Gehiengo zabalarekin onartu zituen abenduaren 20ko Plenoak 2017ko Udal Aurrekontu orokorrak. 31.372.113 euro izango dira 2017an, Udalaren beraren, Ereñotzuren eta Ongintza Patronatuaren artean banatzeko. Legegintzaldi honetako bigarren Udal Aurrekontuak dira onartu berri direnak. Luis Intxauspe Alkateak azaldutakoaren arabera, ingurumena eta gazteak izan dira 2017an gehien indartu diren arloak. Horrez gain, gaineratu zuen: «aurrekontuak osatzeko garaian, gure ardatza izan da 2015eko hauteskundeetan herri eragileekin batera landu eta aurkeztu genuen herri programa betetzea».
«Udal talde guztiei aurkeztu zaie proposamena, lantzeko»
Plenora eraman aurretik, aurrekontu proposamena udal talde guztiei aurkeztu zaiela azaldu nahi izan du Gobernu taldeak, haiekin landu ahal izateko: «EAJ-PNVk emendakinak aurkeztu zituen, baina ez zen horiek lantzeko bilerarik egon. PSE-EErekin ordea, bilera bat egin zuen Gobernu Taldeak, baina adostasunik lortu ez zutela eta, osoko zuzenketa aurkeztu zion PSE-EEk aurrekontuari. Orain Hernanik negoziatzeko borondatea erakutsi zuen, eta bi bilera egin zituen Gobernu Taldearekin. Orain Hernaniren proposamenak landu ziren eta horietako batzuk aurrekontu proiektuan txertatu zituen gobernuak. Ondorioz, Orain Hernanik aurrekontu proiektuari babesa emateko konpromisoa hartu zuen». Abenduaren 20ko Plenoan ez zen Orain Hernaniko zinegotzirik izan, eta beraz ez zuten botoa ematerik izan.
Aurrekontuak EH Bilduren aldeko botoekin onartu ziren; EAJ eta PSE-EE alderdiek aurka bozkatu zuten.
%2,47 jaitsi da aurrekontua, 2016arekin alderatuz gero
Isabel Sanchezek, Ogasun zinegotziak eman zuen Plenoan, aurrekontu proiektuaren berri: «aurrekontua, guztira 31.372.113 eurokoa da. Udalak berak 25.714.326 euro izango ditu 2017rako, joan den urtean baino 862.000 euro gutxiago (-%3,24).
Ongintza Patronatuko aurrekontuak, aldiz, gora egingo du: 2017an 7.797.159 eurokoa izango da, 55.905 euro gehiago (%0,72). Ereñotzuren kasuan aldiz, jaitsi egingo da 2017ko aurrekontua. Aurten 355.644 euro jasoko dituzte, 13.389 euro gutxiago (-%3,36)». Azken bi kasuetan, Ereñotzuri eta Ongintzari dagokionean, Isabel Sanchezek azaldu nahi izan zuen bakoitzari dagokion zenbatekoaren zati bat Udala beraren aurrekontutik datorrela, hau da 25.714.326 euro horietatik. Aurrekontu orokorrean Ongintza Patronaturako aurreikusi den zatietako bat Udaleko aurrekontutik aterako dela alegia, zehazki 2.145.072 euro; eta Ereñotzuren kasuan 349.944 euro aterako dira Udal Aurrekontutik.
Udal Aurrekontua orokorrean baxuagoa izango da, besteak beste, 2016an Young Playeko proiektuko hirigintza sarrera aurreikusi zutelako.
Hernaniren zorpetze maila, Gipuzkoako baxuenetakoa
Aurrekontuak zehatzago azaldu aurretik, Udalaren zorpetze maila nola dagoen ere azaldu nahi izan zuen Isabel Sanchezek: «zorpetze mailari dagokionez, Hernaniko zorra %5,82koa da eta Gipuzkoako udalen bataz bestekoaren oso azpitik dago: %31,5. Gure ekonomia osasuntsua denaren seinale da hau».
Honekin lotuta, azaldu zuen baita ere, nahiz eta Udalak zorpetze maila baxua izan, ezin dutela mailegurik eskatu: «Udal batek urtean zehar maileguetan itzultzen duen zenbateko bera eskatu dezake inbertsiorako. Hau da, Hernaniko Udalak zorpetze txikia duenez, urtean egiten duen amortizazioa ere txikia da, eta zenbateko hori besterik ezin du eskatu.
Inbertsioetarako 1.964.350 euro izango dira
Aurrekontuen zati haundi bat, 1.964.350 euro inbertsioetarako izatea aurreikusi da. Horietatik 500.000 euro Hernani Erabaki partaidetza prozesuaren baitan bideratu dira. Herritarrek erabaki dituzte Udalak 2017an egingo dituen proiektuak. Inbertsioetako zati bat, 300.000 eurokoa, argiteria eta ur hornidura sarea hobetzeko lanetarako bideratzea ere aurreikusi da aurrekontuetan. Landa bideak eta kaleak asfaltatzeko ere aurreikusi da dirua: 115.000 euro.
Gizarte Zerbitzuetako aurrekontua 55.905 euro haundiagoa
2017ko aurrekontuen beste zutabe garrantzitsua izango da Gizarte Zerbitzuena. Xabi Lertxundik, Ongintza Patronatuko lehendakariak azaldu zuenez, «55.905 euro gehiago izango dira aurten, inbertsio sozialean murrizketarik ez egiteko konpromisoari eutsita». 2017ko helburuetako bat izango da Gizarte Zerbitzuen legea eta maparen eskakizunak betetzea. Hala, adineko pertsonei zuzendutako hainbat zerbitzu berri sortuko direla azaldu zuen Lertxundik: «Bizi poz programa berria sortuko da, zahartze aktibora zuzendua». Etxez etxeko laguntza zerbitzuaren eskaera igo egin dela ere azaldu zuen, eta hona bideratutako partida %6 igo dutela. Adingabeak babestu eta hauen familiei zuzendutako programetan %6ko igoera ere aurreikusi dute. Pobreziari dagozkion laguntzen kasuan, Eusko Jaurlaritzak bideratutako dirua nahikoa ez dela azaldu zuen Lertxundik, eta Udalak beste 147.500 euro bideratuko dituela. Mikrokredituak ere aurreikusi dituzte: Hernani Erabakik 2015ean erabakitako proposamena da hau, eta orain arteko 30.000 euroko poltsari 15.000 euro gehitu dizkiote. Beraz, guztira 45.000 izango dira zirkulazioan.
Udal eraikinen azpiegitura hobetzea ere, inbertsioetan
Udal eraikinak hobetzeko zatia da, inbertsioetan ageri den beste partida nagusietako bat: 424.200 euro. Horietatik 73.000 euro aurreikusi dituzte udaletxeko Pleno aretoa eta bestelako lanetarako. Emakumeen Etxea eraikitzeko lehen fasea ere 2017an gauzatzea aurreikusi du Udalak, eta horretarako 100.000 euroko partida gorde du aurrekontuetan. Ikastetxeetan egin behar diren azpiegitura lanetarako ere bada partida bat, 153.000 eurokoa. Horietatik 89.000 euro izango dira Langile-Laubidieta ikastolako biomasako galdara jartzeko. Kasu honetan azpimarratu nahi izan dute, partida hau aurrekontuaren %40a izango dela, eta gainerako %60a Eusko Jaurlaritzari eskatuko zaiola. Urumea ikastolan ere aurreikusi dituzte lanak: fatxada konpondu eta kanaloiak berritzeko 21.000 euro gorde dituzte. Langile-Meabe eraikinean pertsianak aldatzea ere aurreikusi dute, 15.000 eurorekin. Biteriko bilera aretoak eta areto nagusian lanak egiteko 45.000 euro jaso dira aurrekontuan; eta bestelako lanetarako 20.000 euro; Biteriko areto nagusia eta bilera gelak hobetzeko 67.200 euro; eta hilerrian errautsak uzteko kolunbarioak jarri eta bestelako lanak egiteko 31.000 euro.
Inbertsioekin jarraituz, Karabel auzoa urbanizatzeko lanen lehenengo fasea ere, urte honetarako aurreikusi du Udalak: 100.000 euro gorde ditu horretarako. Haur parkeak eta lorategietarako 108.000 euro aurreikusi dituzte aurrekontuetan. Atsegindegiri soluzio bat ematea ere, aurtengo planen barruan du Udalak: itxiturak arazoak eman ditu azken urteetan, eta konponbide egokiena zein izan daitekeen aztertzeko 25.000 euro aurreikusi dituzte. Irisgarritasuna eta mugikortasunean ere, inbertitzen jarraitu nahi du Udalak; helburu horrekin 60.000 gorde ditu. Auzo konposta ere puntu honetan sartu du Udalak: herritarren eskari haundia dago, eta horri irtenbidea eman eta etxola berriak egiteko 52.000 euro aurreikusi ditu. Kiroldegiko gimnasioan makina berriak jartzea ere bada Udalaren nahia; horretarako 15.000 euro bideratu ditu. Urteroko partida ere gorde du Udalak 2017ko aurrekontuetan funts bibliografikorako. Hirigintza proiektu teknikoetarako partida bat ere gorde du, 183.300 eurokoa. Eta azkenik, Iturmendi auzoan egiten ari diren etxebizitzetatik 4, Udalaren esku geratuko dira. Sukalde gabe jasoko ditu Udalak etxe horiek, eta hornitzeko 28.000 euro aurreikusi dituzte.
Aurreko urtetik datozen hainbat inbertsiok segida, aurten
Joan den urtetik edo lehenagotik datozen bestelako inbertsioek ere, segida izango dute aurten. Kiroldegian egiten ari diren lanak, igerileku berria tarteko, udan bukatzekoak dira. Etxeberri auzoa berritzeko II faseak ere izango du segida; eta baita Karabel eta Ibaiondoko bidegorriak ere. Elorrabiko zubia ere, aurten eraikitzea da Udalaren helburua; kasu honetan, ez dago beraien esku, Confederación Hidrográfica del Norteren baimenaren zain baitaude. 2015etik datorren beste inbertsio bat da, atletismo pistaren ondoko haur parkea estaltzea; honetako parte-hartze prozesua martxan dago, herritarrek erabaki dezaten nolakoa izatea nahi duten parke estali hori. Mañe-Flaquer plaza berritzeko obrak ere, atzeratu egin dira. Udalak aurreikusi du 2017ko urtearen hasieran hasiko direla. Azkenik, Landare poligonora kamioientzako sarrera-irteerak egokitzeko lanak ere aurten egitea du helburu Udalak.
Ingurumena, 2017ko aurrekontuen oinarri
Erreportaje hasieran esan bezala, ingurumena da 2017ko aurrekontuen ardatz nagusietako bat. Mattin Aldaiak azaldu zituen ingurumenarekin lotuta aurreikusi dituzten lau ardatzak. Energia iraunkorraren alorrean 188.000 euro aurreikusi ditu Udalak. Helburua da, honen aldeko plangintza garatzea, Hernani Erabaki prozesuaren barruan, Smart Herria bihurtzea izan baitzen erabakietako bat. Partida horretarako daude, baita ere, energia berriztagarrien aldeko ekimenak (biomasa).
Inguruaren hobekuntzaren alorrean gastatzeko 69.000 euro izango ditu Udalak 2017an. Nahia da natur ibilbideak garbi eta txukun mantentzea; aztarna megalitikoak dauden guneak garbitzea; landa lurrean banaketak, kimaketak eta beharrezkoak diren lanak egitea; Santa Barbarako garbiketa egitea; Zuhaitz Egunerako prestaketak egitea; eta Bioaniztasunaren kontserbaziorako ekintzak gauzatzea.
Lehen aipatu bezala, konpost komunitarioa bultzatzea ere izango da aurtengo helburua, eta horretarako 52.000 euro bideratu dituzte. Helburua da auzokonposta garatzen joatea: egun 40 etxola daude herrian, eta 800 familiak hartzen dute parte; beste 500dik gora herritarrek eskatu dute auzokonposta egitea eta hori asetzeko 30.000 euro bideratuko ditu Udalak. Horrez gain, Akarregin estrukturantea eta biomasa biltegia kudeatzeko 22.000 euro aurreikusi dituzte, San Markok ez baitu jadanik aukera hori eskaintzen.
Azkenik partida bat aurreikusi dute, baita ere, azterketak eta ekintza planak egiteko: zarata maparen ekintza plana gauzatzeko 15.000 euro izango dituzte; eta aire kalitatearen inguruko lanketa egiteko beste horrenbeste.
Haurrak eta gaztea ere, ardatz
Haur eta gazteriarekin lotutako politikak ere pisua du 2017ko aurrekontuan. Garazi Etxarri Gazteria zinegotziak azaldu moduan, haurrentzako kultura, aisialdia eta kirol eskaintza indartuko dira 2017an 42.000 eurorekin. Gaztelekuari dagokionean, 90.000 euro bideratuko dira aurten, joan den urtean baino 24.000 euro gehiago, gazteentzako eskaintza indartzeko eta pertsonalean inbertitzeko, besteak beste.
Bestetik, Etxarrik azaldu zuen aurten ere segida emango diotela joan den urtean hasitako bideari: «bigarren urtez, etxebizitzak alokatzeko gazteei bideratzen zaizkien diru laguntzak egongo dira: 82.000 euro; eta beste horrenbeste 35 urtetik gorakoentzat».
Kooperazioa, jarduera fisikoa eta kirola, eta hezkuntzarako ere, partidak
Kooperazioaren arloan, aurrekontuetan %0,79ari eusten dio Hernaniko Udalak, eta Damian Pedrosak nabarmendu nahi izan zuen Euskal Herriko bakarrenetakoa dela Hernani, zenbateko honi eusten.
Jarduera fisikoa eta kirolari dagokionean, Esti Aldeiturriagak azaldu zuen inbertsio eta ekimen nagusiak direla: Udalak Eskola Kirolari egiten dion ekarpena 17.000tik 40.000 eurora haunditzea; eta herri kirol elkarteei ematen dien laguntza 29.500tik 35.000 eurora haunditzea.
Hezkuntzaren alorrean, konpetentzia digitalaren jarraipena azpimarratu zuten: «ikastetxe guztietan lantzea programa bat teknologia berrien ezagutza eta erabilera egokia sustatzeko. Eta herri hezitzailea proiektua ere indartzea, 2.000tik 5.000 eurora partida haundituz».
Kultura eta euskara, indartuta
Koro Etxeberriak eman zuen kultura eta euskerako partiden berri. Azaldu zuen, kultura herrira zabaltzeko ekimenak bultzatuko direla: «aurreneko aldiz Udaparkean ekimena osatu dugu sail desberdinen artean eta 15.000 eurorekin, 2017an sendotu egin nahi dugu. Biteriko programazioa ere indartu dugu, haurrentzako dena, bereziki. Inbertsioen atalean Biteriko azpiegiturak hobetzen jarraituko dugu. Eta euskeraren alorrean, ohiko programez gain, iaz ikastetxe batean abiatutako esperientzia pilotoa ikastetxe gehiagotara zabalduko dugu, eta gurasoen komunitatea euskalduntzeko ekimena jarriko dugu martxan 7.000 eurorekin».
Webgune berria, 2017an
Azkenik, Udalak webgune berria martxan jartzea ere aurreikusi du 2017 hasierarako. Inhar Olano modernizazioko zinegotziak azpimarratu zuen Gardentasun Ataria ere lantzen ari dela Udala.
EAJ-PNV: «EH Bilduk gehiengo absolutuarekin egindako aurrekontuak dira, guregana gerturatu gabe»
EAJk aurrekontuen aurka bozkatu zuen Plenoan. Andoni Amonarraiz bozeramaileak Kronikari azaldu dionez, bi errealitate bereizi daitezke aurrekontu hauetan: «batetik, EH Bilduk, gehiengo absolutuarekin egindako aurrekontuak direla. Eta bestetik, ez dela EAJrengana gerturatu akordioa landu eta emandakinen inguruan hitz egiteko. Azken sei urteetan gertatutakoa errepikatu da, nahiz eta aurten ez dugun osoko emendakinik aurkeztu».
EAJk dio, Atez Ateko kostuaren igoerarekin eta hondakinen trataerarekin engainatu nahi dutela: «errealitatea da orain EH Bilduk GHKn eta San Markon utzitako zorrak ordaintzen ari garela. Gainera, ez dute Atez Atekoaren inguruan hitz egin nahi».
Aurrekontuetan EH Bilduk aurreikusi ez dituen beste hainbat puntu ere, zerrendatzen ditu: «zuzenean aukeratutako langileekin jarraitzen dute lanean. Ez du udaltzaingo kopurua haunditzen. Ez ditu Plaza eta Tiloseta berritzeko faseak aurreikusi. 12.000 euro ordaintzen dira erabilitako olioa biltzeko, debalde egin daitekeenean. Garbiketarako partida ere ez dute haunditu herriko pankarta eta panfletoak garbitzeko. Eta ez dute aurreikusi ezta ere Kaxkoan soinuaren kontrako leihoak jartzeko partidarik».
EAJren usteaz, EH Bilduk ez du EAJrengana gerturatu nahi bigarren indar politikoa delako, eta etengabe boto eta zinegotzi gehiago dituelako: «baina hori ez da arazoa. Hernaniarrek botoa ematen dute gure aportazioak Gobernu Taldearengana iritsi daitezen. 2018an ere emendakin partzialak aurkeztuko ditugu, eta beraien atera deituko dugu. Ez dugu lotsarik izango».
PSE-EE: «Ausardia falta dute 2017ko aurrekontuek»
PSE-EE alderdiko Ricardo Crespok aurrekontuen balorazioa egiterakoan adierazi du, ausardia falta ikusi duela: «aurreko urtekoen jarraipena dira. Partida nagusien artean dago, beti bezala, Atez Ateko bilketarena. EH Bilduk eta aurrekontuak egiteko izan dituen bazkideek ez dute hernaniarrentzat sistema erraztu dezakeen alternatibarik planteatu, eta hori, behin eta berriz eskatu dugula. Parte hartze prozesuan hernaniar batek kontsulta egitea ere eskatu zuen, baina EH Bilduk bertan behera utzi zuen, beraien politikaren kontra zijoalako».
Inbertsioei dagokienean, txikiak dira aurreikusi direnak: «txikiak baina garrantzitsuak. Hala ere, anbizio haundiagoko inbertsioak bota ditugu faltan. Karabeleko proiekturako, esaterako, 100.000 euro bakarrik aurreikusi dira. Egia da gerakinarekin osatzeko asmoa dutela, baina ikusi egin beharko da».
Azkenik, dio, PSE-EEk osoko emendakina aurkeztu duela: «izan ere, joan den urtean emendakin batzuk adostu genituen eta 2016an zehar ez dira gauzatu. Emendakin horien artean zeuden: etxebizitzak berritzeko laguntzak ematea energia aurreztu ahal izateko, soinuaren kontrako leihoak jartzeko laguntzak ematea, bizilagun komunitateetatik traba arkitektonikoak kentzea... Laguntza horiek atzeratu egin dituzte. 2016a bukatzear da eta 2017rako uztea pentsatzen dute. Arrazoi horregatik aurkeztu dugu osoko emendakina».
Orain Hernani: «Gure proposamenak onartu dituzte»
Orain Hernanik aurrekontuen balorazioa egiterakoan Gobernu Taldearekin izandako negoziazioa azpimarratu nahi izan du: «gure proposamenak onartu dituzte eta aurrekontuen alde bozkatzea erabaki dugu (nahiz eta Plenora joaterik ez izan). Orain Hernanik aurkeztu eta onartu diren ekarpenak hauek izan dira: «1. Hernaniko balore kulturalak eta turismorako erakargarriak direnak bultzatzeko inbertsioa aurreikustea, txotx denboraldiaz haratago, kalitatezko turismoa erakartzeko. 2. LGTBI mugimenduaren analisia egin eta memoria historikoa jasotzeko beka bat sortzea 3. Mikrokreditutarako fondo gehiago jartzea, Stop Desahucios, AMHER eta Fiarek sustatuta, hainbat eskaera jaso dituena. 4. Plenoetara jendea gerturatu eta parte hartzeko adkisizio erraz eta ekonomikoa bultzatzea, momentuko itzulpena izatea ekarriko duena. 5. Kiroldegiko gimnasiorako makina ezberdinak ekartzeko 18.000 euroko partida izatea. 6. Azkenik, udaletxeak eta Hernaniko ikastetxe ezberdinek gazteekin lan egiteko plana haunditzea, gazteak gatazkaren ebazpenean hezitzeko». Proposamen guztiak onartu direla azaldu du Orain Hernanik. Bigarren proposamenaren kasuan, 2016an berdintasunaren aldeko beka eman denez, eta bi urtetik behin egiten denez, 2018rako uztea erabaki dutela azaldu dute. Eta 6garren puntuan, orain dagoen plana bultzatzea erabaki dela; hala ere, gatazkaren ebazpenaren eta bitartekaritzan formakuntza izatea eskatzen dugu».
2017ko Udal Aurrekontuak
31.372.113
HERNANIKO UDALA
Sarrerak
- Zerga zuzenak 6.334.598
- Eraikuntza zerga 217.750
- Tasak 5.555.390
- Dirulaguntzak 13.073.838
- Ondare sarrerak 66.050
- Hirigintza sarrerak 50.062
- Kapital dirulaguntzak 6.538
- Kapital dirulaguntzak 100
- Mailegu berriak 410.000
Gastuak
- Langilegoa 8.005.063
- Gastu arrunta 10.683.999
- Interesak 19.000
- Dirulaguntzak 4.301.437
- Ezustekoak 247.658
- Inbertsioak 1.964.350
- Kapital dirulaguntzak 72.707
- Finantza pasiboak 100
- Mailegu amortizazioak 420.012
EREÑOTZU
Sarrerak
-
Tasak 5.600
-
Dirulaguntzak 280.237
-
Kapital dirulaguntzak 69.707
-
Finantza aktiboak 100
Gastuak
-
Langilegoa 42.600
-
Gastu arrunta 212.737
-
Dirulaguntzak 30.500
-
Inbertsioak 69.707
-
Finantza pasiboak 100
ONGINTZA PATRONATUA
Sarrerak
-
Tasak 1.936.780
-
Dirulaguntzak 5.856.351
-
Ondare sarrerak 1.027
-
Kapital dirulaguntzak 3.000
-
Finantza aktiboak 1
Gastuak
-
Langilegoa 3.898.681
-
Gastu arrunta 3.544.148
-
Dirulaguntzak 351.329
-
Inbertsioak 3.000
-
Finantza pasiboak 1
INBERTSIO NAGUSIAK
- Hernani Erabaki 500.000
- Argiteria eta ur-hornidura sarea hobetzeko lanak 300.000
- Landa bideak eta kaleko bideak asfaltatzea 115.000
- Pleno aretoa eta bestelako lanka 73.000
- Emakumearen Etxearen eraikinaren lehen faserako 100.000
- Ikastetxeak 153.000
- Biteriko areto nagusia eta bilketa gelak hobetzeko 67.200
- Hilerrian errautsak uzteko kolunbiarioak jarri etab. 31.000
- Karabel auzoa urbanizatzeko lehenengo fasea 100.000
- Haur parke eta lorategiak 108.000
- Atsegindegi aztertzeko 25.000
- Irisgarritasuna eta mugikortasuna hobetzen jarraitzeko 60.000
- Auzo konposta eskaerak asetzeko 52.000
- Gimansiorako makinak 15.000
- Funts bibliografikoa 40.000
- Hirigintza proiektu teknikoetarako 183.000
- Iturmendiko 4 etxebizitza hornitzeko 28.000