eta he­rri­e­tan eta esku­al­deetan egi­ten di­tu­en proiek­tuekin errazago iris­ten da zinegotzi eta he­rri­ta­rren­gana. 

2003ko ilegalizazioa gainditu eta 2012an dinamika berreskuratu zuenetik, zein proiektu garatu ditu? 
Zuberoa Lantzen, Euskal Cu­rri­cu­luma, Karta Soziala... Eragina izan zuten. Orain, azpimarra­ga­rri­­e­nak Hur­biltzen edo Pi­ri­ni­o­e­tan Lan eta Bi­zi dira. Batak he­rri­en arteko seni­de­tze­ak bul­tza­tzen ditu, eta helburua da eus­kal he­­rri­tar komunitate des­ber­di­nak el­kar ezagutzea eta ho­rre­kin Eus­kal Herriaren ko­he­sioa lan­­tzea. Bestearekin, 2014 eta 2015­e­an dirulaguntza deial­di­ak egin ziren Piri­nio­e­ta­ko bi al­de­e­ta­ko he­rrietan egi­tas­moak ga­ra­tze­ko. Hel­burua zen bertan to­ki­ko ga­ra­pe­na eta bi­zimodua an­to­­la­tze­ko eta jar­duera eko­no­mi­ko eta so­­­zia­la bul­tzatzeko jar­du­e­­rak bi­de­­ra­tzea. Bestetik, Iker­bil­tza da­go; Euskal Herriko uni­ber­tsi­tate gehienekin ha­rre­ma­na dau­­ka­gu, kurtso bukaeran ikas­le­ek egin behar dituzten la­nak uda­­le­tako beharrekin lo­tze­ko. Her­na­nin, adi­bi­dez, Iker­­­biltza­ren bitartez he­rri­ko ene­r­­­­giaren auditoria egin genuen.

Herritarrenganaino iristea lortu al da, azken urteetan? 
Udalbiltzan Bagagiltza gogoeta pro­zesu honetako ondorio na­gu­siak oraindik ez baditugu ere, egia da atera den gaia dela des­berdina dela Udalbiltzare­ki­ko ezagutza, zonaldearen ara­be­ra. Edo Udalbiltza zer den bai; askok lotzen dute garai bateko proeiktuekin edo Euskal Herriko zazpi probintziak lo­tzen dituen lotzen dituen ins­ti­tu­zio publiko bakarra iza­tea­re­kin, baina ez dute jakiten zer egiten duen. Aldiz, proiektuak garatzen diren zonaldeetan eza­gunagoa da. Udalbiltzak ez du modu bateratu edo ho­mo­negeo batean egin lan Euskal Herrian, eta horren arabera ezagutza desberdina da..
  
Udalbiltzako gobernu kide zarenetik, 2016tik, hainbat eragilerekin biltzeko eta akordioak bultzatzeko aukera izan duzue. Zein da egoera?
Azpimarratzekoa da Udalbiltza dela Euskal Herri mailako ins­ti­tuzio publiko bakarra dela. 2015ean Urquijok 17 udalek era­ku­tsitako Udalbiltzarekiko atxi­kimenduekiko kontra egin zuen, baina epaiek esan zuten partzuergoa ondo eratutako instituzio publiko bat dela, eta hori inportantea da; judizialki berme hori daukagu. Horrela, 2016an nazio gobernu berria au­keratu zenean, planteatu ge­nu­en harreman instituzionala lan­tzea Euskal Herriko beste el­kar­teekin; EUDEL edo Na­fa­rro­a­ko Udal eta Kontzejuen Fe­de­ra­zioarekin. EAEn, hiru Al­dun­di­e­kin ere harremanak izan di­tu­gu eta bai­ta hiru hiri­bu­ru­e­ta­ko alka­te­ekin ere. Akordio ze­ha­tzei dagokienez, iaz Gas­teiz­ko Uda­la­rekin egindakoa ga­rran­­tzi­tsua da, eta planteatzen ari ga­ra hiru lurralde admi­nis­tra­­ti­bo­etako instituzio na­gu­si­e­kin elkartzea. 

EUDEL, Euskadiko Udalen Elkartea sustatzeko akordiora iritsi ziren iaz EH Bildu eta EAJ. Horrek lagundu dezake Udalbiltza? Eta alderantziz?
Udalbiltza ez dute alderdiek osa­tzen; udal eta hautetsiek baizik, eta gure erronketako bat da Udal­biltza ahalik eta anitzena eta zabalena izatea. Gaur egun ko­lore politiko ezberdinek gober­natutako udalek osatzen dute, eta kolore ezberdinetako hau­te­tsi­ek. Lanean segi behar dugu aha­lik eta anitzena izaten. Udal­bil­tza eta EUDEL des­ber­di­nak dira; lan eremua (Euskal Herria edo EAE) eta programak ere bai. Hori argi dauakgu, baina ikusi dugu elkarlana egin daitekeela, eta bide hori jorratuko dugu. 

Udal gehiagoren atxikimendua lortuko du Udalbiltzak?
Momentu honetan, 75 udal eta 1.000tik gora hautetsik osatzen dugu partzuergoa. Gero eta ge­hiago gara, eta inportantea da, eta gero eta anitzagoak izatea ere inportantea da, azkenean, hautetsiok eta herriko etxe edo udalok baikara Euskal Herriko lu­rralde eta egitura juridiko po­li­tiko administratibo ezber­di­ne­tan gauden instituzioak.

Zein erronka ditu Udalbiltzak etorkizun labur-ertainean?
Oraintxe, erronka da prozesu hau burura eramatea. Udaran ekar­penak aztertu, eta kal­ku­la­tzen dugu urrian deituko dugula nazio batzarra, material ho­ne­kin zer egin erabakitzeko. Au­rre­ratu daitekeena da Udal­bil­tzaren printzipioak aztertu, be­rran­to­latu eta osatu direla, baina ez di­re­la kuestionatu. Helburu na­gu­sia­k, koiuntura politiko be­rri ho­ne­tan ere, dira Euskal He­rri­ko lu­rralde guztiak batzea, he­rri­ta­rren arteko ha­rre­ma­nak sen­do­tzea eta garapen so­zio­e­ko­no­­mi­ko integral bate­ra­ko eg­itas­mo­­ak mar­txan jartzea. Eta baita ere, Eus­kal Herria, herri eta su­je­to po­litiko propio bezala, na­zi­o­ar­­te­an kokatzea, harreman ins­­ti­tu­zionalekin, herri eta es­ta­tu­ekin eta estaturik gabeko herriekin.