|
Iñaki Arratibel - Hirigintza eta Ingurugiro arduraduna
´Sagardoaren museoa egiteko
badaukagu asmoa, ez dakigu nola geldituko den baina martxan dago`
Azken bolada honetan Hernani herria asko aldatu da. Hori dela eta, Iñaki
Arratibelen bila joan gara galdera batzuk egitera. Iñaki Arratibel Hernaniko
zinegotzia dugu. Hirigintza eta Ingurugiro arduraduna.
Zenbat urte daramazu udaletxean lanean? Eta kargu honetan?
Zinegotzi bezala 1991tik, 14 urte, eta kargu honetan hirigintza lanetan
2003tik, 2 urte.
Zure ustetan zein dira herriko proiekturik garrantzitsuenak?
Momentu honetan Arau Subsidiarioak. Herriak antolatzeko duen arau
urbanistiko bat.
Martxan dauzkazuen proiektuak noiz ikusiko ditugu bukatuta?
Beno, segun. Batzuk berehala eta beste batzuk beranduago. Arau
Subsidiarioak martxan egongo dira edo indarrean egongo dira hemendik urte
batzuetara igual 2-3 urtera. Baino aldiz, beste proiektu batzuk ba laster,
piszinak adibidez datorren urtean.
Eta trafikoa nola bideratuko duzue?
Trafikoa bideratu behar da parte hartzen duten alde guztiak kontuan
hartuta. Trafikoa da mugikortasuna eta mugikortasunean parte hartzen dute
kotxe pribatuek, oinezkoek eta garraio publikoa erabiltzen dutenek.
Orduan denek hartu behar dute parte, jakinez lehentasuna zerk izan behar
duten. Gure ustez lehentasuna izan behar dute oinezkoek eta garraio publikoa
erabiltzen dutenek.
Epe laburrean zein proiektu jarriko duzue martxan?
Epe laburrean, obra batzuk hasiko dira, datorren astean piszinarena
adibidez.
Hainbat proiekturen zurrumurruak entzun ditugu. Egia al da igerileku
proiektuarekin aurrera jarraitzeko asmoa duzuela? Eta sagardo museoarekin?
Horrela bada non egingo dituzue? Noiz? Eta nola?
Bai, proiektua laster aurkeztuko da. Gertatzen dena da: proiektu
horretan parte hartzen du Udalak eta Diputazioak nahi dugu parte hartzea;
gero sagardogileek, baina proiektua laster aurkeztuko da. Zertan geratuko
den ez dakigu baina martxan dagoela bai. Zurrumurrua baino gehiago da. Ez da
zurrumurrua.
Horrelako proiektuetan kontuan hartzen al dituzue herritarrok jasaten
ditugun arazoak, eragozpenak...?
Noski, proiektu guztietan egoten da esposizio publiko bat eta horietan
behar bada ez dute askok parte hartzen baina batzuk hartzen dute eta askotan
hartzen dira kontuan.
Zein neurri hartzen ari zarete Hernanin inguruarekiko, bai airearen
kalitatean, bai uretan, zaratan...?
Inguruarekiko... Inguruarekiko gai asko daude kontuan hartzekoak
(airearen kalitatea...) Bai, horretarako egiten da mapa bat eta mapa
horretan agertzen dira zeintzuk diren problemak. Zarataren mapa egiten da
eta jakin non dauden zarata-kutsadurak eta non diren iturriak, zarata horren
iturriak zeintzuk diren eta bakoitzari ba bere irtenbide bat eman. Askotan
igual izaten da zarataren iturria industria edo batzuetan izaten da trafikoa.
Orduan jakin behar da kasu konkretu bakoitzean zer egin.
(Beno eta azken galdera gure buruari zuzenduta) Zein asmo daukazue
gazteentzat?
Gazteentzako... beno ba hor badago ingurugiroko politikaren barruan
"Agenda 21" topagune bat eta topagune horretan aurkezten dira proposamenak,
iniziatibak... eta abar.
Orain egingo da, aurkeztuko da, ekintza plana. Ekintza plan horretan badaude
hainbat iniziatiba gazteei zuzenduta, eta iniziatiba horiek ez daude itxita,
irekita egongo dira eta irekiko da esposaketa publiko bat. Hori da momentua
ekintza plan horretan parte hartzeko, proposamen zehatzak aurkezteko. Orduan,
aurkezten den ekintza plan horretan gomendatzen dizuet parte hartzea
proposamen konkretuetan.
|
Aupa Etxebeste!
Zuzendariak: Asier Altuna eta Telmo Esnal
Aktoreak: Ramon Agirre, Elena Irureta, Iban Garate, Pako Sagarzazu
Generoa: Komedia beltza
Iraupena: 97 min.
Urtea: 2005
Hizkuntza: Euskaraz. Azpitituluak ditu gaztelaniaz.
Film honek, família baten "opor bereziak" kontatzen
dizkigu.
Pelikula honen aktore, eta betetzen dituzten paperak honakoak dira:
Pako Sagarzazuk Luziano aitonaren papera egiten du. Elena Iruretak ama
Maria Luisa ordezkatzen du. Iñaki semea da eta Iban Garatek antzezten du.
Eta azkenik, Ramon Agirrek Patrizioren pertsonaia betetzen du. Aktore hau
da protagonista eta herriko alkatea izateko hautagai. Hauek guztiek
herriaren aurrean irudi ona izateko plantak egin behar dituzte.
Etxebestetarrak oporretara irten behar duten egun berean dirurik gabe
geratzen dira. Negozioa gaizki doakie, bankuek kreditua kendu diete,
txartelak blokeatuta dauzkate eta ezinezkoa izango zaie uda Marbellan
igarotzea. Nola moldatuko dira, haien egoera larria inork jakin ez dezan?
Etxean gordeta igaroko dituzte oporrak. Itxurak alde batera utzi eta euren
arteko gezurrak eta miseriak elkarri aurpegiratu ondoren, bizitzako
oporrik onenak pasako dituzte.
Filmaren zuzendariak bi dira:
Lehenengoa, Asier Altuna, 2002an "Topeka" idatzi, zuzendu eta produzitu
zuen eta hainbat jaialditan saritua izan zen. Bigarrena, Telmo Esnal, zine
eta telebista tekniko lan egin du; film labur batzuetan Asier Altunarekin
gidoigintzan parte hartu zuen, esate baterako: Txotx eta 40 Ezetz.
Pelikula hau barre egiteko gogoa duen edozein adinetako pertsonari
gomendatzen diogu.
Euskara hutsean filmatutako lehen luzemetraia da, eta gure ustez, oso ona
eta dibertigarria da.
|
|
Sagarrondotik sagardora
Hauxe da SAGARDOAREN PROZESUA pausoz pauso.
Sagar bilketa: Inguruko sagastietan baserritarrek biltzen dutena eta
atzerritik kamioiez ekartzen dutena, hemen nahikorik ez baitago.
Garbiketa: Sagarrak urarekin garbitzen dira, sagarrekin datozen belar,
hosto eta harritxoak kentzeko.
Aukeraketa: Onak birringailura doaz eta matxaka izeneko makina batean
zatitzen dira. Sagar ustelak abereak aprobetxatzen dituzte.
Txikitutako sagarrak tolarera doaz, hemendik zukua lortzen da.
Matxaka-Prentsa: Prentsa mekanikoa, hidraulikoa edota pneumatikoa
izan daiteke, hemendik muztioa ateratzen da.
Muztioa upelera doa eta han hartzidura gertatzen da: Hartziduran,
muztioaren azukrea alkohol bihurtzen da. Muztio zakar, gozo eta lodikotea,
sagardo arin, lehor eta bizia bilakatzen da.
Hartzidurak bi fase ditu: aurreneko bi edo hiru astetan, apar asko askatzen
da eta ondoren, sagardoa garbituz doa eta ia ez du aparrik botatzen.
Orain UPELAri buruz hitz egingo dugu.
Egurrezko upelak osagai hauek ditu: goiko zuloa, burua, kardia,
leihoa, beheko zuloa, uztaia, hondoa, azpi zura eta txotxa.
Upelen tamainak: Barrikotea 100 litro arte, Barrika 100-600 litro
bitartean, bukoia 600-1000 litro bitartean eta upela 1000 litro baino
gehiago.
Upelen garbiketa: Nahitanahiezkoa da ontziak urtero garbitzea,
aurreko urteko sagardoak utzi dituen hondarrak kentzeko. Bestela, sagardoak
barrika-gustua hartzen du.
Sagardoa egiteko Sagar Barietateak askotarikoak dira.
´Sagarra nolakoa sagardoa halakoa`. Zapore guztietako sagarrak erabiltzen
dira.
Garratzak: Errezil sagarra, Txalaka, Berde mikatza ,…
Mikatzak: Urdin sagarra, Goikoetxe sagarra, Haritza,…
Gezak: Txori-sagarra, gorri-txikia… erabiltzen dira sagardoa egiteko.
Hernanin 12 sagardotegi daude, hauek dira batzuk: Alberro, Akarregi,
Larregain, Zelaia...
Sagardoa Euskadin ezezik mundu osoan ere edaten da. Gehien edaten dutenak
gazteak dira eta beraien kontsumoa goraka doa.
Europan sagardoa egin eta edaten da Belgika, Alemania, Austria eta beste
leku batzuetan ere. Sagardoa ibero-amerikako herrialdeetan ere aurki daiteke.
Munduan zehar sagardoa edo udare-sagardoa egiten da, metodo hori jarraituz,
adibidez Hego Afrikan, Australian eta Zelanda Berrian.
Aurtengoa ere martxan dago eta inguruko jendeak, garaia heltzen denean,
gozatuko du. Guk, geure aldetik, bi gomendio besterik ez, batetik ondo pasa
eta bestetik Hernaniko herria, kaleak eta giroa errespetatu eta zaindu.
TXOTX!!!!! |
II Gerra karlistan Hernaniko Udaletxea
erre egin zen
Gerrate karlistak Euskal Herrian arazo politikoengatik
eman ziren; borboitarrek foruak kendu zizkigutelako 1833an.
1837ko apirilaren bukaeran eta maiatzaren hasieran, Hernaniren kontrako
erasoa hasi zen. Karlisten eta liberalen aldeko bandoak oso nabarmenak
izan ziren Euskal Herrian; liberalak (Isabelen jarraitzaileak) hiritarrak
ziren eta karlisten aldekoak (Karlosen jarraitzaileak), berriz,
nekazariak.
1837an liberalek udaletxeko hainbat dokumentu erre eta beste asko leihotik
jaurtiki zituzten. Egun hartan ere, liberalek Hernani bereganatu zuten.
Udaletxearen historiarekin jarraituta, 2. Gerrate Karlistan (1872-1876)
udaletxeak Santiagomenditik bonbardeoa jasan zuen eta horren ondorioz
Hernaniko udaletxea erre egin zen, barruan zeuden dokumentu askorekin.
Hernaniko okupazio militarrari dagokionez, 1874ko maiatzaren 30etik ia
gerratearen bukaeraraino inguraketa isolatzailea jasan zuen herriak.
Inguraketa hau desagertu zenean udaletxea berreraikitzeari ekin zioten.
Gaur egungo udaletxearen edertasuna eta dotorezia suntsiketaren ondoren
egindako proiektuaren ondorioa da.
|