Gure Artea saria lortu berritan, Korean izan da Sahatsa Jauregi Azkarate (1984, Salvador de Bahía) artista hernaniarra, eta Donostiako Tabakaleran ari da orain lanean, Julià Panadès artista mallorkarrarekin. Objektuen artean sortzen diren harremanekin osatzen dituzte eskulturak. Ostegunean ate irekiak egingo dira.
Dena prest, erakusketarako?
Beste egonaldi batean ezagutu nuen Julià. Lanak bazeuzkan antzekotasunak eta pentsatu genuen proiektu bat egitea elkarrekin. Pieza batzuk nireak dira eta besteak bereak. Ez daude erakusteko prest, oraindik. Ostegunekoak ate irekiak izango dira, desberdina da. Erakusten da pixka bat estudioan egindako lana. Baina ulertzen da gauzak ez direla zertan definitiboak izan behar eta egon daitezkeela prozesu egoera batean. Egonaldi batean ematen dizkizute erraztasunak lan egiteko, eta zerbait entregatu behar duzu. Zentzua ere ematen dio hemen egoteari, partekatzen duzulako lana jendearekin, feedbacka jaso, itxiera eman egonaldiari... Lan prozesua irekitzea da.
Tartean, Korean izan zara, ordea. Nolatan?
Zentzugabekeria bat izan da! GYCF izeneko hirien arteko elkarte batek antolatuta joan gara Jeju izeneko irla batera. Koreako leku bisitatuenetakoa da, 100 parke tematiko baino gehiagorekin. Turismo asko jasotzen du, eta arazoa dauka horrekin. Astebeteko egonaldia izan da, eta ezagutu ditugu turismoarekin erlazionatutako espazioak. Bertan bildutako artista ezberdinek egin behar genuen proposamen bat. Hori zen teoria. Baina ikusi dugu artisten proposamena zela balio gutxien zuena eta izan dela oso propagandistikoa, erakusteko Korea ondo kokatua dagoela Europako zenbait hirirekin… Nahiko marioneta sentitu gara. Baina bertara joan arte, ezin jakin!
Asko gertatzen da?
Zorionez, ez! Foro formatoa ez da batere ohikoa arte garaikide munduan. Egonaldia bai, baina foroa ez.
Aurretik, Gure Artea saria jaso berri duzu, Jaurlaritzaren eskutik. Zein esanahi dauka?
Hiru ematen dira, eta niri emandakoa da, agian, ibilbide erdian dagoen artista saritzeko. Baloratzen da orain arte egindakoa, baina bultzada moduan ere ulertzen da. 35 urte dauzkat, momentu nahiko kritikoa da. Dagoeneko gazte sariketetako ateak itxi zaizkit, ez naiz gaztea! Beraz, bada lanean jarraitzeko bultzada. Dauka alde materiala, diru kopuru bat, errazten dizuna arteaz bizi ahal izatea, gutxienez, garai batez, bai baitakigu oso profesio desorekatua dela. Eta beste parte bat sinbolikoa, errekonozimendua.
Zure lanaren oinarria kultura herrikoia izatea goraipatu da. Nola definituko zenuke zuk?
Unibertsitatean ez nuen eskultura ia landu. Ez zitzaidan iritsi, ez nintzelako identifikatzen bertan egiten zen eskulturarekin. Gehien, irudia landu nuen. Eta hasi nintzen argazkien bitartez artxibo bat biltzen. Ez nekien momentuan zertan ari nintzen, baina kalean, edo eszena pribatuetan, etxeetan aurkitzen nituen konposaketa batzuk, jendeak inguruan zeuzkan objektuekin egindakoak, eta iruditzen zitzaidan hor bazegoela ariketa sensible bat, nik artean lan egiten nuenean identifikatzen nuena. Adibidez, eskaparate bat antolatzean, edo etxeko apal bat. Objektuekin sortzen den harreman horretan oinarrituta argazkiak ateratzen hasi nintzen, eta hasi nintzen eskultura lantzen objektuekin. Uste dut kultura herrikoiarekin harremana daukadala esaten dela horregatik, kultura herrikoiak egin dituen formetatik abiatzen naizelako, egunerokotasunean dauden objektuetatik. Argazkiak hor ditut, eta, bestetik, dauzkat kolekzionatzen ditudan objektu eta trastoak. Batetik besterako itzulpena ez da zuzena, baina nolabait funtzionatzen du iruditeri moduan. Buruan bueltaka daude, eta objektuekin aurrez aurre jartzeko garaian azaltzen dira.
Hortaz, aldatu da zure obra? Irudiekin hasi zinen. 2008an Biterin Nagore Lozanorekin jarritako erakusketa ere, irudi eta litografiekin osatu zenuen.
Izan da iruditik eskulturarako bidea. Eta geroz eta irudi gutxiago ekoizten ditut. Izatez, beti egon da oso erlazionatuta, baina geroz eta irudi gutxiago egin eta gehiago ari naiz zentratzen eskulturan, gustatzen ari zaidalako zehaztea. Iruitzen zait limiteak gero eta txikiagoak badira, ikerketa edo eboluzioa urrutiago iritsi daitekeela, eta horrekin disfrutatzen ari naiz. Uste dut inflexio puntu bat izan nuela 2010ean-edo. Hasi nintzen ordenagailuan galduta nituen karpetetan zeuden argazkiak hartu eta aukeraketa bat egiten. Hor egin nuen klika, eta hasi nintzen eskulturarekin. Hortik orain arteko bidea norabide berean joan da. Atzera begiratu eta orduko irudiak ikusita, ez zait iruditzen balantza haundirik egin dudanik.
Egonaldi artistikoetan ezagututako tokiek, jaiotzez brasildarra izateak... Badu eraginik zure lanean?
Inguratzen nauen testuinguruak asko filtratzen du nire lana. Adibidez, San Franciscon ez nuen lanerako espaziorik, eta egin nuena izan zen publikazio bat. Oso kontestuala da. Asko filtratzen da bertan bizi nuena. Brasilen jaiotzearena anekdotikoa da; 8 hilabeterekin itzuli nintzen Euskal Herrira eta gurasoak euskaldunak dira. Udara honetan, berriz, Bartzelonan izan naiz, inprobisazioari lekua uzten. Badaukat jarrera bat pentsatzeko ni zerbait bilatzera joan beharrean, zerbait hori etorriko dela niregana. Objektu asko behar izaten dut, proba eta errore asko egiten baitut zerk funtzionatzen duen ikusi arte. Baina Bartzelonan interesgarria izan zen joan nintzela ezer gabe, bertan aurkituko nuena eskulturetarako material gisa erabiltzeko asmoz. Hor badago inprobisazio puntu hori, eta hori da berez arteaz dibertitzen nauena, eta mantentzen nauena aktibo. Mentalki edo erreflexiboki asko eskatzen duen zerbait da, oso adi egon behar delako zer objektu ikusten dituzun zaborretan, azoketan, dendetan...
Hain zuzen, zure eskulturak objektuekin egiten dituzulako?
Bai. Gainera, saiatzen naiz objektuak bere horretan mantentzen, errespetatzen, eta ez zulatzen edo iltzatzen. Ematen didan formekin harremanak bilatzen. Batzuk izan daitezke oso ergonomikoak. Beste batzuetan arrarotasuna bilatzen dut elkartze horretan. Oreka bilatzen dut elementu estruktural edo dekoratiboen arteko harremanean. Baina hauek guztiak izaten dira askotan gerora egiten ditudan irakurketak, lanean nagoenean ez dut oso ondo jakiten hitzez azaltzen zer egiten ari naizen, eta, gustatzen zait horrela izatea. Nire lanari buruz hitza hartzea beste baten lana da: kritikari, komisario...
Hara! Ostegunean ikusi ahal izango dena azalduko ote zenukeen galdetzekoak ginen...
Azaldu liteke, bai (barrez)! Julià eta biok hona iristean ikusi genuen bi pareta bakarrik iltzatu zitezkeela. Beraz, erabaki genuen altzairuzko kableak bota eta horrekin, partitura antzeko bat eraikitzea, ahalbidetzen baitu gauzak zintzilikatzea, sostengatzea... Aukera asko ematen dizkigu eskulturak egiteko. Bertan, oso zaila da jakitea zer den berea eta zer nirea. Guztiz harmonizatuta gaude. Bakoitzak bere eskulturan egiten du lan, baina pentsatuz harremana berez sortuko dela piezen artean. Konfidantza horretatik abiatu gara, eta batak bestearen lanean eraginda, filtrazioak bultzatzen. Txukunduko dugu pixka bat, baina lan eta erakusketa espazioa oso antzekoak izango dira. Izango da informala.