Sagardotegietan barrena ibai ondotik, eta Osiñagako baserrietan lainoen pare

Ibaiaren zurrumurru leunetik larre berdeetara igo, lainoen parera, eta bertatik sagardogintzaren gune nagusietako batera jaitsi. Horrela laburbildu liteke, hitz gutxitan eta modu erdi-literarioan, Hernaniko ingurunea ezagutzeko osatuko dugun aurreneko ibilbidea. Osiñaga auzoan barrena ibiliko gara gehienbat, Onddi mendiaren magalean.

8,46 kilometroko ibilbidea osatuko dugu, eta lainoen parera igo arren, igoera metatua ere ez da haundia: 193 metro egingo ditugu gorantz. Izatez, Hernaniko ibilbide sareko HIU-2 ibilbidearen oso antzekoa da osatuko duguna, baina pixka bat laburragoa, eta gorabehera gutxiagorekin.

Bidean, aukera izango dugu Osiñaga auzoko baserri sakabanatuak ezagutzeko, garai batean garrantzi haundia izan zuten eraikinen ataritik pasatzeko, sagardotegiak beste perspektiba batetik ikusteko, eta Urumea ibaiaren korronteari jarraitzeko.

Oyeneder Txiki etxearen ondotik pasako gara. Bertan egin zituzten Real Fabrica de Anclas zenaren aurreneko aingurak.

JOANEKO BIDEA, OSIÑAGA AUZOAREN GOIKO ALDETIK

Plazatik abiatu, eta Portu auzorako bidea hartuko dugu zuzenean. Elizatxo ikastola eta Portuko tunel txikia atzean utzi, eta Shanghai taberna zeneko bidegurutzean eskuineko bidea hartuko dugu aurrena, eta aurrera jarraituko dugu ondoren. Osiñagara bidean. Dagoeneko ikusiko ditugu aurreneko marka txuri-urdinak, HIU-2 ibilbidearenak; eta berehala, baita Osinaga bailara dioen seinalea ere.

Abere ugari ikusi ahal izango ditugu ibilbidean, larreetan bazkatzen.

 

A-15 errepidearen azpitik pasa, eta baratza haundien ondotik segiko dugu bidea, Osiñagako aurreneko etxeetara iristeko. Mendipe baserria ikusiko dugu lehenik, eta Galtzada-Barrieta eta Maiorazgo segidan, beste hainbaten atariko: Borda-Berri, Etxe-Alay, Ibai-Ondo, Oieneder... Eskuinean, errepidearen kontra, ikusiko dugu Oyeneder Txiki ere, garai batean ofizina izan zena. Hala deitzen zitzaien, XVIII. mendean, aingurak egiteko erabiltzen ziren tailerrei. Hain juxtu, bertan egin zituzten Hernaniko Real Fabrica de Anclas zenaren aurreneko aingurak. 1750 urtean sortu zuten Real Fabrica de Anclas, Espainiako Errege Ogasunak Hernaniri esleitu ziolako Urumea bailaran 20.000 kintal (920 tona inguru) aingura egitea, tamaina eta pisu ezberdinetakoak, lau urtetan; urtean 5.000 kintal. Horretarako, lau tailer eraikitzen hasi ziren Fagollagan, eta aldi berean, Oyenederreko olagizonari, Manuel de Guilisastiri, eskatu zioten tailerra uztea, aingurak egiteko bertan. Hala jaso zuen Luis Lerchundik, 2002ko Hernaniko Urtekarian. Dioenez, presio haundiak egin zizkioten, eta tailerra urtebetez uztea lortu zuten horrela. 1751ko urtarrilaren bukaeran hasi ziren bertan aingurak egiten, eta apirilaren 27an entregatu zituzten aurreneko seiak Donostiako kaian.

Oyeneder Txikitik aurrera jarraitu, eta aurreneko sagardotegiaren ondotik pasako gara, Itxas-Bururen ataritik. Loidira iritsi arte segiko dugu errepidetik, eta bertan hasiko dugu goranzko bidea: Leor errekaren gaineko zubitxoa pasa ondoren, eskuinera desbideratuko gara aurrena, eta ezkerrera igotzen den bidea hartu ondoren, Loidi baserriaren ondo-ondotik. Marka txuri-urdinak ez ezik, txuri-berdeak ere ikusiko ditugu, SL-Gi 1001 ibilbidearenak, gerora baliagarri izango zaizkigunak.

Ibilbide osoaren airetiko planoa, hasieran prestatu bezala, Goiz Eguzkitik abiatuta.

Maldan gora abiatuta, pausoa eta erritmoa egokitzea tokatuko zaigu. Ez da aldapa luzea, baina bai gogorra. Sagasti baserria eskuinean utziko dugu aurrena, eta Otsua-Enea eta Olaizola sagardotegiak ondoren. Zubi batera iristean bukatuko da aldapa gogorrena, AHTaren trenbidea izango denaren gainean. Hortik aurrera, larre berdeak izango dira nagusi, gure ikusmiran.

Gora eta behera egingo du errepideak, eta bertatik segiko dugu, Altuna baserrira iritsi arte. Bertan, eskuinera igotzen den errepide pikoari segi beharrean, aurrera jarraitzen duen xenda hartuko dugu: marka txuri-urdinak alde batera utzi, eta txuri-berdeei segiko diegu. Sigi-saga eta gorabehera pixka batekin, konpondu berri dagoen bide polit batek eramango gaitu Añarregi eta Okendoenea baserrietara. Errepidera iritsi arte jarraituko dugu xendatik, eta orduan, ezkerrera biratuko dugu, bi baserrien ondotik pasatzeko. Hortik aurrera, marka txuri-urdinei jarraituko diegu berriro, txuri-berdeak utzita (Fagollagara dijoaz horiek).

Okendoeneara iristean, eskuinera jarraituko dugu, ibilbidearekin jarraitzeko. Bideak berehala hartuko du beheranzko joera, eta Onyipe, Putroenea, Olaziregi Berri eta Gure Txokoa baserrien ondotik pasako gara, Lastaola Berri baserrira eta Goiko-Lastaola sagardotegira iritsi aurretik. Buelta osoa emango diogu Lastaola Berriri, eta marka txuri-urdinei jarraituz, ezkerrera igotzen den bidea hartuko dugu. Orduan hasiko dugu, Goiko-Lastaolaren atarian, sagardotegien ibilbidea.

SAGARDOTEGIZ SAGARDOTEGI, BUELTAKO BIDEA

Gorabeheratsua izango da bueltako bidea, aurreneko zatian, Elorrabi-Etxeberri baserri elegantera iritsi arte. Bertatik, berehala izango gara Elorrabi sagardotegiaren aurrean, eskuinera Elorrabiko zubi berria dugula. Ordurako, sagasti ugari izango ditugu ikusiak, eta are gehiago izango dira hortik aurrera. Zubia zeharkatu gabe, aurrera jarraituko dugu, eta sagastien artetik egingo dugu aurrera, oraingoan AHTaren trenbidearen azpitik pasata. Beste bi sagardotegi izango ditugu zain, pixka bat aurrerago: Iparragirre aurrena, eta Altzueta segidan.

Bada aukera bat ibilbidea laburtzeko ere, nahi izanez gero: oraindik beherantza abiatu gabe, Okendoenea baserriaren ondoan ikusiko dugu seinalea, ezkerrera, Elorrabi, Altzueta eta Iparragirre sagardotegiak markatzen dituena. Bide horretatik jaitsiz gero, berehala izango ga­ra Altzueta sagardotegiaren aurrean, 600 metro eginda. Ia bi kilometro laburtuko genuke ibilbidea horrela.

Altzuetatik aurrera, eta Urumea ibaiaren ondo-ondotik, ibilbide osoko gune itzaltsuenetik iritsiko gara Loidi baserrira, berriro ere. Hain juxtu, Comete Sareari eskainitako monumentuaren ondora azalduko gara, Bigarren Mundu Gerran iheslari europarrei Pirinioetako muga zeharkatzen lagundu zieten mu­galari haien omenez.

Bertatik, joaneko bidearen berbera izango da itzulerakoa, Portu auzora iritsi eta Plazara igo arte. Baina sagardotegien ibilbidea borobildu nahi izanez gero, Otsua-Enea eta Olaizola sa­gardotegien atarira hurbildu gaitezke, eta baita Itxas-Burura gerturatu ere.

Bi zentzuetan egin daiteke ibilbidea: proposatu dugun moduan, edo alderantziz, aurrena sagardotegien ibilbidea egin eta ondoren Osiñagako larre berdeetara igota. Biek dute igoera metatu berdina, noski, baina beharbada erosoago egiten da deskribatu dugun zentzuan. Edo­nola ere, norberaren aukerakoa izango da hori!