Burniolek sekulako garrantzia izan zuten Erdi-Aroan hasi, eta ia gaur eguneraino. Industrializazio aurretik izan zen aktibitate ekonomiko haundienetakoa zen, eta Urumea bailarak asko daki horri buruz. Garai hartako testigu ixil asko dauzkagu, oraindik, Urumea bazterretan. Ereñotzun, elkarren ondo-ondoan ditugu, adibidez: Ereñotzu Etxea (Txilibita), Ereñotzuko Ola, Bazterrola, eta garai hartako Zubi-zaharra.
Ereñotzu Dorretxea
Hernaniko familia aberatsenetako bat izan zen Ereñotzu familia XVI. mendean. Juan Martinez Ereñotzu da ezagunena, Agustinetako konbentua egin zuena. Bereak zituen, baita ere: Ereñotzuko Dorre-txea (gaur Txilibita izenez ezagutzen duguna, bertako aitonak txilibitua jotzen omen zuelako), bi burniola (Chabi edo Ola nagusia, eta Bazterrola), Portua eta Lonja. Osiñagako olan ere ba omen zuen partea. Etxe hori XV. mendean bazen, eta Dorretxearen arrastoak oraindik bistan ditu: leihoak eta atea (erdi-puntuko arkua dutenak), ixkin-harriak, eta abar... Etxe horrek eman zion izena, familiari, eta auzoari.
Burniolak eta Zubi-zaharra
Ereñotzu auzoaren erdi-erdian bi burniola zaharren arrastoak ditugu. XVII. mendean Estrada Dukearen bi semeenak omen ziren, eta aingurak (ancla) egiten omen zituen (Fagollagakoak geroago bezala). 8.000 kintal produzitu omen zitzakeen Ola nagusiak.
Bi olen artean zubi bat zegoen, eta gaur egun erdiko hanka bakarrik dago zutik, noizbait, uholderen batek gogor kaltetu omen zuelako. Uholde gogorrak izango ziren orduan Ereñotzun. Auzokoek kontatzen dutenez, urte batean uholde haundi batek enbor bat utzi omen zuen hanka horren gainean... hurrengo uholdea ere ez zen kaxkarragoa izango, enbor hura eraman egin omen zuen-eta!
Urumea bailarako burniolak (ezagutzen direnak)
- Aparraingo burniola
- Pagoagako burniola
- Pikoagako burniola
- Urruzuno/Olazarko burniola
- Olaberriko burniola
- Huerratuako burniola (Ubarreto)
- Abillasko burniola
- Lasako burniola (Latxe)
- Ereñotzuko burniolak
- Fagollagako burniola
- Epeleko burniola
- Zeagako burniola (Eziago)
- Osiñagako burniola