Zikuñagako ermitaren fatxada berreraikitzeko lanak maiatzean hasi ziren eta dagoeneko nahiko aurreratuak daude. Beraz aurten, 2021ean, amaituko direla lanak esan daiteke eta Zikuñagako ermita berriz ere zutik ikusiko dute hernaniarrek. Hala ere, ez da ermita guztia berreraikiko: fatxada zaharra, harriz-harri, Ama Birjinaren irudia egongo den aterpea eta estaldura eraikiko dira.
Zikuñagako Ama Hernaniko zaindaria da eta ermita berreraikitzeko konpromezua hartu zen bere garaian. Kokapenaren inguruan leku desberdinak aztertu ondoren, azkenean Zikuñaga auzotik gertu egongo da eta irisgarriagoa izango da aurretik pentsatu ziren lekuetan baino. Honela, ermita Andola baserriaren inguruko lurretan eraikitzen ari dira.
Hori horrela izan dadin lan eta pauso asko eman dira. Jose Luis Aperribai, apaizak, berreraikitzeko hasierako asmoari heldu eta lan haundia egin du. Ermita papelera dagoen lurretan zegoen. 1987an Hernaniko Gobernu batzordeak erabaki zuen ermita botatzea eta beste leku batean berreraikitzea. 13 urte aurretik Gotzaintza eta Zikuñagako Papelerak salerosteko itxi zuten eta bien arteko akordioa hori zen, bota eta berreraikitzea.
Erabaki hark haserrea sortu zuen herritarren eta auzotarren artean, Hernaniko parrokia ere erabakiaren aurkakoa zen. Udalak ezohiko Plenoa deitu zuen eta salerosketaren kontra agertu zen. Arazoa konpondu beharrean okerrera joan zen 1979an. Urte horretako Ostiral Santuan, ostegunetik ostiralerako gauean Zikuñagako Ama Birjin beltzaren irudia lapurtu zuten. Ez da inoiz azaldu, eta berri zehatzik ere ez dago, gaur egun non egon litekeen jakiteko.
Aperribaik, Molinak, Xabier Arraztiok, auzotarrek eta instituzioek posible egin dute berriz eraikitzea
Ermita berreraikitzeko asmoa beti egon zen hor eta Juan Miguel Molinak, fatxadako harriak numeratuta gordeta zaindu zituen Zikuñagako Paper fabrikan, bertako langile izanda, bakoitza bere zenbakiarekin eta kaxetan gordeta, pabilioi batean. Kanpaia, gurutzea eta egurrezko lau aulki ere bertan egon dira gordeta.
Proiektua azkenean egi bihurtuko da, Aperribai, Molina eta Zikuñagako auzotarren nahiari esker. Aperribai apaizak auzotarrekin sintonia ona izan du proiektua aurrera eramateko. Horrexegatik, ermitaren fatxada berreraikiko da eta gainera auzoarentzat jolaslekua ere izango da.
Udalak, eliz barrutiak eta auzotarrek hori nabarmendu dute prozesu guztian zehar. Ermitaren fatxadaren eraikuntzan uztartzen dira auzotarrentzako elkargune berria, ondare kulturala eta oroimen historikoaren berreskuratzea, baita Zikuñagako Ama gurtzea.
Hori horrela izan dadin pausoak eman behar izan dira azken bi urteetan. Hasteko, Gipuzkoako Foru Aldundiko Mugikortasuneko eta Lurralde Antolaketako Departamentuak Zikuñagako baseliza berreraikitzeko egindako plan bereziaren interes publikoko adierazpena etorri zen 2020ko martxoan.Ezinbesteko baldintza zen ermita parrokiak aukeratutako lur urbanizaezinean berreraiki ahal izateko.
Aldundiak ulertu zuen ermita honek betidanik izan duen garrantzia hernaniar gizartearentzat, proiektua interes publikokotzat jotzeko, ez baita gurtza leku bat bakarrik izan eta izango, herriko gune kultural eta historiko bat ere berreskuratuko baita.
Hurrengo pausua Hernaniko Udalak Zikuñagako ermita berreraikitzeko plana Plenoan onartzea izan zen eta aho batez onartu zen. Aperribaik lan asko egin zuen administrazio asko ados jartzeko, baita lortu ere.
Erlijioa, elkargunea, ondare kulturala eta memoria historikoa uztartzen dira
Proiektuaren arkitektoa Xabier Arraztio hernaniarra izan da eta Endika eta Jon Urangaren laguntza izan du. Arraztiok nabarmendu duena izan da Zikuñagarentzako izango duen balioa. «Zikuñagak ez du apenas espazio librerik, auzoa eraiki zenean hirigintza planik gabe egiten ziren etxebizitzak. Horren gabezia du auzoak».
Arraztio arkitektoak argi du Zikuñagarentzat oso garrantzitsua izango dela. «Bere sustraiak berreskuratzen dituzte, alde batetik, eta auzotik kanpo ere hernaniarrentzat leku oso esanguratsua izan zen eta aproposa izango da aurrerantzean. Bertatik herria ikusiko da eta herritik ere ikusiko da ermita. 10.000 metro karratu izango dira. Lekua laua da».
Ermitaren fatxadaren eraikuntzan uztartuko dira erlijioa, elkargunea auzotarrentzako, ondare kulturala eta memoria historikoa berreskuratzea, dio Arraztiok. «Memoria berreskuratzea izan da helburu nagusia. Hernanirentzat eta auzotarrentzat oso garrantzitsua izan da eta oraindik ere jarraitzen du izaten Zikuñagako ermitak, gure historiaren parte da. Bakoitzarentzat bere esanahia izango du: batzuentzat erlijiosoa; besteentzat Zikuñagako Amaren erreferentzia beste bide batzuetatik etorriko da, erromeriatik esaterako. Baina, dudarik gabe, herriarentzat leku eta esanahi berezia du eta garrantzitsua da».