|
USO Soloma bandaren bat ikusia dute Oriamendi inguruan, baina, oraindik
ehiztariak beste aste pare bat behintzat itxoin beharko dute usoa ondo
etortzen hasteko. Jende askok oporrak hartuko ditu ehizerako. Mendietan
izango da tiro hotsa, eta iluntzean ehiztari ilara luzeak ere bai
Txantxangorrin, postu baten esperantzan. Dagoeneko, ordea, Hernaniko ehiza
postu guztien zozketa martxan da. Ehiztariek atzo estreinatu zituzten
Akola-Larre-Gain-Igoin mendietako postuak eta Asketa-Antxista-Etzalakoak.
Oriamendi-Arizmendi-Altzeagainekoak, berriz, abuztuaren 14tik daude martxan,
batez ere tortolatarako. Txantxangorri elkarteak Hernanin Txantxangorri Elkarteak gestionatzen ditu postuak. Denera 128 daude hiru mendi inguruetan banatuta: Berrogeita hamar postu, eta onenak, Adarra menditik Aranorako bideko mendigainetan daude. Horiek dira goiena daudenak eta hor botatzen dute uso eta birigarro gehiena. Iaz, Hernaniko postuetan botatako 450 usoetatik 305 postu horietan bota ziren. Larre-Gain-Akola, Igoin inguru horretan, beste 40 postu daude, eta gainerako 38ak beheko mendietan daude: Arizmendi, Oriamendi eta Altzeagainen. Altzeagaingo postuak, bederatzi denera, aurten sartu dira aurrenekoz zozketan, eta gora-beherak ere izan dira. Batean, postuak erre egin zituzten, eta beste batean zulatu. Txantxangorrik uste du postu horiek zozketatzerik nahi ez zuten jendeak egindako lanak izan direla. Beheko horietan ere usoa sartzen da, baina, batez ere birigarroa botatzen da eta tortola ere bai. Iaz, 30 tortola bota zituzten. Aurten, garaia azkenetan eta oso gutxi sartu omen da, Txantxangorrin adierazi digutenez. Postuak berritu eta postu inguruak garbitu Postuak urtero berritzen dituzte eta horrek badu bere lana. Txantxangorrin koadrila osatu, eta banan-bana txukuntzen dituzte denak. Postuak, eta postu aurreko inixtorra eta sasiak ere garbitzen dituzte, usoa eta birigarroak bilatzeko. Pasea bukatzean, berriz, kartutxoak bildu eta berriz garbitzen dute dena. Gero, Udalak, Diputazioak eta Federazioak zertifikatzen dute mendiak txukun gelditu direla. Aurten, Txantxangorrik poltsa bana emango die ehiztariei kartutxo azalak botatzeko. «Usoa orain ez da lehen bezala sartzen» Ehiztari askok darabilkiten kontua da orain usoa ez dela lehen bezala sartzen, eta gehiena kostatik pasatzen dela. Iritzi berekoa da, Jose Martin Tijero, ehiztaria bera ere, Txantxangorriko lehendakaria. «Bai, egia da, bai, lehen hemen gehiago sartzen zen. Orain, Getari, Zumaia, Deba alde hori, Mutriku... horiek dira uso leku onak, eta orain dela 15-20 urte ez zen horrela. Batzuk esaten dute, A-8 autopistak ekarri duela aldaketa hori, eta orain barrura nekezago sartzen dela». Hala ere, Tijerok aitortu du iaz izan zirela pase egun politak. Usoa etortzea bakarrik ez da nahikoa, ordea. Hernaniko Postuetan ondo sartuko bada, haizea behar du, haize dezentea, bestela oso altutik joaten direlako. Batzuk ez dute usoa errespetatzen Pase egun ona eta haizea fuertea izanda ere, bada ehiztari batzuen jokabide bat usoa postuan ondo sartzea oraindik eta gehiago zailtzen duena. Batzuetan gertatzen da uso banda halako postuetara bete-betean sartzera dijoala ikusiarren, norberari birigarroa sartu eta hari tiratzea, eta orduan usoak buelta ematen du edo izutu egiten da behintzat. Joxe Martin Tijeroren esanetan, hori ez da hemengo kontua bakarrik: «leku denetan gertatzen da hori, eta orain ehiztari gehiago ibiltzen denez, ba, oraindik eta gehiago. Usoari ondo sartzen utzi ezkero, asko gehiago botako litzateke, eta ez hemen bakarrik, denean». 700 lizentzia eta 6.000 ehiztaritik gora zozketetan Datuek horiek zerbait erakusten dute Hernanin ehizak zer inzidentzia duen. Zazpirehun pertsonatik gora dute ehizeko lizentzia, eta pase garaian 6.000 ehiztaritik gora pasa da Txantxangorriko zozteketetan. Ehizerako joera gora edo behera dijoan galdetuta, Joxe Martin Tijeroren esanetan, gora behintzat ez dijoa. Geroz eta zailagoa da baimenak ateratzea, 18 urtez beherakoek gurasoen baimena behar dute... eta horrek denak jendea atzeratu egiten du. «Eta badakizu, ehizean gazterik hasi ezean, gero zaila izaten da» dio. Kotoetara Pase garaiko datu horiez gain, kontuan hartu behar da hemen ez dagoela apenas ehizarik, eta jendea Hernanitik kanpora joaten dela, kotoetara: Nafarroara, Soriara, Toledora, Zamorara, Rioja, Burgosera, Palentziara... Usotara ez ezik, eperretara, galeperretara, erbitara, basurdetara eta abar joaten dira. Normalean koadrila fijoak izaten eta mendi osoa hartzen dute beretzat. «Mendizaleekin ez da arazorik izaten» Ehiza garaia ez da mendira joateko boladarik lasaiena izaten. Hernaniko kasuan, Joxe Martin Tijerok dio ez dela mendizale eta ehiztarien arteko arazorik izaten. «Hernaniko kasuan, postu aurretik ez da biderik pasatzen, Etzalako tarte txiki batean izan ezik, eta alde horretatik, ez da arazorik izaten. Gainera, postu bakoitzean kartel batzuk jarrita dauzkagu ehiztariak errespetatu beharreko arauak zein dira azaltzen duena; eta arauetako bat da, noski, mendizaleak eta ingurua errespetatzea. Gero, gora-behera puntualen bat gerta litekeela? Askotan, gauza borondate kontua ere izaten da ezta, eta borondatea izan ezkero, ez dago zertan inongo arazorik egonik».
|
128 Ehiza postu |
Ehiza postuak iluntzero zozketatzen dira eta zozketa Txantxangorrin
egiten da. Tijero lehendakariak garbi azaldu du mekanismoa: «Izen ematea
libre da denentzat, bazkide izan edo ez. Postuak hiru zonaldetan banatuta
daude, (Oriamendi, Akola eta Asketa) eta zona bakoitzak zozketa propioa du.
Ehiztariak hiru zonatako bakar batean eman lezake izena, sarrera bat
ordainduta. Zortzietan bukatzen da izena emateko ordua. Datuak ordenadorean
sartu ahala, pantaila haundi batean agertzen dira, nor bere izena eta zona
bakoitzeko izen-listak garbi ikusteko moduan. Pantaila hori aurten jarri
dugu. Zortzietan, programa informatiko baten bidez zozketa egiten da, eta
pantaila haundi horretan azaltzen dira postu bakoitza zeini tokatu zaion».
|
|
Gipuzkoa osoan bezalaxe, Hernanin ere bertako ehiza asko urritua dago. Basurdea eta korzoa dira ugaritu direnak, eta dezente gainera. Baina, espezie gehiagorekin ere saiatu izan dira. Ez du fruturik eman, ordea. Orain dela urte batzuk, eperra, faisanak, erbia eta konejua zabaltzen saitu ziren Txantxangorri eta Diputazioa. Aparrainsoron eta Uxokoerrekan jarri zituzten propio lekuak kumeak ekarri, bertan hazi, bertara ohitu eta askatzeko. «Bajinat lan egin du jendeak hor, eta Diputazioak diru pila ederra utzi zuen, baina, askatu orduko desagertzen ziren. Batzuk umatu ere egiten ziren, baina, alperrik. Basoak oso zikin daude, eta pistia izugarri dabil: jinetak, uroiak, azeriak... horiek jaten zituzten denak. Zapeleitzak ere bai: behin arbol zulo batean kriston hezur pila bilatu genituen, zapelaitzak eramandako eper eta faisanenak». «Ezin da, hemen ezin da, -esaten du etsita Tijero. Basurdea eta korzoa bai, horiek dira ugaritu diren bakarrak». |