EGILEA: JON ALTUNA IZA, OXAN
1966ko sanjoanetan atera ziren Xalaparta txarangako lagunak lehen aldiz herriko festak girotzera, galtza zuriak, koadrodun brusa eta txapela txuri-urdinak jantzita. Ekainaren 26an, igandea, udaletxe atzean argazkia atera, Portale Txokoan, Yaben taberna zenaren ondoan, eta goizeko 11:00etan abiatu ziren udaletxeko arkupetik plazara. Aurten, 50. urteurrenari dagokion uniforme ‘berria’ jantziko dute, baina antzeko ibilbidea egiteko, Xalaparta elkartetik alde zaharrera. 50 urte pasa dira ordutik eta ezin esan txarangako kideek orduko gaztetasuna dutenik, baina bai orduko bizi-poz, alaitasun, gogo, grina eta ilusioa.
Futboletik karrozetara
50 urte bete dituen Txarangan jarraitzen dute Mikel eta Joxan Ruiz anaiek. Beste bospasei kide ‘gazteagoekin’ elkartu eta Xalapartaren ibilbidea kontatu digute: lagun koadrilaren futbol taldeari izena jartzeko, ‘Xalaparta’, 1936ko gerraren aurreko herriko elkartearena hartu zuten. Txapeldunak izan ziren 1958an Txantxillan eskualdeko torneoan eta ondorengo urte-tan Atsegindegiko torneoan jokatu zuten izen horrekin. Futbola utzi zutenean, fes-tetan karroza ateratzen hasi zen lagun koadrila 1963-64-65ean eta 1966tik aurrera txaranga. Orduan atera ziren lehen aldiz musikari batzuekin. Sanjoan haietan sortu zen Xalaparta izeneko txaranga, gaur egungo Xalaparta elkartearen oinarria.
1966tik urtero atera dira sanjoanetan, hogeiren bat lagun, zenbait musikarirekin batera. Garai hartan txaranga asko elkartzen ziren kaleetan 25, 26 eta 27an. Horregatik, 1979an gauez jotzeko proposamena luzatu zion Xalapartak jai batzordeari eta orduz geroztik ateratzen dira gauez Sanjoan egunean. Horretan ere aitzindariak izan ziren. Oraindik ere txaranga gehienek egunez jotzen badute ere, eurak beti 24 gauean.
Pozik hartu dute txarangako kideek 23 eguerdian txupina jaurtitzeko eskaintza. Sanjoanetan beste hainbat konpromiso ere badituzte: 24an goizeko 11:00etako mezan hildako lagunak gogoratuko dituzte, gauean 50 lagun inguru elkartuko dira 50. urteurreneko afarian eta 23:15etan aterako dira kalez kale. Eta, 27an, festen amaierako banderen jaistean ere parte hartuko dute CD Hernaniko ordezkariekin batera.
Gainera, 50 urte horietako argazkiekin erakusketa jarri dute elkartean... eta txarangaren uniformea berritu dute; urteurrenean, kamisetak egin dituzte diseinu berriarekin.
Herria animatzea dute helburu, eurek ondo pasatzearekin batera. 50 urtean behin bakarrik egin dute kale. 1973an ez ziren atera, «arrazoi politikoengatik»: orduan atxiloketa ugari izan zen, hainbat herritar kartzelan sartu zituzten, besteak beste Mañel Olano txarangako kidea eta beste asko erbesteratu ziren. Sanjoan haietan ez zen festa gogo handirik.
Urtero bezala, alde zaharrean bi buelta egingo dituzte, bigarrena azkarrago. Aitortzen dute asko aldatu direla festak, baina txaranga ere moldatu egin dela. Jaiak lehen nagusiki egunez ospatzen ziren, orain gauez ere bai, musika aldatu da... Batzuk zintzo erretiratzen ziren goizaldera etxera, baina beste batzuen bila joan behar izaten zuten etxekoek, bizpahiru egunean etxera agertu ez eta...