Mendiriz mendi
Hernanitik abiatu eta Arantzaraino iritsiko den 30km-tako ibilbidea proposatu du Mendiriz Mendik hilaren 24rako. Besteak beste, Zaria, Bianditz eta Unanu gailurrak egingo dira ibilbidean zehar.
Ibilaldi luzea, baina oso interesgarria; Urdaburu, Añarbe eta Artikutza inguruko eremuetan barrena, baso zabalak eta urtegiak goitik inguratuz.
Abiapuntua, Euskal Herriko historiaurreko aztarnak
Euskal Herriko historiaurreko aztarnak ikusteko aukera izango da ibilbidean zehar. Geologikoki inguru hauek Euskal Herriko zaharrenak dira. Aiako Harriko inguru hauetan granitoa eta material paleozoikoak dira nagusi. Eremu hau Eurasia eta Iberiar penintsulako plakek talka egin zutenean itsaso azpitik urgaineratu zen lakolitoa da.
Hasteko, Hernanitik Ereñozuko bidea hartu behar da. Ibaiaren ibilgua jarraituz, Ereñozura hurbildu eta zertxobait aurrerago, Latxen, ezkerrera hartu behar da, eta Usoko errekaren bailaran sartu. Egoera onean dagoen pistari jarraituz, Urdaburu ezkerrean dagoen Zuarkazuko atsedenlekura igotzen da. Tarte honetan gertatzen da ibilbideko lehen igoera gogorra.
Bigarren igoera gogorra, Añarbe eta Artikutza artean
Atsedenlekutik pistari jarraituz Susperregi jatetxea eta Añarbeko urtegiaren artean dagoen Malbazarko lepora hurbilduko gara. Bideari jarraituz, hasieran zertxobait gora eta gero behera eginez, Aldura eta Pertxel gailurren azpitik igaroz, Ezkitako lepora iristen da, eta hortik, Ezkitako Kaskua eskuinetik inguratuz, Irubidetako lepora.
Hemendik Zaria (625 m) gailurreko igoerari ekingo diogu; ibilbideko bigarren igoera gogorra. Hasieran basotik, gero soroetatik, gailurraren alboan dagoen antena ingururaino igoko gara. Bertatik Artikutzara igotzen duen errepidera jaitsiko gara, baina errepidea hartu beharrean Munagirre (780 m) gailurrera igoko gara. Ondoren, Artikutza jaitsi baino lehenago dagoen Masuketako lepora iritsiko gara.
Azken gorabeherak, lasaiak
Bideari jarraituz, Bianditz gailurrera igoko gara (844 m). Hemendik Unanuraino, ibilbideak, errusiar mendi baten modura, gora eta behera egiten du. Zapalduko ditugun gailurrak: Galtzarrieta (813 m), Bidango Gaña (776 m), Almendruitz (712 m), Pagolletagaña (685 m), Itsaszelaieta (575 m) eta Unanu (654 m). Unanura iritsi baino lehen iturria dago.
Unanutik Arantzako bailarara jaistea soilik geratzen da eta, ondoren, herrira igotzeko azken aldapa.
Datu interesgarriak
Luzera: 30 km.
Denbora: 8-9 ordu.
Desnibel metatua: 1.700m gorantz eta beherantz.
Zailtasuna: Zailtasun berezirik gabekoa, baina oso ibilbide luzea. Egoera fisiko onean egon behar da.
Beharrezko materiala:Mendiko material arrunta.
Mendiriz Mendik apirilaren 24an egingo du irteera hau.
Artikutza
Euskal Herriko ingurune euritsuena
Artikutza Goizuetako udalerriko eremu barruan badago ere, Donostiako Udalak erosi zituen lur eremu hauek 1919 urtean, hiria urez hornitzeko asmoz. Garai arteko 3,2 milioi pezeta ordaindu omen zituen. Ordutik esparrua nahiko basati mantendu da, gizakiaren eragina urria izan baita. Esparru natural eder honek ia 4 mila hektarea inguru hartzen ditu, eta bertan, 6 milioi zuhaitz inguru dituen baso zabala gordetzen du. Fauna aldetik ere oso eremu aberatsa da.
Urtegia, berehala txiki
Artikutzako urtegia edo Enobietakoa 1947an hasi ziren eraikitzen, eta 1953 urtean amaitu zuten; 1.500.000 m3 inguruko edukiera dauka. Eraiki zenean Donostia osoa urez hornitzeko asmoarekin egin zen, baina hiriaren hazkundea zela eta, berehala geratu zen txiki, eta Añarbeko urtegiak ordezkatu zuen.
100 urte datuak biltzen
Artikutzako ingurua Euskal Herriko ingurunerik euritsuena da. Bertako estazio meteorologikoa 1931 urtean hasi zen funtzionatzen. Arantzazu, Zerain, Deba eta Oñatiko estazioekin batera Igeldoko behatokiak bultzatutako sare barruan dago. Ia ehun urte hauetan inguru hauetako datu meteorologikoak jasotzen jardun du. Bataz besteko euri prezipitazioa urtean 2.654 litrokoa da. Iberiar penintsulako altuena. Bere atzetik Vicuña eta Villarbacu (biak Lugo probintziakoak) eta Grazalema (Cadiz) daude. Euri gehien egin duen hilabetea 1981eko urtarrila izan da 688 litrorekin. Aldiz bertoko urterik euritsuena 1966koa izan zen, 3.398 litrorekin. Hain leku euritsua izateko arrazoia sinplea da. Pirinioak eta Kantabriako mendikateak oztopo handia dira atlantikotik datozen aire fluxuentzat. Bi oztopo horien artean euskal orografia dago, altuera txikiagoko mendiekin. Beraz, aire fluxu horiek pasillo moduko bat aurkitzen dute, eta bertatik igarotzerakoan, euri bezala askatzen dute garraiatzen duten hezetasun gehiena. Pasillo horren erdi erdian Artikutza inguruko mendiak daude.