Orbegozoko usaia sumatu liteke kajoi-artxibadore zaharrak irekitzean. Aldamenean, eguneroko lanean hain erabiliak ziren zeinbait pieza. Eta baita argazki-koadroak ere, Orbegozo fabrika bera zenaren esentzia gertu-gertutik ikusteko aukera ematen dutenak. Ez dira egun asko Segi Hiruk Orbe-Goxo zabaldu duela. Garai bateko Orbegozo lantegiko ofizinak zeuden horretan dago lokala, AMR parean. Orbegozoko su labe haundiak mermelada egiteko eltzeengatik ordezkatu dituzte; kafetegi txiki bat ere jarri dute, gosari, merienda eta bokadiloekin; eta aurretik aipatu bezala, lantegi honen esentzia mantentzen duen museo-txiki bat ere bada bertan.
Mermelada gazi eta gozoak, espezialitatea
Enplegu Bereziko Zentroa da Orbe-Goxo eta buruko gaixotasunen bat dutenei ematen die lana. Erramun Beltza da labe berri honen gidaria, eta berak erakusten die mermelada gazi-gozoak egiten bertako langileei. Ez da Segi Hiruk duen enpresa bakarra: plastikozko hondakinak bereizten, buztinarekin, hilerriak garbitzen... aritzen dira bertako langileak. Orain urte gutxi lore-negutegi bat ere zabaldu zuen Segi Hiruk Portutik Karabeleko bideetako erriberetan. Uholde lurrak izaki, negozioa ez zen nahi bezain ondo joan. Orain, erronka berri honetan jarriak ditu Erramun Beltzak indar guztiak: «hura ez zen ondo joan, eta zerbaiten bila hasi beharra sentitu nuen. Bertan lan egiten zuten langileentzat irtenbide bat bilatu nahi nuen, eta 100% posible izan ez bada ere, batzuk rekolokatu dira hemen eta han, eta horrek indarra ematen du».
Gironako La Fajeda enpresan hasi zuen ibilbide berri hau Erramun Beltzak, Fundación Aliciaren laguntzarekin. Mermelada artesanalak egiteko prozesu guztia ikasi zuen bertan eta hori Euskal Herrira, Hernanira ekarri zuen: «han ikasitako errezetak egokitu egin ditugu hemengo baldintzetara. Izan ere, hango ura eta hemengoa ez da berdina, eta hori askok uste baino gehiago nabaritzen da zaporean. Bestalde, sukaldatze estiloa, zaporeak... ere ez dira berdinak han eta hemen. Mediterraneo aldean espezie asko erabiltzen dituzte, eta hemen ez gaude hain ohituta. Beraz, urtebeteko lanketa edo prozesu bat egon da tarteko, bertan ikasitakotik hemen salgai jartzeraino».
«Lore negutegien proiektua ez zen ondo atera eta langile haiei zerbait eskaini beharra sentitu nuen. Batzuk rekolokatu ditugu eta horrek indarra ematen du»
Tostadarekin jateko, edo otorduei laguntzeko
Bederatzi mermelada edo maridaje formulatu dituzte Orbe-Goxon. Ohizko zaporeak dituzte batzuk, beste batzuk, nahasketa bereziagoak dira: naranja, naranja-txokolatea, sagar gazi-gozoa... Eguneroko otorduei ukitu berezia emateko mermeladak ere badituzte, arraia edo haragia laguntzeko aproposak: tipula, azenario eta perejila, piperra...
Bederatzi mermelada hauen errezeta edo osagarriak nahi dituztenek aukeran dituzte Orbe-Goxo kafetegiaren kristaleran edo eskaparatean dituzte.
Diputazioaren laguntza
Enplegu Bereziko Zentroa izanik, lokalaren prezioa adosteko garaian Diputazioaren babesa izan dutela azaldu du Erramun Beltzak: «hasieran aipatutako laboratorio lan hori Martutenen egin genuen, eta bitartean leku apropos baten bila ibili ginen. Bueltan-bueltan Hernanin bukatu dugu berriz ere. Alkilerra adosteko garaian Diputazioaren laguntza izan dugu, eta baita proiektua bera garatu eta baimenak lortzeko ere. 150 metro karratuko lokala dugu, eta horrek ahalbidetu du, mermealda fabrika edo laboratorio txikia jartzeaz gain, kafetegia eta metalgintzarekin lotura duen museo txikia jartzea.
«Lan duina izatea bilatzen dugu, luzerako izango dena»
Segi Hiruren helburu nagusietakoa da bertan lan egiten dutenek baldintza eta soldata duinak izatea. Lana beraien baldintzetara egokitutakoa izatea ere garrantzitsua da, Erramun Beltzak dioenez «edozein lan ez da balekoa, gainera luzerako proiektu bat izatea bilatzen dugu». Lan baldintzataz aparte, epe luzerako lana izatea ere bilatzen du Segi Hiruk, urte batzuk bertan pasatzeko aukera ematea alegia.
«Pertsona hauek lan baldintza eta soldata duinak izatea bilatzen dugu; edozein lan ez da balekoa.
Epe luzerako lana izatea ere garrantzitsua da beraientzat, aurrera egiteko aukera bat izan dezaten».
Mermelada fabrika edo laborategi txikia da Segi-Hiruren azken proiektua, baina badituzte beste enpresa batzuk, dozenaka langileri lana ematen dietenak. Hernanin bertan esaterako, Atez Ateko plastiko bilketarekin lotuta dagoen enpresa bat dute. 40 langile inguruk sailkatzen dute bertan, inguruko enpresetan biltzen den plastikoa «Gipuzkoan aurrenekotakoak gara sektore honetan. Lan erraza da beraientzat, oso egokia. 12 urte damakizkigu hori egiten eta gustura gaude» dio Erramun Beltzak. Langile gutxiago dituzten enpresak ere baditu Segi-Hiruk. Hasieran aipatu bezala, buztinarekin aritzen dira lanean edo hilerriko garbiketak egitera ere dedikatzen dira; «Hernanin ere, aritu izan gara gisa honetako lanak egiten» dio Erramun Beltza arduradunak.
Victor Goikoetxea - pintorea: «Orbegozok aldaketa haundia ekarri zuen, eta ez da orduko arrastorik geratzen»
Lemur fundaziotik berreskuratutako piezekin dekoratu dute Orbe-Goxo. Victor Goikoetxea pintore hernaniarra izan da arduraduna.
«Ekonomiaren garapena, lanpostuak, inmigrazioa, auzo berriak, askatasuna... ekarri zituen Pedro Orbegozo enpresak Hernanira» dio Victor Goikoetxea pintoreak, enpresak izan duen bilakera gogora ekarrita. Herriko enpresa nagusienetakoa izatetik, arrastorik ez egotera pasa garela dio artistak, eta horregatik, ilusio bereziarekin heldu diola Orbe-Goxo proiektuari. Metalgintzaren bueltan dago girotua edo dekoratua kafetegia, eta lan horretaz arduratu da Victor Goikoetxea, piezak berreskuratu eta egokitzeaz: «Lemur fundazioa lan haundia ari da egiten memoria industriala berreskuratzeko, eta bertatik ekarritako piezak egokitu ditugu kafetegia girotu eta museo txikia osatzeko: fundiziorako erabiltzen ziren zeinbat molde, kajoi-artxibadore zaharrak, piezak alde batetik bestera eramateko karroa...»
Gisa honetako fabrikek kantina txiki bat izaten zuten, langileak elkartzeko, eta ideia hori berreskuratu nahi izan dute Orbe-Goxon: «Orbegozo zenaren ofizinak zeuden lehen eraikin hau dagoen tokian. Esentzia eta nortasun hori mantendu nahi izan dugu: kafetegiko mahaiak, mostradorea, lanpara zaharrak... guztiak dira berrerabiliak».
Langile ohiei, gonbitea
Ateak zabaldu zituztenetik kanpoko pieza erraldoiak erakarrita edo, Orbogozoko langile ohi asko gerturatu dira: «asko emozionatzen dira, oroitzapen asko... Nik bertako langile izan zirenei gonbidatu nahi diet, ikustera».