Astigarragako Eguneko Zentroak, badaramazki 7 urte inguru egunerokotasuna xamurtzen. Eta bertako nondik norakoak azaldu dizkigute, Eguneko Zentroko hiru langilek, Neike Illarramendi, koordinatzaileak eta psikologoak; Monica Macias ausiliarrak; eta Maider Murua gizarte langileak, hain zuzen.
Zentroa ireki zutenean, erabiltzaile gutxi zeuden, «lau edo bost», eta bertako langileek adierazi dute, pixkanaka martxa hartzen joan zirela: «gaur egun, 12 pertsonentzako egokitutako zentroa daukagu». Hala ere, oraindik beste hiru heldu sartzeko aukera dago, 15 pertsonakoa baita Eguneko Zentroko edukiera.
Eguneko zentroa, behar batetik sortuta
Astigartarrek, aspalditik nabari zuten hutsune bat herrian, pertsona helduek, ez zuten lasai ederrean egoteko lekurik, eguna pasatzeko toki goxorik... Hori horrela, eguneko zentro bat behar zela konturatu, eta berehala hasi ziren proiektu honi forma ematen.
«Helduen autonomia lantzen dugu, hau luzatuz edo mantenduz».
Helduen egunerokotasuna xamurtuz
Astigarragako Eguneko Zentroak helburu argi bat dauka: helduen autonomia lantzea «autonomia lantzen dugu, hura luzatuz edo mantenduz». Egunerokotasunarekin apurtzeko, Nagusilan programatik, bolondres bat joaten da Eguneko Zentrora astean behin, irakurketa egitera, «Helduek eskatutako irakurketak egiten ditu, egoten da bi-hiru pertsonekin, eta nahiago du gutxirekin egin». Gustatzen zaiena ekartzen du, eta «aitona-amonak oso gustura daude berarekin». «Zentroan itsu bat daukagu, eta oso egokia iruditu zitzaigun, hau lantzea, azkenean irakurketa norbaitek egiten du, eta itsuak entzun».
Astigarragako Eguneko Zentroak, planing bat dauka, egunerokotasun bat mantentzen dute, hala nola, egunkaria irakurri, galderak egin... hau da, burua lantzeko eguneroko ekintzak. «Lehenik, ongi etorria ematen diegu, eta ondoren bazkaltzeko zer dagoen galdetzen diegu». Askotan, egunaren amaieran, hurrengo hilabeteko menua ematen zaie, eta bakoitzak, bere etxean irakurtzen du. «Hurrengo asteetan, bazkaltzeko zer dagoen galdetzen diegu berriro, irakurri duten hori lantzeko, eta burmuina mugimenduan jartzeko». Askotan, zer egun den, zer hilabetean gauden edo zer urtetan gauden ere galdetzen diegu». Eta astelehenetan, asteburuan gertatutako istorioak kontatzen dituzte.
«Bakoitzak ahal duen modura egokitzen dugu eguneko ariketa».
Gimnasia ere egiten dute, gorputzeko muskuluak mugitzeko. «Egunkaria ere irakurtzen dugu, ze berri dauden jakiteko». Askotan, debateak sortzen dituztela ere adierazi dute langileek, albiste bat gustuko dutenean, beren iritziak bota, eta gainontzekoak entzuten egoten dira denbora dexentean. «Ez da erraza hau dinamizatzea, azkenean, batzuk askoz hobeto daude, eta beste batzuk, berriz, laguntza gehiago behar dute».
Arratsaldeetan, eskulanak egiten dituzte, tarteka ere matematikak, «bakoitzak ahal duen modura moldatzen dugu eguneko ariketa». «Batzuk hizkiak edo zenbakiak errepasatzen dituzte; denei berdina ematen diegu, bakoitzaren beharretara egokituta». Aste hauetan, gabonetako gauzak prestatzen hasi dira, «batzuk eskuak zikindu dituzte, eta hori ez zaie asko gustatzen, baina hori alde batera utzita, pozik daude».
Argi dagoena da, gauza asko lantzen saiatzen direla Astigarragako Eguneko Zentroan, eguneroko planinga betikoa da, baina horrez gain ere, ekintzak egiten dituzte. Esaterako, urtarrileko danborrada, kaldereroak, edo gabonetarako ekintzak, «jada hasi gara materiala prestatzen». Inauterietan ere, ez dira atzean gelditzen adinekoak, eta mozorrotu egiten dira, eskuz egindako mozorroekin gainera, «zakarrontzietako plastikoarekin, gauza asko egin daitezke». Aurreko urtean, unibertsitateko graduatuak bihurtu ziren Eguneko Zentroko aitona-amonak.
Irteerak eta hamaiketakoak
Eguraldi ona egiten duenean, ondoko parkera joaten dira, hamaiketakoa jatera, «ia egunero ateratzen dira kanpora, azkenean hemen barruan orduak luze joan daizteke». Egunkaria ez badute barruan amaitzen, kanpora eraman, eta bertan hasten dira galderak egiten, hala ere, «batzuk nahiago dute paseatu, eta gorputzari mugimendua eman».
Hilabetean behin, sukaldaritza egiten dute adinekoek, «errezeta bat ekarri, eta beraiek prestatzen dute». «Nahiz eta planing finko bat eduki, gauza gehiago egiten saiatzen gara». Adinekoen urteak ere ospatzen dira, «merendolak egiten ditugu, urteak ospatzeko baitira!».
Eguneko Zentroan, giro ederra
«Orokorrean oso anbiente ona dago!», tarteka, helduen arteko gatazkak egoten dira, normala den moduan, «azkenean bizikidetza bat da hau, eta tarteka izaten dira haserreak, baina gutxi». Beraz, esan daiteke Astigarragako Eguneko zentroan, giro paregabea dagoela.
Adinekoen poztasuna, helburu
Eguneko Zentroko langileek argi daukate, helduen autonomia lantzeaz gain, aitona- amonen poztasuna dutela helburu, «pozik etortzea nahi dugu, lasai, eta etxean bezala egotea».
Askorentzat aldaketa haundia da Eguneko Zentro batera joatea, «azkenean zu etxean zaude, ederki, eta hasieran hona etortzea ez da erraza, horregatik gure esku dagoen guztia egiten dugu, helduak ondo sentitzeko». «Goxotasuna ematen saiatzen gara, etxeko berotasun hori ez galtzeko». Argi utzi dute langileek, konfidantza oinarri dela, «azkenean horrek ematen du berotasuna».
Helduek ere, badute zer esan Adinekoek argi daukate, gustura egoten direla Eguneko Zentroan. Hala ere, leku guztietan daude hobetzeko gauzak, eta horixe galdetu genien bertako adinekoei, ea zer hobetuko luketen. «Lehen gehiago ateratzen ginen, txangoak egiten genituen, orokorrean gehiago ateratzen ginen, orain kanpoan dagoen parkera ateratzen gara, hori aldatuko nuke nik» adierazi zuen adineko batek, eta beste hainbat aitona-amona ados berarekin.
Orduak poliki eta azkar
Tarteka, behar bada, orduak oso poliki igarotzen dira Eguneko Zentroan, hala ere, bertako langileak, beraien esku dagoen guztia egiten dute orduak azkar pasatzeko. Argi dago, helburu hori lortu dutela. Aitona-amonak gustura daude, eta ustekabean eguna amaitzen dela konturatu ere ez dira egiten. «Oso armonia polita dago, eta orduak askotan azkar pasatzen dira». «Barre asko egiten dugu, eta horrela eguna oso azkar doa». Beste batzuentzat aldiz, orduak polikiago doaz «niri askotan, asko hitz egiten dudala esaten didate, zer egingo dut ba? Ixilik egon orduak pasa bitartean?, ez horixe!» adierazi zuen Eguneko Zentroko amonak, barre algara artean.
Astigarragako Eguneko Zentroko filosofia
Adinekoen bigarren etxea izatea da Eguneko Zentroaren muina, autonomia lantzeaz gain, beste hainbat ekintza egiten dituzte, helduek beren kapazitatea noraino heldu daitekeen ikus dezaten. Baina garrantzitsuena, adinekoak zoriontsu egotea da, gustura sentitzea, «zaintzen ditugun helduak, etxean bezala egotea nahi dugu», eta adinekoek adierazi dutenaren arabera, lortu dute, hauen bigarren etxea baita Eguneko Zentroa. Eta bertako langileak eta lagun taldeak, aitona-amonen bigarren familia osatzen dute.