Eguerdiko 13:00etan jarri dute zita gaur, Plaza Berrin, Euskara ari du egitasmoko ekimen nagusiari bidea egiteko: indar probari, alegia. Bertatik, kale bueltan abiatuko dira, Kaxkoan zehar, musika eskolako musikariek lagunduta.
Lau txokotan joko dituzte piezak, eta lau txokotan irakurriko dituzte testuak, antolatzaile eta partehartzaileek: Guria tabernaren aurrean, Tilosetan, Andrekale eta Karkaba kaleen arteko txokoan, eta Kixkal eta Garin tabernen arteko izkinan. 14:00etan bukatuko dute, Plaza Berrin bertan.
300 herritar baino gehiagok, euskerari eusteko apustua
Indar probarekin, herritarrek konpromisoa hartu dute, azaroaren 26ra arte, gutxienez astebetez euskera hutsez egiteko. Dagoeneko, 300 herritarrek baino gehiagok hartu dute konpromiso hori, izan elkarte, norbanako, ordezkari politiko, koadrila...
Eta konpromisoak hartzeko aukera zabalik dago, gainera, ekimena martxan den bitartean. Astea aukeratu eta izena eman: AEKn (943 55 78 01), eskoletan, Institutuan, Karmelo Labakan, dobera@dobera.eus, euskaraaridu@gmail.com, edo euskaraariduhernanin@gmail.com
Iratxe Esnaola Euskera irakaslea
«Euskeraz aritzea da kontua, norbera bere baliabideekin»
Euskera irakaslea da Iratxe Esnaola AEKn, eta uste du, guztiontzat dela mesedegarri, euskerari eusteko saiakera egitea.
Zerk bultzatu zintuen euskera irakasten hastera?
Euskera ezagutu nahi duenaren ilusioak, ilusioa piztu izan dit beti. Ilusio hori buztina balitz bezala eskuetan hartu, eta orea moldatzen erakustea da irakaslearen eginbeharra. Gure txikitasunean, indartuta ateratzen gara euskera emanez eta ilusioa jasoz.
Euskaldunzaharrek ba al daukate nahikoa pazientzia euskaldunberriekin?
Nire ustez pazientzia soberan izan ohi dugu, eta are gehiago, erderarekiko mendekotasuna ere erakutsi ohi dugu, gurea alde batera utziz eta bestearen erderara joz. Hizkuntza irakasten gabiltzanok, esango nuke, euskera mailak ulertzeko modu malgua dugu, eta hala behar du. Ez dago euskera on edo txarrik. Aritzea da kontua, norbera norbere baliabideekin.
Askotan euskeraz guztiz ondo moldatzen ez dena etengabe zuzentzeko joera izaten da. Lagungarria al da hori? Edo gehiago dauka kaltegarritik?
Didaktikaren ikuspuntutik eta ikasgelako testuinguru itxian baliteke irakasleak hainbat zuzentze metodo baliatzea, ikasle bakoitzak behar dituen beharrei egokituz. Askotan, ikasleak berak eskatu egingo du. Bizitzako gainerako eremuez ari garenean, aldiz, nik ez nuke esango etengabe inor zuzentzen ibiltzen garenik, gehienok. Zorrotz aritu gabe, aurrean dugunarekin enpatia landuz, unean-unean zuzendu baino lagundu egin dezakegu. Dugun zerbait eman, alegia.
Zenbateraino da lagungarria, euskeraz dakienak euskeraz egitea euskaldunberriari?
Oso lagungarria da. Eman dezakegun haundiena da.
Indar proba hau ikasleei gomendatu al diezu? Lagungarria izan al daiteke beraiek saiakera hori egitea?
Irakasleok aurkeztu diegu egitasmoa, bai. Gehienek beraien inguruan eragiteko asmoa dute. Batzuek ingurune euskalduna dute; besteek ez, baina, betiere, ingurukoekin adostu egingo dute egoera. Beraiek euskeraz hitz egingo dute astebetez eta mintzakideak nahi bezala arituko dira, erabakia errespetatuz. Ahal den neurrian, astebetetik harago, jarraipena egin nahiko lukete. Hori oso adierazgarria da, beraien motibazioaren erakusle delako.
Eta euskaldunzaharrentzat ere, euskaldunberriaren aurrean euskerari eustea, lagungarria izango al da?
Euskaldunzaharrentzat oso baliagarria izango da. Zergatik? Euskera hutsez komunika gintezkeen errealitate baten simulakroa izango delako.
Zergatik animatu zara parte hartzera?
Lutxo Egiaren ekintzak barrenak irauli zizkigun askori. Gero Egia eta Añorgako egitasmoak etorri ziren. Lasartekoa abian da eta Agurainen ere badute asmoa. Hernani olatu haundi honen partaide izatea ederra izango da.
Pello Zubiria Euskaldunzaharra
«Nik apustu bezala hartu dut indar proba»
Aukera polita ikusten du Pello Zubiriak, indar probarekin, euskera hutsez bizitzen saiatzeko: «ni ere euskaldun akonplejatu bat naiz, zailtasun txikienaren aurrean, gaztelaniara pasatzen naizena».
Zaila da euskaldun batentzat, euskera hutsez bizitzea?
Proba egin nahi dut zenbateraino zaila edo erraza den. Beste asko bezala, ni ere euskaldun akonplejatu bat naiz, zailtasun txikienaren aurrean, gaztelaniara pasatzen naizena. Baina Hernanin askok hitz egiten dute euskeraz, eta beste asko kapaz dira ulertzeko, nahiz eta gaztelaniaz egin. Horiekin harremana normaldu nahi dut.
Zein egoeratan izaten da ezinezkoa, euskerari eustea?
Berez, edozein egoeratan posible genuke. Madrilgo pertsona bat gaztelaniaz normal bizi da, eta ez zaio burutik pasatzen hizkuntza aldatzea. Ogia erosteko ogia eskatuko du, eta saltzailea alemana baldin bada, nola edo hala konponduko da… alemanez hitz egin gabe. Euskaldunok zergatik ez? Nik ere probatu nahi nuke zer sentitzen den Hernanin edo Lasarten herritar normal bat izanda, euskalduna alegia.
Nola lortu dezakegu, euskera hutsez bizitzeko aukera izatea?
Nik nire burua ikusten dut alkoholiko bat alkoholarekin edo yonki bat heroinarekin bezala: intoxikatua, menpekoa… gaztelaniarekin. Hori txarra da euskaldunontzako. Txarra da euskera ikasi nahi dutenentzako ere, ez daukatelako gurekin entrenatzeko aukerarik. Nola lortu? Euskeraz denekin normal hitz egiten saiatuz; zuk erantzun ezazu nahi edo ahal duzun bezala, ni euskeraz saiatuko naiz.
Eta nola lagundu dezake indar proba honek, horretan?
Oso kanpaina polita da. Asko ari gara ikasten denok. Euskaldunzaharrok aukera daukagu beti gaztelaniaz hitz egin diegun batzuekin euskeraz hasteko. Euskera erdipurdi hitz egiten dutenentzako ere interesgarria da, hizkuntza hobetuko dutelako. Hitz egin ez baina zerbait ulertzen dutenentzako ere bai, asko ikasiko dutelako euskera entzunda.
Zu ere parte hartzera animatu zara. Zergatik?
Gaztelaniaz hitz egiten dudan bakoitzean, nire burua ukatzen dut eta besteei ere ukatzen diet euskaraz bizitzeko aukera. Esate baterako, etorkin berriek, Errumaniatik, Senegaldik, Marokotik iritsi direnek… ez dute euskeraz ikasiko nik gaztelaniaz egiten baldin badiet. Horregatik, nik apustu bat bezala hartu dut: baietz gutxienez astebete pasatu euskera hutsez, gaztelaniaren beharrik gabe.
Joanmari Larrarte Antolatzailea
«Ea konturatzen garen, euskeraz bizi gaitezkeela»
Egitasmoko antolatzaileetako bat da Joanmari Larrarte, eta uste du, funtsezkoa dela ikusaraztea euskera beharrezko dela.
Euskaldunberri edo euskaldunzahar izan, zaila da euskera hutsez bizitzea. Zergatik gertatzen da hori?
Hori geratzen da egoera diglosikoa bizi duen herri batean bizi garelako. Hau da, bi hizkuntza dituen herrian bizi gara (berez askoz ere hizkuntza gehiago hitz egiten dira gaur egun gure herrian); baina horietako bat, espainiera, bestearen gainetik dago, denek ezagutzen dutelako eta egoera guztietan erabil daitekeelako; bestea, euskera, batzuek bakarrik dakite eta ezin da eremu guztietan erabili. Hori da egoera diglosikoa, hizkuntza bat bestearen gainetik eta nagusi izatea bestea bigarren mailara baztertuz.
Eta nola eman daitezke pausoak, bide horretan?
Euskeraren normalizazioa lortzeko bidea egin behar dugu. Alegia, euskeraz bizi den gizartea eratu, nahiz eta bertan hizkuntza askotan aritzen den jendea bizi. Gaur egun normala da hizkuntza askotan bizi den jendea izatea gizarte batean, denon arteko bizitza edo harreman hizkuntza zein den da gakoa, eta hori euskera izatea lortu behar dugu, horri esaten digu euskera normalizatzea.
Horretara bideratutako hizkuntza politikak behar ditugu, baina hori ez dugun bitartean, euskaldunok zeregin haundia dugu, gure esku dago ikusaraztea euskera beharrezkoa dela, euskera zenbat eta gehiago erabili, orduan eta nabarmenago izango da euskeraz bizi den gizarte bat dagoela, eta bertan bizitzeko, euskera ikasi eta euskeraz egin behar dela.
Pauso horietako bat da indar proba. Zein helbururekin antolatu duzue?
Indar probaren helburua bikoitza dela esango nuke. Lehena, soziala, etengabe euskeraz ari den jendea kalean badabil, euskera ikusgarri egingo da, ikusi egingo da hernaniar asko euskeraz bizi direla edo gutxienez bizitzeko gai direla; horrek balio du euskaldunak konturatzeko zenbat garen, eta erdaldunak ere ikus dezaten euskera errealitatea dela.
Bigarrena, pertsonala: euskaldun bat gauza bada astebetez bere inguruan euskeraz bizitzeko, ikusiko du gerora ere egin dezakeela; erdaldun bat gauza bada inguruko euskaldunak ulertzeko, konturatuko da ez duela zertan eskatu ingurukoek erderaz egin dezaten. Ondorioz, ea konturatzen hasten garen, urrats txiki batzuk eginda, Hernanin euskeraz bizi gaitezkeela, nahi badugu.
Zer eskatuko diezue partehartzaileei?
Euskaldunari eskatuko zaio eusteko, euskeraz egiteko ahal duen guztian bai euskaldunekin, bai euskera ulertzeko gai denarekin (nahiz eta hark erderaz erantzun), eta euskeraz ez dakienarekin ere saiatzeko. Euskera ulertzeko gai denari eskatuko zaio euskaldunari uzteko euskeraz egiten, eta berak ahal duen eran erantzuteko, berdin diola erderaz eginda, kontua dela euskaldunak euskeraz egitea, gainera hori bere ikaste prozesuan laguntza izango duela. Eta euskera ez dakienari, pazientzia eskatuko diogu, eta esplikatzen saiatu zertan ari garen, konturatu dadila euskeraz bizi nahi duen jendea duela inguruan eta bere ahalegina ere egin beharko duela, gutxienez, ulertzeko adina ikasiz.
Eta sei aste horiek pasata, nola lortu saiakera hori egunerokoan txertatzea?
Hori zaila da, eta kontziente gara. Kontua da horrelako ekimenen bidez jendearen kontzientzia piztea, eta denak ez badira ere, norbaitek erabakia hartzea abendutik aurrera ere bide berean jarraitzeko. Euskaldun batzuek ingurukoekin euskeraz aritzeko hautua egiten badute, eta euskeraz ulertzeko gai den besteren batek esango balu «hemendik aurrera niri euskeraz egin», ekimen zehatz hau positiboa izan dela esango genuke. Hortik aurrera, bide berean jarraitu beharko dugu. Euskeraz gero eta gehiago egitea da herritarrok egin dezakeguna, hori gure esku dago. Euskera beharrezko egiten ez dugun bitartean, zaila dugu herria euskalduntzen.