Zer pentsatua eman behar digu denoi, norberak bere erantzukizuna baitauka. Baina euskera hutsean bizi nahi duenak, ezer gutxi egin dezake adibidez gaur egungo etxegintza basatiarekin jarraitzen baldin badute udaletik. UEMAk eta Foru Aldundiak sortu zuten eragin linguistikoaren ebaluazioa egiteko tresna (ELE). Orion adibidez jada kontutan hartuko dute. Oinarria ingurumen eraginaren ebaluazioaren antzekoa da: hirigintza planek ingurumenean nola eragiten duen aztertzen duten eran, berdin hizkuntzarekin. Galesen legez bermatu dute tresna hau, baino gainera, herri bakoitzean hirigintzako plangintza egiterakoan, kontutan hartzen dute kanpoko zenbat jende sartu dezaketen beren identitatea galdu ez dezaten. Gu berriz, badirudi Espainiak eta bertako kapitalistek hasitako kolonizazio proiektu nagusia, gu ari garela aurrera eramaten. Herri trixtea gurea. Folklore hutsean geratzen dira gure ideiak eta aldarrikapenak.
Euskera sailaren inguruan ere zerpentsatua ematen du: zer egin, non dago akatsa, errefortzatu edo aldatu, edota motibatu. Hernaniko komertzioetako euskera maila ere asko jaitsi da, ez du ezertarako balio errotuluak euskeratzeak gero zerbitzariak ez badu euskeraz egiten.
Agian ez da berandu oraindik. Behar beharrezkoa da estrategia serio bat indarrean jartzea.