Kaxkoa, festan murgilduta!

Festaz blai izango da gaur Kaxkoa. Karmen Eguna os­pa­tu­ko dute egun osoan, Kale Na­gusian hasi eta Kar­da­ber­a­zetik atera gabe. Meza izango da abia­­­puntua, eta han­dik au­rrera, Dianak mar­­­katuko du fes­­ta­ren ha­sie­ra. Txupinazoa eguer­­diko 12:00­etan botako du­te, Chucla farmaziaren pa­re­an; izan ere, Alkate izen­datuko du­te Maria Teresa Cue­vas, sor­tzai­­learen alaba, eta orain­go bo­tikariaren ama dena. Kar­me­­e Mujikak ere, bertan ja­so­ko du ome­nal­dia. Segidan Bal­koi Le­hiaketa antolatu du­te, eta tri­ki­tixa­ren errit­moak gi­ro­tuko du eguerdia. Auzotar asko eguerdi par­tean el­kar­tuko dira, herri baz­karian. Arra­tsaldean, jo­koa nagusi: kartak, toka, igela eta botea. Umeentzako puz­garriak eta txo­k­olatada ez di­ra faltako, aur­ten ere. Eta bu­katzeko, ur­teroko tradizioa: sar­din ja­tea, Plaza Berrin.

KARMELE MUJIKA-OMENDUA: «Kaxkoan beti sentitu izan naiz oso gustora»

Ondo ezagutzen du Kaxkoko bizitza Karmele Mujikak. 32 urte egin ditu Haizea mertzerian, Kardaberaz kale hasieran. Jubilatzeko ordua heldu zaio, eta omenaldia egingo diote gaur, Karmen Egunaren harira. Ilusio haun­dia­rekin jaso du notizia, erreko­nozimendu txiki modura: «eskertzekoa da. Eguneroko bizitzan, hartu-eman haundia izan dut bertakoekin, eta no­tiziak ilusio haundia egin dit. Esan be­ha­rra dut or­dea, apuru pixka bat ere ematen didala... az­keneko egun hauetan nerbiosa antzera nabil!».  Kaxkoa asko eboluzionatu da urteen po­derioz, eta horren testigu izan da Karmele. Tra­fiko al­da­keta izan da garapen hori mar­katu duen pun­tuetako bat, Kar­da­beraz kalea kotxe tra­fikora zabalik zegoen le­hen eta orain herritarrek dute lehentasuna: «e­skertu nuen aldaketa hori, bai herritar be­zala, eta baita komertziante gisa ere». Eros­teko modua ere, asko aldatu dela dio Kar­melek, hala ere, lehengora itzultzen ari garela ai­tortu du: «denda ireki genuenean, hern­ania­rrek Hernanin erosten zuten. Urteetan kanpora joateko joera izan da. Eta azkenaldian ari da suspertzen, jendea kontzientziatua dago».

MARIA TERESA CHUCLA-ALKATE BERRIA: «Denok ezagutzen genuen elkar, umil bizi ginen»

Gutxik ezagutuko dute Kaxkoko bizimodua, M­a­ria Teresa Cuevasek baino ho­bet­o. 1916an jaio zen, orain Chucla farmazia da­goen ho­rretan, Kar­da­beraz eta Atzietako ixkinean. Bertan jasoko du gaur Alkate ma­kila, eta urtebetez, Kaxkoko zain­dari izango da. Aurretik ere, lan horretan buru-be­­la­rri ari­tutako da Maria Teresa, herriko ko­mertziorik za­harrenetako alaba baita, Cue­vas fa­marziakoa, egun Chucla izenarekin eza­guna. Alkate izen­datzearen no­tiziak ilusio haun­dia egin dio, berak dioen mo­duan «Hernani mun­­duko herririk zoragarriena baita». Do­nos­tian bizi da, baina edozein aitzakia ona izaten du, etortzeko: «joan den urtean gure desfilea ikus­tera etorri zen, eta ederki pasa zuen, oraindik ere gogoan du egun hura» dio Maria Jose Chu­cla Cuevas alabak, eta egungo bo­ti­kariak. Ga­rai bateko kontuez galdetuta, Maria Te­reseak dio, lehen elkar ezagutzen zutela guz­tiek: «beste mundu bat zen; orain in­di­bid­ua­lis­tagoak gara. Oso umil bizi ginen, pentsa, orain 97 urtetaz ari naiz... bizimodu  xumea zen». Aldaketa guztiak gertutik bizitu zituen Cuevasek: tranbia, Biteriko eskola, dantzaldiak, herriko  telefono bakarra...

EGITARAUA:

09:00, Meza Agustinetan, Kaxkoko hildakoen omenez.
09:30, Diana.
12:00, Txupinazoa jaiei hasiera emateko. Alkatea: Maria Teresa Cuevas. Omendua: Karmele Mujika. Jarraian, Balkoi lehiaketa, eta trikitixa Kaxkoan zehar.
14:00, Bazkari herrikoia, Plaza Berrin.
16:30, Karta-jokoa Kardaberaz kalean. Bikoteak: bi emakumez osaturikoak edo mistoak.
16:30, Toka, igela eta botea, Kale Nagusian.
17:00-19:00, Puzgarriak Plaza Berrin.
18:00, Txokolatada Plaza Berrin.
20:00, Sari-banaketa: kartak, jolasak eta balkoi ederrena.
20:00-22:00, Sardin-jatea.
22:30, Txupinazoa jaiei amaiera emateko.