LIZTOR Asiatikoaren kabiak bikoiztu edo hirukoiztu egingo dira aurten Hernanin. 60tik gora kabi kendu zituzten joan den urtean suhiltzaileek; eta bere kabuz ere aritu ziren baserritar eta erlezainak; beraz, gehiago izango dira noski. Udazkenean kendu zituzten, eta 5.000tik gora liztor, eta 200 erregina inguru zeuden kabi bakoitzean. Aurten ere, prozedura bera mantentzea da Diputazioaren asmoa, hau da, udakezkenean kabi haundiak kentzea. Hernaniko Udalak ordea, aurre hartu nahi dio horri, eta Buruntzaldeko beste hainbat Udalekin batera, plan bat jarri du martxan: udaberrian egiten dituzten kabi txikiak suntsitzea. Marijo Garcia Babes Zibileko teknikariarekin eta Olatz Urrutibeaskoa Ingurumen teknikariarekin bildu da Kronika, egungo egoerari eta aurrera begira dituzten helburuei buruz hitz egiteko.
Kabi txikiak,
udaberrian
Orain arte egindako lana burutzeko, kabi haundiak kentzeko, baliabide asko behar direla diote bi teknikariek: «altu egiten dituzte, 20-40 metrora, eta horra iristeko, kamioi-eskailera bat behar da. Gainera, bertako erlezainek erabiltzen dituzten babes-jantziak ez dira nahikoak, liztor asiatikoak ezten haundiagoa baitu. Suhiltzaileek Frantzian erositako trajeak erabiltzen dituzte, lodiagoak, zerbait gertatzen bada, erasoa oso arriskutsua izan daitekeelako».
Kabi txikiak, primarioak, udaberrian egiten dituzte eta askoz errazago suntsitu daitezke. Teknikariek diotenez, askoz eskurago egiten dituzte eta txikiagoak izanik, liztor gutxiago izaten dituzte; beraz, kentzeko garaian ez da hainbesteko babesik behar.
Herritarren laguntza
Beste plan eta pausu guztiak bezala, hau ere erlezainekin aztertu ostean, Buruntzaldeko Udalek kabi txikiak kentzeko plana martxan jartzea erabaki dute. Eta etapa honetan, herritarren laguntza behar beharrezkoa izango da, edozeinek kendu baitezake kabi primario bat: «haundiekin bezala, hemen ere, neurri batzuk hartu behar dira. Diferentzia da, ez dela ikaragarrizko babesik behar».
Kabi txiki bat kentzeko eman beharreko pausuak ere zehaztu dituzte: «beti eguzkia atera aurretik edo sartu ostean kendu behar dira. Liztor guztiak barruan daudela ziurtatu behar da, eta erregina batez ere. Erregina kanpoan badago, ez dugu ezer egin. Kabia plastikozko poltsa batekin edo ur bidoi batekin estali behar da. Zulotxo bat egin, eta etxean dugun edozein intsektizida bota. 10-20 minutuan hilko dira guztiak, eta ondoren kabia kendu eta suntsitu egin behar da».
Zer lortuko da?
Arazoa erradikatzea ezinezkoa bada ere, kabi txikiak kenduta lortu nahi dute, kabi haundiek eta liztor asiatiko kopuruak behera egitea nabarmen: «neguan erregina atera egiten da kabitik, eta gainerako liztorrak hil egiten dira. Udaberrian ezkutalekuetatik atera, eta aurreneko kabiak egiten hasten dira, primarioak. Oso arrautza gutxi jartzen dituzte, langile batzuk lortzeko eta hauek izango dira kabi haundiak egingo dituztenak. Kabi txikiak suntsituz gero, liztor gutxiago, erregin gutxiago eta kabi haundi gutxiago; hori da gure helburua».
Herri batean egiteak eraginik izango ez zuela eta, erabaki zuten Buruntzaldeko beste herrietako teknikariekin harremanetan jartzea. Usurbil, Lasarte, Urnieta eta Astigarragako Udalekin jarriko dute plana martxan. Eta gertutasunagatik, Donostiari ere eskatu diote gauza bera egiteko. Gerora, Errenteria, Oiartzun, Pasaia eta Lezo ere sartu dira kanpainan.
Kanpaina, martxan
Zer egin eta nola egin erakusteko, kanpaina jarriko du martxan Udalak. Eskoletan eta parkeetan kartelak jarriko dituzte: «umeak oso kuriosoak dira, eta beraiek inork ikusten ez dituzten gauzak ikusten dituzte. Karteletan kabi primarioen argazkiak ageri dira, eta ohar bat, halakoren bat ikusiz gero, irakasle edo udaltzainei abisatzeko esaten duena». Hitzaldiak ere antolatu dituzte, herritarrei guztia azaltzeko. Egoitz Galarzak emango du, Erlezainen Elkarteko albaitariak. Biterin apirilaren 18an izango da, 19:00etan; eta Ereñotzuko kultur etxean, apirilaren 27an, 11:00etan. Horrez gain, azalpen guztia biltzen duen diptikoa banatuko dute etxeetan.
Azkenik, kabi haundiak kentzeko, bi traje jarriko dituzte erlezainen eskura udaletxean, Frantzian erosiak, suhiltzaileek erabiltzen dituzten berdinak. Eta pertiga teleskopiko bat ere bai, 20 metrora iristen dena.
Tranpak, herri guztietan
Aipatutako herrietan tranpak jartzeko asmoa ere badute, liztor asiatikoa akabatzeko. Joan den urtean suntsitutako kabien kokapenekin mapa bat egin dute, eta bertan jarriko dituzte. Hernaniren kasuan, kabiak ez ziren zonalde zehatzetan agertu, oso zabaldua izan zen. Tranpa hauek ordea, badute arazo bat: beste intsektu, erle eta liztorrak ere, erortzen direla. Beraz, hamar eguneko maiztasunarekin kontrolatuko dituzte. Diputazioa lanean ari da liztor asiatikoa bakarrik suntsituko duen feromona edo konposatu kimikoa bilatzeko. Ikerketa luzea izango da.
Liztor Asiatikoa, Ingurumenaren etsaia
Liztor Astiakoaren kontra zergatik ari diren argi utzi nahi dute bi teknikariek: «ez dira pertsonak erraz atakatzen dituzten liztorrak, baina eraso eginez gero, pozoin gehiago dute, eta bertakoak baino arriskutsuagoak dira. Kalte haundiena ordea, bertako erleei egiten diete. Suntsitu egiten dituzte, eta honekin batera, polinizazioa oztopatzen dute, eta arazo haundiena hor dago. Ingurumenaren etsaiak dira, ez baitugu ahaztu behar, polinizazioaren %80 erleek egiten dutela. Arazoa larria da»