Hernani eta Astigarragak badaukate martxoaren 19ko herri galdeketarako galdera. Zein izan da galdera zehazteko prozesua?
Herri galdeketa osorik antolatzeko prozesuaren barne kokatu behar da galderaren eraketa. Lehenik, joan den martxoaren 12an Bagagiltza plataforma eratu zen, herri-batzar irekia deitu ondoren. Galdeketa antolatzeko zein taldetan parte hartu nahi zuen adierazteko aukera izan zuen egun hartan bildu zen jendeak. Orduan erein ziren lanerako taldeen aurreneko haziak: harremanak, diru-zaintza, antolaketa, komunikazioa, koordinazioa eta galdera.
Galderari dagokionez, aurreneko lana taldea bera eratzea izan zen, eta batzar hartan izena eman zuten guztiei deia egin genien, banan-banan. Horrez gain, beste hainbat jende ere zuzenean gonbidatu genuen parte hartzera; martxoaren 12az geroztik egindako herri batzarretan galderaren taldea sortzeko gaiaz ere hitz egin zen; eta, azkenik, azaroaren 23an batzar berezia deitu genuen, taldearen eraketa jorratzeko. Hedapen horrek guztiak helburu izan du talde ugari samarra lortzea kualitatiboki eta kuantitatiboki.
Nork eta nola osatu duzue galdera taldea?
Taldearen muina osatu duten kideek antolaketarako hainbat bilera egin dituzte, joan den uztailean hasita. Galdera bera lantzeko, ordea, aparteko 3 orduko 3 saio aurreikusi ziren (azkenean, 4 izan badira ere). Metodologiaren ezaugarriak eta taldeko kideen bestelako konpromisoek saioen artean aste batzuetako tartea uztea eskatzen zuen. Hala, azaroaren 30ean egin genuen aurreneko saioa, eta, azkena, urtarrilaren 18an. Lehenengo saioan, 17 lagun elkartu ginen, eta esan behar da taldeko kide bakoitzak bere izenean hartu duela parte, hau da, ez dugula inolako talderik, elkarterik, alderdi politikorik... ordezkatu.
Zertan oinarritu zarete, edo zein irizpide jarraitu dituzue galdera formulatzeko?
Bi pertsonek metodologikoki zuzendu dituzte saio horiek, dinamikak antolatuz eta taldekideen arteko elkarrizketak egoki bideratzeko gidaritza lanak eginez. Gaiak talde txikitan aztertu ondoren, denon artean hitz egiten genituen.
Aurreneko saioaren eta bigarrenaren hasieran, gaiaren inguruko terminologia landu genuen. Gero, bigarrenean, galdera sortzeko irizpideak aukeratu eta ematen genien garrantzia edo lehentasunaren arabera antolatu genituen; eta Kataluniako, Eskoziako eta Euskal Herriko hainbat kontsultetan erabilitako galderak aztertu genituen, irizpide horiek zein neurritan bete zituzten ikusteko. Taldean adostutako irizpideak hurrenez hurren argitasuna, zehaztasuna, ulergarritasuna, lurraldetasuna definitua izatea, erakargarritasuna, ikuspegi soziala barneratzea eta zabaltasuna izan ziren.
Hirugarren saioan, Astigarragako eta Hernaniko galderek zein osagarri izan behar zituzten adosten hasi ginen. Aurreneko bi elementuak aho batez onartu genituen, baina beste biei buruz hitz egiteko denbora gehiago behar genuela ikusi genuen, eta, galderaren formulazio osoarekin batera, lan hori laugarren saiorako uztea erabaki genuen. Azkenik, galdera akordio bidez itxi zen.
«Norberak ondorioztatu beharko du parte ez hartzeak zeri eta nori egiten dion mesede»
Urruti zegoela ematen zuen, baina iristen ari da galdeketa eguna. Prozesuaren zein balorazio egiten duzue? Herritarren artean ilusioa piztu dela iruditzen zaizue?
Galdeketa antolatzeko prozesua emankorra izaten ari da, zalantzarik gabe. Askotan aipatu dugun moduan, erantzun ona jasotzen ari dira Gure Esku Dagok antolatu izan dituen ekimenak, giza katearekin hasi eta udaberrian Hernanin egindako herri antzerkiraino. Horrez gain, galdeketa antolatzen ari den Bagagiltza plataformaren batzarrek harrera ona izaten dute, lan taldeetan jende pila bat ari da modu iraunkorrean lanean, eta ekintza zehatzetarako lagun gehiago apuntatzen dira. Hori guztia oso positiboa da, eta bukatu berri dugun sinadura kanpainari edota argazkietarako deialdiei jende ugarik eman dio babesa, hortaz, jendeari ilusioa sortzen diola ondorioztatzeko moduan garela uste dugu. Hala ere, oro har, balorazio oso ona egiten badugu ere, ez dugu autokonplazentzian erori behar, izan ere, gehiago beti lor daiteke, prozesu honetan benetako garrantzia duena herritarren parte-hartzea eta ahalduntzea da, eta helburu horrek ez du mugarik.
Egun seinalatuaren ondoren, galderari baiezkoa edo ezezkoa erantzuteak, zer eragin izan dezake herritarren etorkizunean?
Esan bezala, prozesuaren eta galdeketaren alderdirik garrantzitsuena herritarren parte-hartzea eta ahalduntzea dira. Euskal Herriko herritarrek etorkizunari buruz erabakitzeko eskubidea dute, eta gai horren inguruko ekimena eta ardura ezin da soilik politikarien esku utzi. Guk, herritarrok konturatu eta sinetsi behar dugu etorkizunerako zer nahi dugun adieraztea guri dagokigula, besteak beste, guk eraikitzen dugulako herri hau, eta etorkizuna dugulako jokoan. Herritarren gogoeta eta aktibazioa eragiteko epe luzeagorako tresnak dira Gure Esku Dagok hasitako ibilbidea eta herri galdeketen inguruko lana. Hori ez da hilabete hauetan bakarrik lortuko eta ez da galdera bakar batekin jokatzen; ez da Hernanin edota Astigarragan egiten ari garenarekin hasten edo bukatzen. Hilabete hauek, galdera eta martxoaren 19ko mugarria garrantzitsuak dira zalantzarik gabe, baina garrantzi haundiena duena parte-hartzea da; eta, horrekin batera, prozesuari buruzko ikuspegia zabaldu eta begirada etorkizunean jartzea, hain zuzen buruz buru eta herriz herri egin behar den lan horretan. Gogoetarako eta ahalduntzeko epeak irekita jarraituko du martxoaren 19aren ondoren.
Prozesuarekin oso konbentzituta ez dauden herritarrak nola animatuko zenituzkete, galdeketan parte hartzera?
Erabakitzeko eskubideaz ari gara, eta adierazteaz. Gizarte-sistema honetan, ahaztu egiten zaigu askotan bata zein bestea norbanakoen eta herrien oinarrizko eskubideak direla. Tentazioa izan daiteke ezertarako ez duela balioko pentsatzea. Norberak ondorioztatu beharko du parte ez hartzeak zeri eta nori egiten dion mesede. Eskubideak erabileraren poderioz indartzen dira, agian ez guk nahiko genukeen abiaduran, baina segurua den gauza bakarra da ez erabiltzeak ez digula onurarik ekarriko. Pertsona eta gizarte marmartiak izan gaitezke nahi adina denboraz, baina horrek berez badirudi ez duela ezer eragiten. Eskubideak erabiltzea norberaren mesederako da, eta, gai honi dagokionez, herriaren onurarako ere bai; bi kasuetan gainera: planteatzen den galderari baiezko edo ezezko erantzuna emanda ere.
«Jendeari ilusioa sortzen diola ondorioztatzeko moduan garela uste dugu»
Nola imajinatzen duzue galdeketa eguna Hernanin eta Astigarragan? Eta biharamuna?
Egun hori ilusioaren bultzadarekin dator, nerbioren batzuk ere izango ditugula pentsa daiteke, eta imajinatzea libre denez, jendetsua, oso jendetsua imajinatzen dugu; eta, emaitzak emaitza, ziurtasun osoz esan dezakegu biharamuna irribarre handi batekin etorriko dela, izan ere, beste urrats bat gehiago aurrerantz emana izango dugu.