EHUko ikasle talde bat Hernanin ariko da ikerketa lan bat egiten, liztor asiatikoaren (Vespa velutina) feromona bilatu nahian. Julian Urkiolaren eta Agustin Zabalaren erlategietan egingo dute ikerketa, udazken aldean hasita. EHUk diruz lagunduko du azterketa, urte bat baino gehiago iraungo duena. EHUko ikasle baten tesia da, eta talde bat osoa ariko da lanean.
Hernaniko Kronika Urkiolarekin bildu da. Erlezainen Elkarteko Lehendakaria pozik dago ikerketa hau dela-eta, baina hala ere, gauzak lasai hartu behar direla dio, borroka honek luze iraungo omen duelako.
«Bide berriak probatu behar ditugu, baina errezeloa daukat luzerako joango dela borroka hau»
Neiker eta EHU, feromonaren bila
Feromona bat bilatzea da erremediorik onena, itxura denez. Horretan ari da Neiker azken urteetan, eta orain EHUk ere bide berari heldu dio. «Helburua berdina da, baina uste dut metodoa aldatu egingo dutela».
Helburua, feromona lortu, eta hortik likido bat sortzea da, Vespa velutina bakarrik erakarriko duena. «Bakarrik» horri berebiziko garrantzia ematen dio Urkiolak. Berak dioenez, selektiboa izan behar du, bestelako intsektuak erakarriko ez dituena. «Guk ez dugu ezer beste zomorroen kontra. Tximeletak, elbiak, erleak, bertako liztorrak... horiek onak dira, eta gainera agente polinizatzaile gisan estimatu egin behar dira. Zerbait behar dugu liztor asiatikoa bakarrik erakarriko duena, selektiboa, beste intsektuak pakean utziko dituena».
Eta hori oso zaila da. EHUko taldeak ikerketa bide berri batetik planteatu du. Ikusi egin beharko da emaitza.
«Zerbait behar dugu liztor hau bakarrik erakarriko duena, selektiboa, beste intsektuak pakean utzita»
Hainbat faktore, erremedioa luzatu dezaketenak
«Bide berriak probatu behar ditugu, baina errezeloa daukat luzerako joango dela borroka hau», dio Urkiolak. Hainbat arrazoi ditu erlezainen lehendakariak hori esateko. «Lehenengo, feromona hori bilatu egin behar da, eta gero, feromona hori sintetizatu, guk erabili ahal izateko. Horrek beste hainbeste denbora eskatu lezake. Enpresaren batek hori lortzen badu, errentablea bada soilik aterako du merkatura...». Frantsesek urte asko daramazkite liztorra ikertzen, eta oraindik emaitzarik ez izatea esanguratsua da Urkiolarentzat. «Posible da feromona hori lortu izatea, baina oraindik ez dute merkaturatu ezer».
«Erlezain kopurua %5 jaitsi zen
2012-13 kanpainan. Ikusi egin behar hemendik aurrera zer gertatzen den»
Erlezain kopurua behera
Pixkanaka, erlezain kopurua behera dijoa. Gipuzkoako Elkarteak 500 bazkide inguru ditu, eta 2012-13 kanpainan %5 jaitsi omen zen kopurua. Hala dio Urkiolak, «bajak eta altak kontuan izanda, %5 jaitsi zen erlezain kopurua. Ikusi egin behar hemendik aurrera zer gertatzen den». Urte txarrena 2012a izan zen. Erlezain askok erleen %40 galdu zuen, eta dena galdutakoak era baziren. Panorama ikusita, askok utzi egin dituzte erleak, erremedio baten zain. Kezkatuta dago lehendakaria, «adineko erlezain asko dago, eta nere kezka da, erremedioa bilatzen badugu ere, gero ez direla horiek berriz erlezaintzan hasiko».
Espero ez ziren albiste onak
Dena ez da txarra ordea. Espero ez zena gertatu zen iaz, eta neurri haundi batean, eguraldiaren kulpaz. Liztor asiatikoak egur batean esnatu ziren udaberrian, baina martxotik ekainera euria egin zuen, eta horrek sekulako meila egin zion. «Erlearentzat ere ez zen urte ona izan, hori egia da, baina liztorrari ere iaz paliza haundia eman zion eguraldiak. Udazkenean oso gutxi azaldu ziren, eta aurten ere gutxiago azaltzen ari dira», dio Urkiolak. Berak guztira
64 liztor harrapatu ditu udaberrian, eta Hernaniko beste erlazainak ere neurri horretan ari dira.
Beste datu esanguratsu bat izan litekeena: liztor asiatikoa (Vespa velutina) orain dela hilabete eta erdi inguru hasi omen zen ateratzen, eta martxo bukaerako euriek bete betean harrapatu dute. Horrelakorik ez zaio gertatu bertako liztorrari (Vespa crabro). Bertako liztorra oraintxe hasi da ateratzen, zer eguraldi egingo zuen tankera emanda bezala. Eguraldia izan ote liteke kanpoko liztorraren etsairik txarrena? Ikusteko dago.
«Iaz eguraldiak paliza haundia eman zion liztorrari. Aurten gutxiago azaltzen ari dira»
Penintsulan zabaltzen
Bitartean, Vespa velutina zabaldu eta zabaldu ari da. Ikusgarria da ze nolako abiaduran konkistatu duen Europa. 2005 inguruan sartu zen Frantzian, 2010ean penintsulan, eta 2014rako Galizia, Portugal, Katalunia eta abarrera iritsi da. Urkiolak 2011n esan zion Kronikari, errezeloa zuela liztor hau geratzeko etorri ote zen, eta hala dirudi zabalkundea ikusita, «2010ean sartu zen penintsulan, eta dagoeneko zabaldu da Galizia eta Portugaleraino, eta Pirineoetan Kataluniaraino. Bueno, garbi esateko, Kataluniara Olot-etik sartu da, eta orain Pirineoen lerroan behetik gora dator, Nafarroatik goitik behera dijoan bezala. Laister biek bat egingo dute, iada egin ez badute».