Julian Urkiola - Gipuzkoako Erlazainen Elkarteko lehendakaria: «Etxean bezala dago liztorra hemen: mendia, basoa, hezetasuna...»

Globalizazioak ekarri omen du liztor asiatikoa Euro­para. «Bestela, ez zen inoiz iri­tsiko. Ez liztor hau bakarrik, baita landare edo animalia gehiago ere; orain sartzen ari dira. Adibidez, aurkitu berri dugu Agiñagan, beste liztor inbasore bat, arriskurik ez daukana, Sceliphron curvatum; mun­duaren beste muturreko liztor bat da, Vespa velutina be­zala, eta esanguratsua da hona orain iristea. Eu­ro­pa osoan za­baldu da, eta Eus­kal Herrian lehenengo aldiz aurkitu du­gu». Arrazoi bategatik edo bestegatik, kontua da, liztorra he­men dagoela, eta etxean bezala aurkitzen dela, klima honetan:  «han ere leku menditsuetan bi­zi da, baso eta hezetasun as­ko daukan lekuan. Paraje hau paregabea du bizitzeko».

Neguan, kabiak bistan
Negua iritsi denean hasi dira liztor kabiak aurkitzen. Orain agerian geratu dira, baina liztorra ez da orain iritsi, le­hen­go urtean baizik. Arbo­lan egiten du kabia, eta, osto-artean tapatuta egon dira, jendearen bistatik urruti. Kabi horiek hu­tsak daude, eta berriak egiten ekaina-uztailean hasiko dira erreginak. Erreginek, bakar-bakarrik egiten dute kabiaren hasiera. Zelulosa edo paperezkoa egiten dute (hemengo liztorrek bezala), eta lehenengo generazioa hortik jaiotzen da. Haiek jarraituko dute kabia egiten (70 cm luze eta 55 cm zabaleko pelota bat osatu arte). Erre­ginak arrau­tzak jarriko ditu 10.000 exagono txikietan (erleak bezalako exagonoak egiten ditu liztorrak; haundiagoak).

3 aldiz haundiagoa
Liztorra etsai gogorra du erleak, eta ez da gutxiagorako: hiru aldiz haundiagoa da (hemengo liztorra bezala), eta pintza in­dar­tsuak ditu aurrean (bi zati egiten du erlea horiekin). «Erleak etsai gogorra dauka aurrean. Ez dakigu nola erreakzionatuko duen. Erleak bi mo­du­tara jokatzen du. Batetik, in­formazio genetiko izugarria dau­ka: historian zehar tankerako arazoren bat izan badu, be­rriz berdin jokatuko du. Bestela, erremedioa bilatzen saiatuko da. Frantziakoak ari dira erreakzionatzen».

Hernaniko 300 erlauntzak arriskuan
Tranpak jarrita, eta erlearen erreakzioaren zain, erlazainak kezkatuta daude aurten zer gertatu behar duen. Hernanin, 14 erlazain badira, eta gutxi edo gehiago, 300 erlauntza inguru izango dira (erlauntza bakoi­tzak 50.000 edo 80.000 erle izan ditzake). Naparralden, Apa­rrain­en, Uxokoerrekan, Epelen, Osi­ñagan, Akarregin, Jaure­gin... Polinizazioa erleek egiten dute, neurri haundi batean, eta beraz, epe ertainean, uzta eta produkzioetan antzeman liteke, etsai berriaren eragina.

Liztor hiltzailea
(Vespa velutina nigritorax)
Jatorria: Asia (India, Indo­ne­sia, eta Txina).
Generoa: Vespidae,
liztor haundia.
Tamaina handiena: 3 cm langileek eta 5 cm erreginak.
Itxura: beltza, ertz hori-laranjak. Hanka muturrak horiak. Aurrean bi pintza indartsu. Eztena, 6 mm-koa.
Abitata: leku menditsuak, baso eta hezetasun haundiko lekuak.
Kabia: lurretik 15 metrora egiten du, zelulosazkoa. 70 cm luze, 55 cm zabal. 10.000 liztor kabitzen dira.
Janaria: frutetako glukosa eta erleak ematen dizkiete kumeei.

Liztor alfareroa, arriskurik gabeko liztor kanpotarra
Liztor alfareroa ‘ontzigilea’, Sceliphron curvatum aur­kitu du Julian Urkiolak Agi­ña­gan, bere lurrezko kabi eta guz­ti. Espezie hau inbasorea da, ez da bertakoa, eta Euskal Herrian ez dute beste inon aurkitu. Egur zerra edo zerrategi baten on­doan aurkitu zuen Urkiolak. ‘Inbasorea’ da, Europako lu­rralde asko konkistatu dituelako, baina ez dirudi bestelako arriskurik duenik. Lurrez egiten ditu kabiak, 25 mm ingurukoak, lurrezko-ontzi itxu­rakoak; hortik bere izena. Armiarma hilak sar­tzen ditu ontzi barruan, ku­meen­tzat jatena. Izatez, Asia­koa da (Kazajistan, Ta­yikistan, Kirguisia, Uzbekis­tan, Afganis­tan ekia, Pakistan, India eta Ne­paleko iparrak). Europa osoa konkistatu eta gero, 1999an, Giro­nan aurkitu zuten, ustez pirineoetatik sartuta; geroztik, Ara­gon, Avila, Soria, Teruel, Valla­do­lid, Burgos, Gua­dalajara, Madril eta Segovian aurkitu dute. Orain, Gipuzkoan.