Iraulio Panttalone Bertso Eskolako sei bertsolari aurten, Euskal Herriko Txapelketa Nagusian

Abenduaren 17an Barakal­do­ko BECen burutuko den Euskal Herriko finalera bitartean, bertsolarien arteko lehia izango dugu astero. Guztira 43 ber­tsolari ari dira aurreko larunbatean irailaren 23an Bai­gorrin hasi zen Txapelketa Na­gu­sian. Finalaurrekoetarako sail­katuta daude Hernaniko ber­tso kabiko Maialen Lu­jan­bio, Aitor Men­diluze eta Beñat Gaztelumendi 2013ko finalean egon zirelako. Azarora arte ez dute kantatuko. Asteburu ho­ne­tan hasiko dute bidea, or­dea,  Unai Agirre, Agin Laburu eta Unai Gaztelu­men­dik; hiru­ek, Gipuzkoako txa­pelketan lor­tu zuten Euskal Herrikoan parte hartzeko txartela.
   Hasierako fasea gainditzea dute lehen helburu Iraulio Panttalone bertso eskolako Unai Agirre, Agin Laburu eta Unai Gaztelumendi bertsolariek. Eta ez da erronka erraza, final laurdenetan parte hartuko duten 36 bertsolarietatik erdiak, 18, kanpoan geldituko baitira. Urriaren 14ra bitartean jokatuko diren sei laguneko sei final laurdenetako irabazleak pasatuko dira finalaurrekoetara zuzenean (Baigorriko saiotik, Alaia Martin) eta puntu gehien pilatzen dituzten beste 12; guztira, 18. 

Seguran eta Leitzan saioak
Unai Gaztelumendik gaur bertan kantatuko du Seguran, arratsaldeko 17:00etan; Ander Fuentes, Beñat Iguaran, Felix Zubia, Jon Martin eta Nerea Elustondorekin. Besteak beste, Beñat anaiarekin jardun da prestatzen eta gaur ikusiko da sparring lanak mesederik egin ote dion.
Agin Laburu eta Unai Agi­rrek, Leitzan, bihar igandea, 17:00etan; Iñaki Apalategi, Ju­lio Soto, Oihana Bartra eta Oiha­na Iguaranekin. Lehenengo postua garesti dago finalaurreko ho­netan, Txapelketa Nagu­siko fi­na­lista berrien kiniela gehi­enetan ageri diren bertsolari batzuk kantatzen dutelako kanporaketa berberean. Ikus­mina sortu du saioak Asti­ga­rra­ga eta Hernanin. Leitzako Udal kiroldegiko atea 16:00etan irekiko dute.

Finalaurrekoak  
2013ko finalistak finalaurrekoetan ekingo diote Txapelketa Nagusiari final laurdenetatik sailkatutako 18 lagunekin batera. Bi saiotan jokatuko dute sailkapena Maialen Lujanbio, Aitor Mendiluze, Beñat Gaz­telu­mendi, Aitor Sarriegi, Igor Elortza, Sustrai Colina eta finalaurrekoetatik sailkatuek. Unai Iturriagak ez du parte hartuko txapelketan. 24 lagunetik zazpi pasatuko dira finalera.
Finalerdiaren bi itzulietan seinaka kantatuko dute berriro, lehenengo itzulian puntu gutxien eskuratzen dituzten sei bertsolariak kanporatuak izango dira eta ez dute bigarren itzu­­lian kantatuko. Beraz, lau saio izango dira lehen itzulian, eta hiru, bigarrenean. Bi saioetako puntuak batuta gehien eskuratzen duten zazpi bertsolariak pasatuko dira finalera. Amets Arzallus 2013ko txapelduna zain izango dute BECen abenduaren 17an kantatzeko.

Finala
Finalean beti bezala zortzi ber­tsolari izango dira, Bara­kal­doko BECen, goizean eta arra­tsal­de­an, kantari. Goizean 15 bertso pun­tuagarri eta arra­tsaldean beste 10 kantatuko dituzte, eta puntu gehien lor­tzen duten bi bertsolariek bu­ruz burukoan jokatuko dute txa­pela (beste 11 bertso). Final laurden, finalau­rre eta finalerako sarrerak in­ternetez erosteko, www.bertso­sarrerak.eus erabili daiteke.

Gai-jartzaile
Amaiur Lujanbio hernaniarra, bestalde, gai-jartzaileen taldean dago. Taldean sortzen dituzte Txapelketa Nagusian erabiliko diren gai guztiak, Euskal Herriko herrialde guztietakoak ari dira zeregin horretan, mar­txoan hasita. Amaiurrek aitortu digunez, aurreko txapelketetako esperientzia eta zenbait berrikuntza uztartu dituzte. Txapelketa Nagusiko gai guztiak prest dituzte, lanak aurreratuta; hori bai, gaien behin betiko bertsioa, saioaren au­rre­ko egunetan bertan finka­tzen dute. 

Unai Agirre

«Aurpegi ona eta txarra oso gertu ditu txapelketak»

Unai Agirre, «gogotsu», bai, baina «zurrunbiloan sartu gabe» harrapatu dugu aste honetan. Txapelketaren aurkezpenak eta Baigorriko lehen saioak gogorarazi diote hemen dela Txapelketa Nagusia, «beti bezala harrapatu egin nau» esan digu. 

Jakina da 2013ko aurreko txapelketan finalaren atean bertan gelditu zela, bederatzigarren, Sarriegi finalistaren pun­tu berberekin. Nahiago du, de­na den, aurrekoari ez begira­tzea:  «horri begiratuz gero, oso erra­za da burumakur bukatzea. Nik nahiago dut bertsotan ondo egin, ahalik eta txukunen be­hin­­­­­tzat, bai. Esperientzia ba­daukagu eta txapelketak aurpegi ona eta txarra oso gertu di­tu... egun bakarrean jokatzen du­­zu dena eta mila faktorek eragin dezakete. Niretzat au­rre­­koa errepikatzea oso zaila da. Firmatuko nuke, baina ba­dakit oso konplikatua dela. Prin­­­tzipioz nire bertsoekin gustura egon nahi dut, eta hortik aurrera, datorrela datorrena».
Prestaketa aldetik «juxtu xa­mar» heldu dela dio, «ez naiz txapelketetarako bereziki asko preparatzen den bertsolaria; ba­tetik, nekatu egiten naizelako eta, bestetik, erre ere bai.  Nahi­ago dut horrela, gutxi preparatuta eta fresko, motorra mar­txan jarrita, aurrera egiteko».

«Hor [aurreneko saioan] jotzen asmatzen duenak, asko egina izango du»

Finalerako bospasei plaza finkatuta ikusten ditu, izenda­tzen hasita asmatuko genituzkeela dio, «beti ere egon daiteke irristadaren bat, eta seguraski bat gertatuko da». Beste bizpahiru toki horien borrokan egon nahi du Unaik. «Lehenengo helburua bertsotan ondo egitea da;  aurreneko fasea pasatzea de­­noi gustatuko litzaiguke; Gero... badakigu finalean de­non­tzat tokirik ez dagoela, au­rrean dabiltzanek, beste maila bat daukate eta irristada handia egin behar dute ez sartzeko. Atzetik asko gaude, eta gauzak ondo egiten dituenak egingo du aurrera».
Parte hartzaileak, oro har, oso ondo ikusten ditu: elitea, batez ere. «Baita gure bertso eskolakoak ere, esperimentuak egiten eta bertsokera zorrozten»... Be­rak, badaki iritsi dela momentua: «daukagunarekin kantatu behar dugu. Asko prestatu de­nak, etxean lan asko egin duenak ere, gero taulan demostratu behar du». Unai Agirreren us­tez, finalaurrekoetako lehenengo saioa da oso ga­rrantzitsua: «hor jotzen asmatzen duenak, asko egina izango du».
Egunean bertan ere ez du ezer berezirik egingo... «Gustatzen zait ahal bada bueltatxo bat ematea, gero etxean lasai egon, bazkaldu eta goiz joan Leitza­ra». Bertso Eskolako Agin La­bur­uk ere kantatuko duenez, se­guraski elkarrekin joango dira. 
Aurreko txapelketan puntu erdiarengatik ez zen sartu finalean. «Hala ere, poz gehiago neukan pena baino.... Pena denborarekin etorriko da, final handia probatu gabe geratzen banaiz. Oso gustura geratu nintzen, helburu batzuk jarri eta nire lana ondo egin nuelako; oro har, oso gustura txapelketarekin, eta hori ez da beti gertatzen, batez ere, momentuan bertan, ‘hau ez dut egin edo hori egin nezakeen’. Bede­ratzigarrena izatea beraz, nire­tzat anekdotikoa izan zen. Egia da, denborarekin pentsatzen dudala, ‘oso gertu geratu nintzen’. Orduan ez nion ga­rrantzia handirik eman, gerora pixkatxo bat... Ondo etorri zitzaidan pos­tu hori, ez nintzen finalera pasa baina bistara atera nintzen eta plaza batzuetan kantatzeko aukera izan dut».

Agin Laburu

«Txapelketa eta lehia zalea naiz»

«Finalerdietara pasa­tzen ez banaiz gau txar bat pasatuko dut, baina gehiago ez», onartu du.

Agin Laburuk ere aurreko txapelketa nagusiko maila eman nahi du: «ea orain dela lau ur­teko txapelketaren adina emateko gai naizen. Orduan gustura geratu nintzen. Nik uste eman dezakedan ehuneko ehun­etik nahiko gertu ibili nintzela». Bertsotan noraino egiten duen erakutsi nahi du aurten. «Mila zirkunstantzia dau­de txapelketan, tartean, eta edozer gerta daiteke, baina ho­rretarako gogoa daukat. Eta po­sible baldin bada, ea bertso mailan koskatxo bat igotzerik dudan ikusteko. Emaitzak bes­te kontu bat izango dira».
Finalaurreko bi saioetara iritsi nahi du berak ere, noski, «finala ez dut amestu ere egiten, baina finalean sartzeko borrokan egotea, bai. Atzeko tropelean. Egunaren arabera erabakiko dira pare bat toki eta nire helburua horien artean egotea da. Pena daukat aurreko txapelketan bigarren bueltara aukerarik gabe iritsi nintzelako. Gustatuko litzaidake behin­tzat aukerekin iristea, tentsio­a­rekin, nahiz eta gero ez sartu. Maulera bertso eskola osoa joan ginen, oso ondo pasa ge­nuen, Irazu, Mendiluze, Unai eta laurok ginen kantuan, denok elkarrekin bazkaldu eta festa handia izan zen, baina ia tentsiorik gabeko saioa, nire lana gehiago izan zen Unairi eta Aitorri laguntzea».
Gutxi prestatu direla esan ohi dute, oro har, bertsolariek. Aginek «inoiz baino gutxiago»: barre egiten omen zien bertso eskolakoei, bi ume izanik bil­tzeko zailtasunaz mintzatzen zi­renean, «’aitzakia ere badaukak orain ere’... Orain niri tokatu zait eta egia da ‘estadistikoki’». Hori ona izan daitekeela dio, dena den, «beti gertatu izan zait txapelketen presta­kun­tza­ren momenturen batean saturatu izana, ‘buf utzi be­harra daukat, atsedena behar dut’, esatea.... eta aurten, ez. Egia da, txapelketa guztiak egin ditudala goitik behera. Orain, lehenengo koska pasaz gero, aukera izango dut bigarrenean zerbait ona egiteko. Arriskua dau­kat lehenengo koska ez pasatzekoa. Bestela, agian ho­be».
Aitor Mendiluze, Maialen Lujanbio eta Unai Agirrerekin ari da entrenatzen.  «Taldeko par­te sentitzen naiz erabat. Aitor eta Maialen finalean ikus­­ten ditut, Unai ni baino koska bat gorago, baina nik ere nire txapelketa daukat, egun batean edozer gerta daiteke. Txapelketa zalea naiz,... prestatzea gustatzen zait, eguneko tentsioa ere bai, gero saioa hasi aurretik gaiz­ki pasa arren. Gipuzkoa­koan badaukat zer galdua, finaletik kanpo geratuta, baina Euskal Herrikoan ez, zer galdurik ez diot ikusten nire buruari... Finalerdietara pasa­tzen ez banaiz gau txar bat pasatuko dut, baina gehiago ez».

Unai Gaztelumendi

«Gogoratuko dugun saioren bat egin nahi nuke»

Gipuzkoako txapelketara baino presio gutxiagorekin iritsiko da gaur Gaztelumendi Segurara.

Unai Gaztelumendi ere Gipuz­ko­ako txapelketara baino presio gutxiagorekin joango da gaurko saiora. Bere buruarekin gustura geratzea du asmo na­gusia. «Zer egingo dudan ez da­kit, baina badakit zer ez dudan nahi eta ea hor ez naizen erortzen...». Beste txapelketetan edu­ki du­dan exijentziarik ez dut edukiko, lehenenego faseak pasatzeko beharrik edo Euskal Herri­kora sailkatzeko edo gertu ibil­tzekorik... Orain, behin he­men egonda, nire tokia da, hortik aurrerakoa ongi etorria izango da, baina ez diot eskatzen nire buruari».
«Arrastoa» utzi nahi du Unai Gaztelumendik; «nahiago dut bigarren egin eta gogoratzeko ezer ez utzi baino, azkena izan baina gogoratuko dudan eta gogoratuko duten bertsoaldiren bat utzi».
Asier Azpiroz Axpirekin ari da prestatzen Añorgan eta tarteka anaiarekin ere elkartu da: «Gu­re ‘zirkuitu’ txikian, saio bat edo beste egiten dut, baina txapelketarako propio entrenatzen ez naiz uda iritsi arte hasi, Ax­pirekin. Nahiz eta Euskal Herri­koan ez dagoen asko estima­tzen dudan bertsolaria da, beste begirada bat dauka, asko lagundu dit. Bi anaiak ere elkartzen gara gurasoen etxean. Hori bai, Beñatekin sparring lanak egiten dituzu, nolabait; jaso, jaso eta jaso, baina laguntzen du”.
Bertsolari eta bertsozale izan­da ere, txapelketak «nekatu» egiten duela dio, nahiago ditu beste era bateko saioak; ero­soago sentitzen da formatu txikikoetan, baina probatu nahi du bere burua. Sormenari lotua dabil bai lanean –bere diseinu eta maketazio enpresan- bai ai­si­aldian, -marrazkilari-. «Gus­tu­ra nabil, etengabe hutsetik sortzen aritu beharrak bertsotan eragiten du».