«Neri ere kosta egiten zait hau guztia egin dudala sinestea»

«Bada sinestu ere egiten ez didan jendea, eta normala da, neri ere kosta egiten baitzait askotan, hau guztia neronek egin dudala sinestea. Bizi osoko lana dago hemen!». Ez dio gezurrik Daniel Pe­ralek. Larramendi kalean duen erdi tailer erdi museoan sartu, eta ez da txoko txiki bat bera ere libre ikusten. Han hemenka ditu zintzilik arrabitak, albokak eta albogueak, ogi-flauta edo ar­tzain-flautak, zanfoniak, sistroak, launne­dak, txaramela edo goilareak, sareca errusiarra... Guz­tira, hari-igur­tziko eta bestelako 500 tresna baino gehiago eta 60tik gora alboka egin ditu azken 50 urteetan.

Herriminari aurre eginez
Villanueva de la Peñan (Palen­tzia) jaio zen Daniel Peral Peral duela 78 urte. Baina txikitatik Reinosan (Kantabria) bizi izan zen. Forja astuneko maisu izan da urtetan, eta lan horrek, hain zuzen, ekarri zuen Hernanira. «Abendua­ren 9an bete ziren 50 urte Hernanira etorri nin­tzela. 28 urte nituen orduan, eta Or­be­gozon lan egitera etorri nin­tzen. Gero ezkondu eta...».
Erraz moldatu zen Peral hemengo bizimodura, baina ez zuen sekula sorlekua ahaztu. Txikitako oroitzapenei ti­raka, etorritako urtean bertan ekin zion soinu-tresnak egiteari. «63 edo 64an egin nuen nire lehenengo arrabita, pinu eta kobrezkoa. Oso ku­ttuna dudan beste bat da indigaztain egurrezkoa, pieza ba­k­a­rrekoa, Kon­postelako eliz atariko irudian agertzen de­na­ren kopia. Ereduren bat hartzen dut, bai­na nire pieza guztiak originalak dira. Disko astrolatikoa ere egin nion, hau da, an­tzi­nako kantabriarrek eguz­kia gurtzeko sortutako ikurra, he­mengo lauburuaren tankerakoa. Izan ere, euskaldunak eta kantabriarrak le­hengusuak ga­­ra! Az­kenik, be­ti jartzen di­tut nire inizialak; DP. Eta guztia egiteko 3-4 makinarekin mol­datzen naiz. Izan ere, ma­ki­nek esklabizatu egin gaituzte. Ha­laxe da­go artisautza! As­ko ko­mer­tziante huts bihurtu dira...».

Egile eta jotzaile
Txikitako oroitzapenak, or­dea, ez dira tresnaren itxura go­go­ratzera mugatzen. Hala, egi­le izateaz gain, jotzaile ere ba­da Peral. «Elurte haundiak izaten genituen, eta bizilagun baten etxetik bestearenera joanez pasatzen genuen den­bo­ra. Horietako bat azken arrabita jotzailea nuen: Anto­nio Lope Morante, Lin el ai­roso. Orduan entzundakotik eta nire aitarengandik ikasitako bertso eta doinuetatik da­torkit afizioa. Trobadore lana ere ondo ika­sia dut! Inpro­bisazioa argitasuna duenaren ukitua da».

Eta baita ikertzailea ere
Lehenengo arrabita horiek ez ziren izan egindako tresna ba­karrak. Hemen ezagutu zuen al­boka, eta hau egiten ere hasi zen, 1964ean bertan. Gero, 1984­ean-edo, 54 bat urterekin ju­bilazioa hartu zuen, Orbe­gozoko birmoldaketa zela-eta. Or­duan, buru-belarri hasi zen tailerrean lanean eta ikertzen: egunero 6-8 ordu inguru.
Horren erakusgarri dira eskuz idatzita dituen lauzpabost liburuak. Horietako batean, egindako tresna bakoitzaren erregistroa bildu du: noiz, eta zein tresna eta materialekin egindakoa den. «Herrian moztu diren zuhaitz gehienen egurrarekin egin dut tresnaren bat edo beste!» Beste ba­tzu­etan, berriz, albokaren jatorriaz jardun du: «Cervantesek dagoeneko aipatzen zuen alboguea Kixoten. Alboka euskalduna da, noski, hemen mantendu delako, baina penintsulako hainbat lekutan joko zen: beira-putzegileekin lotura du, adibidez; haiek ere arnasketa jarraitua egiten jakin behar baitzuten pieza politak osa­tzeko. Nik uste ara­biarrek ekarria dela, arrabita bera bezala. Alboguearen ada­rrak zu­ze­na­go­ak ziren, eta Euskal Herrian kurba haundiagokoak erabili dira, baina antzekoak dira».

Hariari tiraka nola jarraitu?
Egindako lanari jarraipena no­la eman kezkatzen du orain Peral. Juan Mari Beltranekin ikasi zuen alboka jotzen bi urtez, Hernaniko Musika Eskolan, baina gai­non­tzean, tresnak egiten, hai­en inguruan ikertzen eta tresna horiek jo­tzen bere kabuz ikasi du, eta ez du nahi egindako lana gal­tzerik. «Horixe esaten dit la­gun batek: `Da­niel! Hau guztia eza­gu­tzera eman behar duzu zurekin galtzea nahi ez baduzu!´. Arra­bita jo­tzen eta erroman­tzeak kanta­­tzen erakutsiko nuke, bai­na ez da­kit... Eta Mi­randa de Ergako beste museoarekin zer egin! Saldu, ez dut ezer saltzen, baina ez dadila galdu! Mila ofizio dituena ez da dirudun egingo, baina bai aberats!».