Babes haundiagoa Urumeako erreka, animalia eta landareei

Natura 2000 sare ekologikoa natura zaintzeko eta biodibertsitatea ez galtzeko Eu­ropar Batasunak duen tresna nagusia da. Babes Bereziko Ere­muak izendatzen dira sare honetan (BBE), Europan arriskuan dauden espezie eta ha­bitatak babesteko. Urumea ibaiak hartzen di­tuen 74 hektarea sare ho­rren barnean sartu ziren 2003 urtean, Garrantzia Ko­munita­rio­dun Leku izendatuta. Orain berriz, Eusko Jaur­laritzak 256 hektarea kontuan hartzeko proposamena jarri du mar­txan, Her­naniko hainbat erreka, erribera eta erreka-bazter babestuko dituena Babes Be­re­ziko Eremu (BBE) izendatuta. Natura 2000 sareko Babes Bereziko Eremu dira lehendik Aiako Harria parkea osatzen duten lurrak, eta horiek lotuta daude Hernaniko Pa­goaga auzotik igarotzen den Soñegi errekarekin, Urumea­ko BBEa hasten den lekuarekin, hain zuzen. BBE hau Añarbe ibaiarekin ere lotuta dago. Bestalde, Landarbaso eta Usoko-erreken goi-zonaldeak Aiako Ha­rria BBEko zati dira, eta baita Artikutza ere. Pasa den abenduan, Eus­ko Jaurlaritzak BBE horiek zabal­tzeko proposamenaren lehen fasea onartu zuen. Proposa­men honekin, Natura 2000 sare ekologikoaren ba­rruko BBE izendatu nahi dituzte Urdaburutik hasi eta Herna­nitik pasatzen diren Urumea Ibaiaren hainbat zati. Urda­bu­ruko zonaldea Donostia hiriaren zati da, baina Aiako Harria parke naturalaren barnean babestuta dagoena. Mende­bal­dera Aranorekin egiten du muga, eta ipar-ekialdera be­rriz, Hernanirekin. Beraz, Ur­da­bu­rutik hasi, eta Hernaniko Karabel auzorainoko Urumea Ibaiaren bidea babestu nahi dute orain. Horrek, ondorengo errekak hartzen ditu beregain: ibaiaren eskubi aldetik, Usoko eta Latxe errekak (Ere­ñotzu auzotik pasatzen direnak) eta Landarbaso edo Epele erreka (Epele auzotik pasatzen dena) izendatu nahi dituzte BBE; ibaiaren ezkerraldetik berriz, Etxolaberri edo Urru­zuno izeneko erreka (Ola­zar­tik pasatzen dena) eta Saga­rre­ta eta Erramu erreka edo errekaxtoak babestu nahi dituzte.

BBEa zabaltzearen arrazoiak

Urumeako 74 hektarea babestuta zeuden lehendik ere, baina orain, guztira 256 hektarea izango dira babestuko di­renak (182 ha gehiago). Ho­rren arrazoi nagusia animalia eta landare espezie ba­tzuk babestu nahia da. Landare: Urumeak Landa­ren har­tzen dituen zonaldeak in­guru garrantzitsua dira b­a­tetik, izokinarentzako, eta bestetik, uhalde-enararentzako (Ri­pa­ria riparia). Usoko-erreka berriz, oso aproposa da: bisoi edo ur-ipurtatsarentzat (Mus­te­la lutreola) eta mutur-luzearentzat (Galemys pyrenaicus). Epele-erreka aproposa da: ur-ipurtatsarentzat eta mutur luzearentzat eta izokiarenerako (Salmo salar). Etxo­la­be­rri erreka egokia da: aurretik aipaturiko espezieentzat, eta baita beste flora eta fauna espezie batzuk babesteko ere, adibidez, garai paleotropikaletik iraun duten landareak: Veratrum album; Trichomanes speciosum edota Soldanella villosa. Aipaturiko espezie ho­rie­tako hainbat agertzen dira Sagarreta-errekastoan ere, eta bai­ta: Karakol arraro bat (Elona quimperiana), ur-zozoak (Cinclus cinclus), eta aurreko landare horietako bat gehiago ere, inistor bat hain zuzen: Hy­menophyllum tunbrigense. Az­kenik, Erramu-errekastoa ba­bes­leku berezia da beste landare batentzat: erramu portugaldarra, hain zuzen (Pru­nus lusitanica); espezie hau desa­gertzear dago EAEn.

Zertarako egingo dute? Zer egingo dute? Eta noizko?

Babeserako gune hauek izendatzearekin lortu nahi da, ibaiko bizileku ezberdinak eta anitzak kontserbatzea. Horre­ta­rako, habitat naturalak za­bal­du egin nahi dituzte. Ho­rrez gain, habitat desberdin kopurua haunditu nahi dute. Neurriak hartuko dituzte, hori guztia lortzeko: uraren kalitatea hobetu, errekan egon daitezkeen oztopoak kendu, eta ibaiaren beraren bide naturalak babestu eta zaindu. Helburuak lor­tzeko ezarritako epe-muga 6 urtekoa da, eta 932.400 euro bideratuko ditu Jaurlaritzak horretara.

Babestuko diren eremuak

• Soñegi-erreka: Hernaniko Pagoaga auzotik igarotzen da, Urdabururekin muga eginez (Gipuzkoa eta Nafarroaren arteko mugan).

• Latxe edo Uxoko-erreka: Aiako Harria parke naturalarekin elkartzen den Urdaburu zonaldetik dator, eta Ereñozuko auzoan elkartzen da Urumea ibaira.

• Landarbaso edo Epele-erreka: Hernani eta Astigarragako mugan Añua errekarekin bat egiten du, Aiako Harria parke naturalarekin lotuz. Ondoren mendebaldera egiten du errekak, eta segidan, hegoaldera, Epeleko auzoan Urumea Ibaira elkartzeko.

• Etxolaberri edo Urruzuno-erreka: Hernaniko Olazarren iristen da Urumeara. Etxolaberri errekarekin batera, erreka bera hornitzen duten Mendabio eta Purgatorio errekatxoak eta Azketa eta Kartola goi-ibarrak babestuko dira.

• Sagarreta-erreka: Urumea Ibaira bere ezkerraldetik elkartzen da, Pagoaga auzotik Osiñagarako bidean. 

• Erramu-erreka: Urumea Ibaira bere ezkerraldetik elkartzen da, Pagoaga auzotik Osiñagarako bidean.

HABITATAK:
• Haltzadiak (Alnus glutinosa) eta Lizardiak (Fraxinus excelsior) errekaertzetan daudenak.
• Pagadiak: Gorosti edo Haginak (Ilex eta Taxus) tartean dituela.
• Hariztiak: Haritzak (Quercus robur) eta Ametzak (Quercus pyrenaica) dituztenak.
• Belardiak: Alopecurus pratensis eta sanguisorba officinalis espezietakoak.
• Txilardi edo Ainardi lehor
azidofiloak (lur azidoetakoak).

FLORA
• Trichomanes speciosum
(inistor klase bat).
• Soldanella villosa
(landare txikia, lore morea).
• Veratrum album
(landare luzea, lore horixka).
• Hymenophyllum tunbrigense (inistor klase bat).
• Prunus lusitánica
(erramu portugaldarra).

HEGAZTIAK
• Martin arrantzaleak
(Alcedo atthis).
• Kulixka txiki
(Actitis hypoleucos).
• Lertxuna edo Gartza
(Ardea cinérea).
• Kukua
(Cuculus canorus).
• Euli-txori beltza
(Ficedula hypoleuca).
• Sasi-txoria
(Hippolais polyglotta).
• Euli-txori grisa
(Muscicapa striata).
• Ubarroia edo Kormorana (Phalacrocorax carbo).
• Uhalde-enara
(Riparia riparia).
• Ur-zozoa
(Cinclus cinclus).

UGAZTUNAK
• Ipurtatsa edo Bisoi europarra (Mustela lutreola).
• Ur-satorra, edo Mutur-luzea (Galemys pyrenaicus).

ARRAINAK
• Izoki atlantikoa
(Salmo salar).
• Kolaka edo Salamoa
(Alosa alosa).